Lễ hội và truyền thuyết lễ Sen Đôn Ta của người Khmer

(VOH) - Trong các ngày lễ của bà con Khmer, thì lễ Sen Đôn Ta (lễ cúng ông bà) là lễ hội tôn giáo lớn nhất của người Khmer, lễ hội này được ví như lễ Vu lan báo hiếu của người Việt.

Lễ Sen Đôn Ta (Ảnh: sgtravel)

Lễ Sen Đôn Ta được tổ chức nhằm tưởng nhớ công ơn cha mẹ, họ hàng, cầu phước cho những người đã khuất và tri ân tổ tiên phù hộ cho xóm làng an vui. Năm nay, bà con Khmer tổ chức lễ trong 3 ngày chính ngày, 30/9, 01 và 02/10 dương lịch.

Trong những ngày diễn ra lễ hội, các chùa Khmer thường tổ chức nhiều chương trình, biểu diễn nghệ thuật đậm đà bản sắc văn hóa Khmer như hòa nhạc Ngũ âm, hát dù kê, múa truyền thống lăm vông... cùng với nhiều hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục, tập quán đặc sắc của đồng bào Khmer.

Lễ Sen Đôn Ta (hay còn gọi là lễ Phchum ban) bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian.

Truyền thuyết kể rằng vào thời Đức Phật còn tại thế, một hôm vào lúc nửa đêm, trong hoàng cung của vua Tần Bà Sa La có tiếng rên la than khóc. Nhà vua sợ hãi ra lệnh cho mời các nhà tiên tri đến để xem quẻ.

Những nhà tiên tri thưa rằng: “Tiếng kêu khóc này là do các Ngạ quỷ chết oan ức, không gia đình người thân, từ lâu không ai cúng cho họ ăn, nay họ đến xin được ăn uống. Nếu Hoàng thượng không cúng cho họ, thần lo e sợ sẽ có chuyện bắt 100 người nam, 100 người nữ và 100 con vật để làm lễ cúng tế”.

Nghe xong, hoàng hậu can gián: “Nếu Hoàng thượng làm như vậy, thì sẽ 200 con người và 100 con vật bị chết oan ức, những thân nhân của họ càng phẫn uất và oán trách Hoàng thượng, sẽ càng tổn hại đến vương quốc.

Đức Phật là thầy của chư thiên và phàm dân, vậy mình đem việc này bạch với Đức Phật xem ngài có dạy bảo gì không?”.

Sau khi nghe Hoàng hậu, vua đến chùa bạch với Đức Phật, Đức Phật nghe xong, dạy rằng: “Đây là Ngạ quỷ thuộc dòng dõi quý tộc, là thân nhân quốc thích của nhà vua khi họ còn tại ở dương gian từ nhiều đời nhiều kiếp, do phạm phải lỗi lầm nên bị đọa xuống âm phủ, hiện họ đang thiếu ăn thiếu mặc đến cầu xin đức vua. Nhưng Ngạ quỷ không ăn trực tiếp được, mà phải dâng cúng đồ ăn cho các vị giới đức rồi nhờ các vị đó tụng kinh hồi hướng, thì các ma quỷ đó mới thọ hưởng được”.

Đêm đầu tiên sau khi thực hành theo lời Phật dạy, nhà vua không nghe ma quỷ rên khóc nữa. Nhưng đến đêm thứ hai nhà vua lại tiếp tục nghe tiếng rên khóc nữa. Sáng sớm hôm sau, nhà vua lại đến chỗ Đức Phật xin chỉ giáo. Đức Phật dạy rằng: “Đêm trước là do đã được ăn no nên họ không rên la nữa. Đêm sau họ khóc là do bị rét lạnh vì không có quần áo để mặc”. Nhà vua nghe xong, về chuẩn bị y áo cùng vật thực làm lễ dâng cúng cho chư tăng và nhờ chư tăng hồi hướng.

Sau khi làm lễ, nhà vua không còn nghe tiếng Ngạ quỷ rên khóc nữa. Từ đó về sau mỗi năm cứ đến ngày này là nhà vua lại thỉnh các vị chư tăng đến cúng dường và hồi hướng cho Ngạ quỷ và những người quá cố.

Từ đó về sau, cứ đến ngày 29/8 đến ngày 01/9 âm lịch hàng năm, người Khmer lại tổ chức làm lễ hồi hướng cho những người thân đã mất và cả những người đã mất mà không phải họ hàng. Đến ngày nay đã trở thành một lễ hội truyền thống của người Khmer.

Hàng năm, cứ đến ngày này cho dù đang làm ăn xa, những người Khmer lại quay trở về nhà để cùng gia đình tổ chức lễ Sen Đôn Ta.