Tình trạng thiếu kền kền đe dọa nghi thức “điểu táng” của người Zoroastrian

VOH - Các nghi thức chôn cất truyền thống của người Zoroastrian ngày càng trở nên khó thực hiện do sự suy giảm nhanh chóng của loài kền kền ở Ấn Độ, Iran và Pakistan.

Trong nhiều thiên niên kỷ, cộng đồng Parsi có truyền thống 'xử lý' người chết trong các công trình được gọi là dakhma, hay “tháp im lặng”. Những tòa nhà hình tròn, trên cao này được thiết kế để ngăn chặn đất và các yếu tố thiêng liêng của đất, lửa và nước khỏi bị ô nhiễm bởi xác chết.

Các thi thể được đặt trên đỉnh các tòa tháp, trong khi kền kền và những loài ăn xác thối khác ăn thịt trên xương. Sau khi bị nắng gió tẩy trắng trong khoảng một năm, xương được thu thập trong hố đựng hài cốt ở trung tâm tháp. Vôi đẩy nhanh quá trình phân hủy dần dần, và những gì còn lại cùng với nước mưa chảy qua sẽ lọc qua than và cát trước khi bị cuốn trôi ra biển.

ken-ken-040524
Cộng đồng Parsi có truyền thống 'xử lý' người chết trong các công trình được gọi là dakhma

Hoshang Kapadia, một cư dân Karachi ở độ tuổi 80 cho biết: mục đích đằng sau phong tục chôn cất của người Parsi là “lấy ít hơn và cho nhiều hơn” cho thế giới. “Toàn bộ ý tưởng là không làm ô nhiễm trái đất” - ông nói.

Karachi, được xây dựng trên hệ sinh thái sông ở bờ tây đồng bằng sông Ấn, là nơi sinh sống của chỉ 800 người Parsis trong tổng dân số 20 triệu người. Thành phố chỉ còn lại hai tòa tháp im lặng, cả hai đều hầu như không hoạt động.

Một người Karachi Parsi khác, tên Shirin cho biết: “Quá trình đô thị hóa ồ ạt và những thay đổi về môi trường ở Karachi đã khiến chúng tôi phải xem lại các nghi thức chôn cất của mình, vì các dakhmas thường được xây dựng trên đỉnh đồi ở những địa điểm xa khu vực đô thị”.

Không giống như nhiều loài ăn xác thối, kền kền được xếp vào loại “bắt buộc”. Điều này có nghĩa là chúng không chuyển đổi cơ hội giữa săn mồi và nhặt rác như động vật có vú, mà chỉ dựa vào việc xác định vị trí và kiếm ăn xác động vật.

Trong những thập kỷ gần đây, kền kền chết hàng loạt trên khắp tiểu lục địa Ấn Độ, chủ yếu do vô tình bị ngộ độc thuốc chống viêm diclofenac, loại thuốc được sử dụng rộng rãi cho gia súc ở Ấn Độ và Pakistan.

Khi những con gia súc này chết, kền kền ăn xác của chúng và vô tình ăn phải thuốc, gây sưng tấy, viêm nhiễm, cuối cùng là suy thận và chết. Nghiên cứu năm 2007 ước tính khoảng 97% ba loài kền kền chính ở Ấn Độ và khu vực xung quanh đã biến mất.

Cộng đồng Parsi ở Ấn Độ đang nghiên cứu việc nhân giống kền kền trong điều kiện nuôi nhốt và sử dụng “máy tập trung năng lượng mặt trời” để đẩy nhanh quá trình phân hủy thi thể. Vì máy tập trung năng lượng mặt trời chỉ hoạt động khi thời tiết quang đãng nên một số người buộc phải lựa chọn cách chôn cất.

Ông Kapadia cho biết: “Parsis ở Karachi buộc phải lựa chọn các phương pháp xử lý thay thế, chẳng hạn như hỏa táng hoặc chôn cất tại các nghĩa trang Parsi được chỉ định, vì hai tòa tháp im lặng ở Karachi hầu như không hoạt động”.

Ông nói thêm rằng khi số lượng kền kền giảm tại tháp im lặng, một số thành viên cộng đồng đã đề xuất thành lập một nhóm kền kền nuôi nhốt nhỏ trong chuồng để tiếp tục hoạt động truyền thống.

Để ngăn chặn sự tuyệt chủng của các loài kền kền, các nhà khoa học đã khuyến nghị cấm sử dụng diclofenac trong chăn nuôi, một động thái cho đến nay đã được Ấn Độ, Pakistan và Nepal thực hiện. Kền kền nuôi nhốt cũng đã được thả về tự nhiên ở Ấn Độ nhằm tăng cường quần thể bị đe dọa.

Điểu táng là truyền thống xuất hiện trong cộng đồng người Parsi của Mumbai. Nghi lễ chủ yếu thực hành trong những người theo tôn giáo Zoroastrian.

Người chết được tắm rửa sạch sẽ, đặt lên tháp của đền thờ, nơi những con kền kền sẽ bay đến rỉa xác. Ý nghĩa đằng sau tập tục này là con người sau khi chết sẽ thoát khỏi hình thái vật chất của họ và chỉ tồn tại ở dạng tinh thần.