Bài 21: Tính Theo Công Thức Hóa Học

1. Xác định thành phần phần trăm theo khối lượng của các nguyên tố trong hợp chất dựa vào công thức hóa học

Các bước tiến hành:  

Giả sử ta có hợp chất X có dạng AaBbCc.

Bước 1. Tìm khối lượng mol của hợp chất X : M_X.

Bước 2. Xét 1 mol X thì có :  

• a mol nguyên tử A (nA = a mol)
• b mol nguyên tử B ( nB = b mol)
• c mol nguyên tử C (nC = c mol).

Bước 3. Thành phần phần trăm theo khối lượng các nguyên tố được tính theo công thức sau:

Thí dụ:  (bài tập trang 70/sgk Hóa 8)

Một loại phân bón hóa học có công thức là KNO₃ , em hãy xác định thành phần phần trăm theo khối lượng của từng nguyên tố. 

Giải:

1. Khối lượng mol của KNO₃: M_KNO3 = 39 + 14 + 3 * 16 = 101 (g)
2. Xét 1 mol KNO₃ 
   n_K= 1 mol;
   n_N  = 1 mol;
   n_O  = 3 mol.
3. Thành phần phần trăm theo khối lượng của KNO₃:

2. Xác định công thức hóa học của hợp chất dựa vào thành phần các nguyên tố

Các bước thực hiện:

Bước 1. Xét 1 mol chất X ⇒ m_X

Bước 2. Tìm số mol của từng nguyên tố ⇒ Công thức hóa học (CTHH) cần tìm.
 
Thí dụ:  (trang 70/sgk Hóa 8)

Một hợp chất X có thành phần các nguyên tố theo khối lượng là: 40% Cu, 20% S và 40% O. Em hãy xác định công thức hóa học của hợp chất X. Biết hợp chất X có khối lượng mol là 160 g/mol.

Giải:

Cách làm

B1. Xét 1 mol chất X ⇒ m_X 

B2. Áp dụng công thức %m các nguyên tố ⇒ m_Cu , m_S và M_O ⇒ n_Cu , n_S và n_O

B3. Suy ra CTHH cần tìm.

Áp dụng

Xét 1 mol X ⇒ m_X = 1 * 160 = 160 g.

CTHH là  CuSO₄

TÓM TẮT BÀI HỌC

Các bước tiến hành: 

1. Biết công thức hóa học, tìm thành phần các nguyên tố:

Tìm khối lượng mol của hợp chất, tìm số mol nguyên tử của mỗi nguyên tố trong 1 mol hợp chất

→ Tìm thành phần theo khối lượng của mỗi nguyên tố.

2. Biết thành phần các nguyên tố, tìm công thức hóa học:

Tìm số mol nguyên tử của mỗi nguyên tố trong 1 mol hợp chất

→ Lập công thức hóa học của hợp chất.

3. Bài tập luyện tập về công thức hóa học của trường Nguyễn Khuyến

Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Oxit có công thức hoá học RO₂, trong đó mỗi nguyên tố chiếm 50% khối lượng. Khối lượng của R trong 1 mol oxit là:

A. 16g

B. 32g

C. 48g

D. 64g

Câu 2: Một oxit sắt có tỉ lệ khối lượng của sắt và oxi là 21 : 8. Công thức phân tử của oxit sắt đó là

A. FeO

B. Fe₂O₃

C. Fe₃O₄

D. FeO₂

Câu 3: Hợp chất A có công thức Al_x(NO₃)₃ và có phân tử khối là 213. Giá trị của x là

A. 3

B. 2

C. 1

D. 4

Câu 4: Hợp chất trong đó sắt chiếm 70% khối lượng là hợp chất

A. FeO

B. Fe₂O₃

C. Fe₃O₄

D. FeS

Câu 5: Oxit chứa 20% oxi về khối lượng và trong một oxit nguyên tố chưa biết có hoá trị II. Oxit có công thức hoá học là

A. MgO

B. ZnO

C. CuO

D. FeO

Câu 6: Cho các oxit: NO₂, PbO, Al₂O₃, Fe₃O₄  . Oxit có phần trăm khối lượng oxi lớn nhất trong các oxit trên là 
A. NO₂

B. PbO

C. Al₂O₃

D. Fe₃O₄

Câu 7: Một oxit lưu huỳnh có thành phần gồm 2 phần khối lượng lưu huỳnh và 3 phần khối lượng oxi. Công thức hoá học của oxit đó là

A. SO    

B. SO₂

C. SO₃

D. S₂O₄

Câu 8: Cho các oxit: CO₂, NO₂, SO₂, PbO₂. Oxit có phần trăm khối lượng oxi nhỏ nhất là

A. CO₂

B. NO₂

C. SO₂

D. PbO₂

Câu 9: Chất có phần trăm khối lượng nitơ (còn gọi hàm lượng đạm) cao nhất là

A. Natri nitrat NaNO₃

B. Amoni sunfat (NH₄)₂SO₄

C. Amoni nitrat NH₄NO₃

D. Urê (NH₂)₂CO

Câu 10: Phân tích một khối lượng hợp chất M, người ta nhận thấy thành phần khối lượng của nó có 50% là lưu huỳnh và 50% là oxi. Công thức của hợp chất M có thể là

A. SO₂

B. SO₃

C. SO₄

D. S₂O₃

Bài tập tự luận

Câu 1. Đường glucozơ có công thức hóa học là C₆H₁₂O₆  , hãy xác định thành phần phần trăm theo khối lượng mỗi nguyên tố có trong đường trên.

Câu 2. Xác định thành phần phần trăm theo khối lượng của nguyên tố P có trong 14,2 gam P₂O₅.

Câu 3( Bài 21.3/ trang 28 sbt Hóa 8). Một loại oxit sắt có thành phần là: 7 phần khối lượng sắt kết hợp với 3 phần khối lượng oxi. Em hãy cho biết:

1. Công thức phân tử của oxit sắt, biết công thức phân tử chính là công thức đơn giản.
2. Khối lượng mol phân tử của oxit sắt tìm được ở trên.

Giáo viên soạn: Trịnh Thị Ánh Hồng

Đơn vị: Trường TH-THCS- THPT Lê Thánh Tông