Bộ luật hình sự 2015 được Quốc hội khoá XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 27/11/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2016. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai việc thi hành, các cơ quan hữu quan đã phát hiện và phản ánh về một số sai sót kỹ thuật, một số quy định chưa hợp lý hoặc khó áp dụng trong Bộ luật.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Ủy ban Tư pháp của Quốc hội phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiến hành rà soát tổng thể các quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 để phát hiện những sai sót và đề xuất phương án khắc phục nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất trong thực tiễn.
Ngày 29/6/2016, Quốc hội khóa XIII ban hành Nghị quyết số 144/2016/QH13 về việc lùi hiệu lực thi hành BLHS năm 2015 cùng với 03 luật khác có liên quan.
Thừa ủy quyền của Thủ tướng, báo cáo trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 lần này liên quan đến 141 điều của Bộ luật, gồm 18 điều thuộc phần Những quy định chung và 123 điều thuộc phần Các tội phạm, trong đó có 38 điều sửa đổi về kỹ thuật, 102 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật và bãi bỏ 01 điều.
Một trong những nội dung được chú ý nhất là bỏ tội danh cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 292 BLHS năm 2015).
Điều 292 là một trong số những tội danh mới của Bộ luật Hình sự (BLHS) 2015. Theo đó, người nào cung cấp một trong các dịch vụ sau: Kinh doanh vàng trên tài khoản; Sàn giao dịch thương mại điện tử; Kinh doanh đa cấp; Trung gian thanh toán; Trò chơi điện tử trên mạng; và các loại dịch vụ khác theo quy định của pháp luật trên mạng máy tính, mạng viễn thông không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép thì có khả năng bị truy tố hình sự.
Việc này được xem là hình sự hóa vi phạm hành chính kinh doanh trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông, trong khi không hình sự hóa phần lớn những vi phạm tương tự của các ngành nghề kinh doanh có điều kiện khác.
Cộng đồng khởi nghiệp tại Việt Nam sẽ là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ điều luật này vì mạng máy tính, mạng viễn thông là phương tiện, công cụ kinh doanh của đa số DN khởi nghiệp tại Việt Nam trong hầu hết các lĩnh vực và là xu hướng chung của thế giới.
Theo Tờ trình của Chính phủ, nội dung quy định về cấu thành tội phạm này không phản ánh rõ mối nguy hại cho an toàn công cộng, trật tự công cộng mà thực chất đây là cấu thành tội “kinh doanh trái phép" trên môi trường mạng và xét về bản chất thì đây là một tội phạm về kinh tế nhưng lại được đặt ở chương "các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng".
Hơn nữa, trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 ngành nghề nhưng Điều 292 chỉ đề cập đến một số ngành nghề. Thêm vào đó, cũng các lĩnh vực kinh doanh được nêu tại Điều 292 nhưng nếu thực hiện qua mạng thì bị xử lý hình sự còn nếu không thực hiện qua mạng thì không bị xử lý hình sự. Như vậy là có sự bất bình đẳng và thiếu nhất quán.
Trên tinh thần đó, dự thảo Luật đề xuất phương án bãi bỏ Điều 292 của BLHS năm 2015 về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông.
Những nội dung đáng chú ý khác là đề nghị sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 12 của BLHS năm 2015 liên quan đến phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi; bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện vào BLHS năm 2015.
Trong sáng nay, Quốc hội cũng đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 55 về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp và thảo luận ở tổ về các nội dung này. Phần thảo luận cũng được tiếp tục trong buổi làm việc chiều nay.
