Bài 5: Soạn bài Tri thức và thực hành Tiếng Việt–Phó từ

Bài tập 1: SGK/tr19

Câu a: Phó từ "chưa" bổ sung ý nghĩa phủ định cho động từ "gieo".

Câu b: Phó từ "đã" bổ sung ý nghĩa thời gian cho động từ thì "thầm".

Câu c:

• Phó từ "vẫn" bổ sung ý nghĩa tiếp tục, tiếp diễn, không có gì thay đổi vào thời điểm được nói đến của trạng thái cho động từ "còn".
• Phó từ "đã" bổ sung ý nghĩa thời gian cho động từ "vơi".
• Phó từ "cũng" bổ sung ý nghĩa khẳng định về một sự giống nhau của hiện tượng, trạng thái cho động từ "bớt".

 Câu d: 

• Phó từ "vẫn" bổ sung ý nghĩa tiếp tục, tiếp diễn cho động từ "giúp". 
• Phó từ "những" bổ sung ý nghĩa số lượng cho danh từ "lúc".
• Phó từ "chỉ" bổ sung ý nghĩa giới hạn phạm vi cho động từ "khuây khỏa".
• Phó từ "lại" bổ sung ý nghĩa lặp lại, tái diễn cho động từ "đứng".

Câu e:

• Phó từ "mọi" bổ sung ý nghĩa số lượng cho danh từ "tiếng".
• Phó từ "đều" bổ sung ý nghĩa đồng nhất về tính chất của nhiều đối tượng cho tính từ "vô ích".

Bài tập 2: SGK/tr19

Câu a: Phó từ "sẽ" bổ sung ý nghĩa về thời gian cho động từ "lớn".

Câu b: Phó từ "đã" bổ sung ý nghĩa thời gian cho động từ "về".

Câu c: Phó từ "cũng" bổ sung ý nghĩa khẳng định về một sự giống nhau của hoạt động cho động từ "cho".

Câu d:

• Phó từ "quá" bổ sung ý nghĩa mức độ được đánh giá là cao hơn hẳn mức bình thường cho động từ "quen".
• Phó từ "được" bổ sung ý nghĩa biểu thị việc vừa nói đến đã kết quả cho động từ "xa rời".

Bài tập 3: Sgk/tr20

Câu a:

• Trời vẫn tối => bổ sung ý nghĩa tiếp diễn
• Trời sắp tối => bổ sung ý nghĩa thời gian
• Trời tối quá => bổ sung ý nghĩa mức độ
• Trời rất tối => bổ sung ý nghĩa mức độ

Câu b:

• Bọn trẻ thường đá bóng ngoài sân => bổ sung ý nghĩa tiếp diễn
• Bọn trẻ đã đá bóng ngoài sân => bổ sung ý nghĩa thời gian
• Bọn trẻ vẫn đá bóng ngoài sân => bổ sung ý nghĩa tiếp diễn
• Bọn trẻ còn đá bóng ngoài sân => bổ sung ý nghĩa thời gian

Bài tập 4: SGK/tr20

Khổ thơ trên sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa: "mầm đã thì thầm".

Tác dụng: Hạt mầm giống như con người, có tình cảm, suy nghĩ, biết tâm sự, chia sẻ bản thân mình.

Bài tập 5: SGK/tr20

Không thể thay thế từ "phả" bằng từ "tỏa" hay "quyện" vì:

• Từ "tỏa" gợi sự lan truyền trong không gian.
• Từ "quyện" là gợi sự hòa quyện, trộn lẫn vào không gian thành một khối không thể tách rời.
• Từ "phả" là động từ gợi được sự lan tỏa thành luồng của làn hơi, vừa gợi cảm giác bắt đầu nhận ra nhưng cũng rõ rệt để có thể cảm nhận. Từ "phả" cũng thể hiện được cách dùng từ tinh tế, tâm hồn nhạy cảm với thiên nhiên của tác giả hơn.

Bài tập 6: SGK/tr20

Theo em, từ dềnh dàng trong đoạn thơ sau nên được hiểu theo nghĩa thứ nhất: chậm chạp, không khẩn trương, để mất nhiều thì giờ vào những việc phụ hoặc không cần thiết

Lý do xác định như vậy: 

• Từ "chùng chình" trong câu thơ trước vốn là từ diễn tả hành động cố ý làm chậm chạp để kéo dài thời gian nên từ "dềnh dàng" phía sau cũng cần được hiểu theo nghĩa phù hợp như vậy.
• Câu thơ sau xuất hiện từ "vội vã", là từ miêu tả trạng thái rất vội, hết sức muốn tranh thủ thời gian cho kịp, phù hợp với diễn tiến tâm trạng, thiên nhiên sang thu của bài thơ.