Đây là dự án luật đang nhận được nhiều ý kiến không đồng thuận, đề nghị cân nhắc kỹ trước khi ban hành Luật.
Theo ý kiến của nhiều đại biểu dự án luật chưa có đánh giá tác động, báo cáo tổng kết về các lực lượng đang có mà ban hành luật là thiếu căn cứ. Thêm vào đó, việc đưa lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở tại các địa phương sẽ gây tăng ngân sách và biên chế. Hiện nay tại cơ sở có lực lượng công an xã bán chuyên trách và dân quân tự vệ nên việc bổ sung lực lượng dễ gây chổng chéo về nhiệm vụ và gây lãng phí không cần thiết.
Đại biểu Nguyễn Mai Bộ, đoàn An Giang cho rằng, khi dự án Luật thông qua sẽ giảm 500 ngàn người hưởng lương ngân sách là chưa thuyết phục bởi theo pháp lệnh công an xã hiện nay có 126 ngàn công an xã bán chuyên trách. Theo Nghị định 38 năm 2006 bảo vệ dân phố chỉ có ở phường, thị trấn, khoảng 70 ngàn người.
Theo Luật phòng cháy chữa cháy do không chịu được chi phí ngân sách nên mới có 23% cơ sở thành lập lực lượng này, hiện nay có khoảng 500 ngàn người: “Nếu thông qua luật này thì số lượng người tăng thêm để hưởng ngân sách hàng tháng của địa phương là 804 ngàn người chứ không phải 500 ngàn người. Thứ hai theo các điều từ 19 đến 22 của dự thảo luật này thì ngân sách địa phương phải bố trí để chi trả kể cả trụ sở, phụ cấp, bảo hiểm…tôi e rằng ngân sách địa phương sẽ không còn để đầu tư phát triển, không còn để bố trí cho an sinh xã hội”.
Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn Đồng Tháp cho rằng khi luật ban hành sẽ giảm 500 ngàn người là không thực tế vì các lực lượng trên mỗi địa phương khác nhau.
Có địa phương thành lập đội dân phòng theo luật phòng cháy chữa cháy, nhiều địa phương do điều kiện ngân sách khó khăn nên không thành lập cho nên số lượng người thực tại ít hơn so với tờ trình. Ngược lại sẽ tăng thêm 1/3 nếu gộp ba lực lượng này, có khả năng tăng thêm 500 ngàn người và việc giảm ngân sách chi cho ba lực lượng trên càng không có cơ sở. Đại biểu Phạm Văn Hòa lưu ý: “Nếu luật này thông qua thì chưa ổn vì theo tôi có những lý do. Thứ nhất là chưa có đánh giá tác động, chưa có tổng kết các lực lượng này để rút kinh nghiệm để xem những lực lượng này hoạt động trong thời gian qua được gì, chưa được gì mà vội vã ban hành luật là chưa khách quan. Thứ 2 nếu gộp ba lực lượng này với nhau thì sẽ tăng thêm số lượng khoảng 1,5 triệu người chứ không giảm như tờ trình. Thứ 3 là số lượng tiền chi bồi dưỡng cho lực lượng này hàng tháng cũng tăng nhiều hơn so với thực tế. Thứ 4 là lực lượng này hiện đã hoạt động ổn định và đã phối hợp tốt với lực lượng dân quân tự vệ, công an xã, phường, thị trấn trong bảo đảm an ninh trật tự địa phương cho nên không cần thiết thành lập lực lượng mới”.
Có ý kiến đề nghị Quốc hội xem xét cho thực hiện thí điểm việc xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trong một thời gian nhất định, tại một số địa phương để có thời gian tổng kết, đánh giá sự cần thiết cũng như tính khả thi của chính sách trước khi ban hành Luật.
Đại biểu Thạch Phước Bình, đoàn Trà Vinh nêu: "Đây là vấn đề lớn, tác động trực tiếp tới an ninh, trật tự, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở; Có nhiều nội dung liên quan công tác tổ chức, vị trí pháp lý của lực lượng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở cùng với kinh phí, ngân sách bảo đảm; Một số nội dung của dự thảo Luật chưa thống nhất với quy định của một số luật hiện hành; Dự thảo Luật cũng chưa đề cập đến các tổ chức tự nguyện, tự quản, các mô hình khác của quần chúng nhân dân đang tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; Một số nhóm chính sách mới trong Luật chưa được Chính phủ đánh giá một cách chi tiết, toàn diện, sát thực tiễn.
Vì vậy, đề nghị Quốc hội xem xét cho thực hiện thí điểm việc xây dựng lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trong một thời gian nhất định, tại một số địa phương để có thời gian tổng kết, đánh giá sự cần thiết cũng như tính khả thi của chính sách trước khi ban hành Luật".
Theo ý kiến một số đại biểu, thay vì xây dựng lực lượng mới như trong dự án Luật thì nên hướng cho công an xã tăng cường công tác vận động quần chúng cùng tham gia bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở. Ðồng thời, nâng cao hơn nữa năng lực công an chính quy đưa về các xã và lực lượng sẵn có tại cơ sở.
Cũng trong phiên làm việc sáng nay 17/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về thí điểm quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế.
