Picture of the author
Picture of the author
SGK Hóa Học 10»Nhóm Halogen»Bài 23 + Bài 24: Hiđro Clorua - Axit Clo...

Bài 23 + Bài 24: Hiđro Clorua - Axit Clohiđric - Muối Clorua - Sơ Lược Về Hợp Chất Có Oxi Của Clo

Lý thuyết bài Hiđro clorua - Axit clohiđric - Muối clorua - Sơ lược về hợp chất có oxi của clo môn hóa 10 bộ sách giáo khoa. Cùng nhau tìm hiểu lý thuyết và bài tập minh họa một cách đầy đủ, dễ hiểu.

Xem thêm

I. Hidro clorua

1. Cấu tạo phân tử HCl

Được cấu tạo từ 2 nguyên tố là H và Cl theo tỉ lệ 1:1.

Phân tử có cấu tạo thẳng; đồ dài liên kết H – Cl là 1,27 Å. Được tạo nên từ 1 liên kết cộng hóa trị phân cực giữa nguyên tử H và nguyên tử Cl.

2. Tính chất vật lí HCl

Hiđro clorua là khí không màu, mùi xốc, nặng hơn không khí, rất độc.

Hiđro clorua tan rất nhiều trong nước tạo thành dung dịch Axit clohiđric.

Thí nghiệm về độ tan của khí HCl trong nước: Lấy một bình có đậy bằng nút cao su đã thu đầy khí HCl. Xuyên qua nút có một ống thuỷ tinh thẳng, vuốt nhọn. Nhúng ống thuỷ tinh vào chậu nước có pha vài giọt dung dịch quỳ tím. Một lát sau, nước trong chậu theo ống phun vào bình, tạo thành những tia màu đỏ.

Do khí hidro clorua tan nhiều trong nước tạo ra sự giảm áp suất mạnh trong bình, áp suất khí quyển đẩy nước vào thế chỗ khí HCl đã hoà tan.

Dung dịch thu được là axit nên là dung dịch quỳ tím ngả sang màu đỏ.

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-1
Hình ảnh thể hiện tính dễ tan của khí HCl trong nước - Nguồn internet

II. Axit clohiđric

1. Tính chất vật lí Axit clohidric

Chất lỏng không màu, mùi xốc, bốc khói trong không khí ẩm .

Dung dịch HCl đặc nhất có nồng độ 37% và có khối lượng riêng D = 1,19g/ml.

2. Tính chất hóa học Axit clohidric

a. Axit HCl là axit mạnh, có đầy đủ tính chất hóa học chung của axit:

Làm quì tím hóa đỏ.

Tác dụng với kim loại đứng trước hiđro trong dãy hoạt động hóa học ( không tác dụng  Cu, Hg, Ag, Pt, Au), tác dụng với oxit bazơ, bazơ, muối.

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

KOH + HCl → KCl + H2O

CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

AgNO3 + HCl → AgCl↓ + HNO3

b. Axit HCl đặc có tính khử ( do có Cl-1)




Lưu ý: HCl có thể hiện tính oxi hoá :

Thí dụ : 

Fe + 2HCl → FeCl2 + H2 ( Số oxi hoá của H giảm từ +1 xuống 0)

3. Điều chế HCl

a. Trong phòng thí nghiệm (phương pháp sunfat)

NaCl rắn + H2SO4 đặc NaHSO4 + HCl↑

2NaCl rắn + H2SO4 đặc Na2SO4 + 2HCl↑

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-2
Hình ảnh điều chế axit clohidric trong phòng thí nghiệm- Nguồn internet

b. Trong công nghiệp

H2 + Cl2 2HCl (phương pháp tổng hợp)

2NaCl rắn + H2SO4 đặc   Na2SO4 + 2HCl↑ (phương pháp sunfat)

III. Muối clorua và nhận biết ion clorua

1. Một số muối clorua

Hầu hết tan nhiều trong nước

AgCl không tan, CuCl, PbCl2 ít tan .

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-3

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-4

2. Nhận biết ion clorua Cl- trong muối clorua hoặc axit HCl

Dùng thuốc thử là dung dịch AgNO3, xuất hiện kết tủa màu trắng.

 AgNO3 + NaCl → AgCl↓( trắng) + NaNO3

 AgNO3 + HCl → AgCl↓ + HNO3


bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-9
Hình ảnh chất kết tủa bạc clorua

3. Ứng dụng muối clorua

 Muối clorua có nhiều ứng dụng quan trọng trong đời sống:

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-5

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-6

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-7

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-8

IV. Sơ lược về hợp chất có oxi của Clo

1. Nước gia-ven

Nước Gia-ven là dung dịch hỗn hợp muối NaCl và NaClO (natri hipoclorit)

a. Tính chất

NaClO là muối của axit yếu .

Có tính oxi hóa mạnh nên có tính tẩy màu, tẩy trắng vải, sợi, sát trùng.

b. Điều chế

Trong phòng thí nghiệm: Cho khí clo tác dụng với dung dịch NaOH.

Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaClO + H2O

Trong công nghiệp: điện phân dung dịch NaCl không màng ngăn.


Nếu không có màng ngăn thì:

Cl2 + 2NaOH → NaCl + NaClO + H2O

2. Clorua vôi

CTCT:

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-91

Clorua vôi là muối của canxi với hai loại gốc axit là Cl- (clorua) và ClO- (hipoclorit). Clorua vôi là muối hỗn tạp.

bai-23-24-hidro-clorua-axit-clohidric-muoi-clorua-hinh-92
Hình ảnh minh hoạ Clorua vôi - Nguồn internet

a. Tính chất

Clorua vôi có tính oxi hóa mạnh nên được dùng để tẩy trắng vải sợi và tẩy uế.

b. Điều chế clorua vôi

Cho khí clo tác dụng với vôi tôi ( 300C)

Cl2 + Ca(OH)2 → CaOCl2 + H2O

V. Bài tập luyện tập về Hidro clorua - Axit clohidric - Muối clorua của trường Nguyễn Khuyến

1. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Cho phản ứng sau:

KMnO4 + HCl đặc → KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O

Hệ số cân bằng của các chất lần lượt là

A. 2, 10, 2, 2, 5, 2

B. 2, 16, 2, 2, 5, 8

C. 2, 10, 2, 2, 5, 5

D. 2, 16, 2, 5, 2, 8

ĐÁP ÁN

Chọn B

Hướng dẫn:

2KMnO4 + 16HCl đặc → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O

Câu 2: Chọn phản ứng không đúng:

A. Cu + 2HCl → CuCl2 + H2

B. CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

C. K2S + 2HCl → 2KCl + H2S

D. 2AgNO3 + CaCl2 → 2AgCl + Ca(NO3)2

ĐÁP ÁN

Chọn A

Hướng dẫn:

Cu đứng sau H nên không phản ứng với HCl

Câu 3: Cho 17,4g MnO2 phản ứng với dung dịch HCl đặc. Sau khi đun nóng hỗn hợp ,thu được khí Clo (đktc) có thể tích là:

A. 2,24 lit

B. 4,48 lit

C. 6,72 lit

D. 8,96 lit

ĐÁP ÁN

Chọn B

Hướng dẫn:

MnO2 + 4HCl đặc → MnCl2 + Cl2↑ + 2H2O

nCl2 = nMnO2 = 17,4 / 87 = 0,2  VClo = 4,48 lit

Câu 4: Cho bột nhôm tác dụng vừa đủ với 109,5g dung dịch axit HCl 20% thu được khí A. Thể tích khí A (đktc) là

A. 2,24 lit

B. 6,72 lit

C. 13,44 lit

D. 8,96 lit

ĐÁP ÁN

Chọn B

Hướng dẫn:

2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2

nHCl =

⇒ nH2 = 0,3 mol

⇒ VA = 6,72 lit

2. Bài tập tự luận

Câu 1: Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra (ghi rõ điều kiện).

Cho HCl tác dụng với:

a. Fe

b. Al2O3

c. KHCO3

d. NaClO

ĐÁP ÁN

a. Fe + 2HCl → FeCl2 + H2

b. Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O

c. KHCO3 + HCl → KCl + CO2 + H2O

d. NaClO + 2HCl đặc → NaCl + Cl2 + H2O

Bài 2: Cho 3,72g hỗn hợp Al và Al2O3 tác dụng với 131,4g dung dịch HCl (D = 1,04g/ml) thì vừa đủ. Sau phản ứng, người ta thu được 3,36 lit khí (đktc).
a. Tính thành phần % theo khối lượng mỗi chất trong hỗn hợp.
b. Tính nồng độ % và nồng độ mol của dung dịch HCl.

ĐÁP ÁN

a. Gọi:

x = nAl mol

y = nAl2O3 mol

2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2

Tỉ lệ: x : 3x : x : 1,5x

Al2O3 + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2O

Tỉ lệ: y : 6y : 2y : 3y




b. nHCl = 3x + 6y = 0,36 mol

⇒ C% (HCl) =


Bài 3: Từ NaCl, CaCO3, H2O.  Hãy viết các phương trình phản ứng điều chế: nước Gia-ven, clorua vôi.

ĐÁP ÁN

2NaCl + 2H2O 2NaOH + H2 + Cl2

Cl2 + 2NaOH →  NaCl + NaClO + H2O

CaCO3 CaO + CO2

CaO + H2O → Ca(OH)2

Ca(OH)2 + Cl2 → CaOCl2 + H2O



GV Lê Minh Tin

Trường TH-THCS-THPT Lê Thánh Tông (Hệ thống trường Nguyễn Khuyến)

Tác giả: Trường THCS - THPT Nguyễn Khuyến - Tổ Hóa

Bài 22: Clo
Bài 25: Flo - Brom - Iot