Tết Hàn Thực (Mùng 3/3): 4 thứ nhất định phải có trên mâm cúng

(VOH) - Tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn. Năm nay, Tết Hàn thực rơi vào ngày Thứ Tư 14/4/2021.

Ý nghĩa Tết Hàn thực

Tết Hàn thực là vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch. "Hàn thực" nghĩa là "thức ăn lạnh". Ngày tết truyền thống này xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc, miền bắc Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới.

Tuy có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng Tết Hàn thực của người Việt vẫn mang những sắc thái riêng. Bản thân ngày Tết này cũng mang ý nghĩa và thể hiện rõ nét về đặc trưng văn hóa hướng về nguồn cội, tưởng nhớ ân đức tổ tiên, những khát vọng mơ ước rất riêng của người Việt. 

Khác với Tết Hàn thực ở Trung Quốc - thường không đốt lửa trong 3 ngày và chỉ ăn đồ lạnh đã nấu sẵn trước đó, ở Việt Nam, người dân không kiêng lửa, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường.

Theo các chuyên gia văn hoá, khi bước sang tháng 3, thời tiết bắt đầu nóng lên, chuẩn bị bước sang mùa hè. Người Việt xưa đã sáng tạo ra món bánh trôi, bánh chay là những món ăn nguội, mang tính mát. Món ăn này vị ngọt thanh, rất phù hợp cho những ngày nóng nực. 

Tết Hàn Thực (Mùng 3/3) nên ăn gì cho hợp phong tục ? 1
Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển.

Loại bánh này cũng được cho là bắt nguồn từ tích truyện “Mẹ Âu Cơ sinh ra trăm trứng”. Bánh trôi (tương tự như chè trôi nước của miền Nam) tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con theo cha xuống biển. Hai thứ bánh trôi và chay đều làm từ bột gạo nếp thơm. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.

Chính vì thế, Tết Hàn thực của người Việt chủ yếu mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của những đã khuất.

4 thứ nhất định phải có trên mâm cúng Tết Hàn thực

- Hoa tươi, trầu cau, hương (nhang): Đây là những thứ mà bất kể dịp cúng lễ lớn hay nhỏ đều phải có. Khi cúng, không nên dùng hoa giả hay trầu cau giả mà nên sử dụng đồ thật cho phù hợp với truyền thống.

- 5 hoặc 3 chén bánh trôi và 5 hoặc 3 chén bánh chay: lưu ý không để số đĩa chẵn lên bàn thờ bởi người xưa cho rằng số lẻ là số âm, số tâm linh còn số chẵn là số dương. 

Tết Hàn Thực (Mùng 3/3) nên ăn gì cho hợp phong tục ? 2
Theo nhà nghiên cứu văn hóa Trịnh Sinh, số lượng bánh trôi, bánh chay chuẩn nhất trong mâm cúng là 5 hoặc 3 bát bánh trôi, 3 hoặc 5 bát bánh chay.

- 1 mâm ngũ quả: Chúng ta chuẩn bị 5 loại quả tươi theo mùa với 5 màu tượng trưng cho ngũ hành để bày lên đĩa. Nếu không có thời gian, chỉ cần 1 đĩa hoa quả tươi cũng không sao.

- 1 ly nước sạch: Nước sạch thể hiện cho tâm của gia chủ, tâm phải tịnh như nước nên trong mọi lễ cúng, trên bàn thờ đều phải có 1 ly nước.

Giờ cúng Tết Hàn thực chuẩn nhất

Tết Hàn thực năm 2021 (3/3 âm lịch) rơi vào ngày 14/4 dương lịch. Giờ tốt nhất để cúng Tết Hàn thực là: giờ Dần  (3g-5g), giờ Thìn (7g-9g), giờ Tỵ (9g-11g), giờ Thân (15g-17g), giờ Dậu (17g-19g), giờ Hợi (21g-23g).