Table of Contents
I. Đọc hiểu chung
1. Tác giả
- Thanh Tịnh – Trần Văn Ninh (1911-1988)
- Vừa làm thơ, vừa viết văn, nhưng thành công nhất là truyện ngắn.
- Sáng tác của ông toát lên vẻ đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.
- Được truy tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007.
2. Tác phẩm
- Xuất xứ: Truyện ngắn Tôi đi học in trong tập ''Quê mẹ '' (1941)
- Thể loại: truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm
- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất
- Trình tự kể: Từ hiện tại nhớ về quá khứ, theo thời gian, không gian
- Bố cục:
+ P1: ( Hàng năm...tưng bừng rộn rã) Khơi nguồn nỗi nhớ
+ P2: Sự hồi tưởng của nhân vật tôi về buổi tựu trường đầu tiên của mình
- Đ1 (Buổi mai hôm ấy... trên ngọn núi) Trên con đường đi tới lớp
- Đ2 (Trước sân trường ... được nghỉ cả ngày nữa) Ở sân trường
- Đ3 ( Còn lại) Ở trong lớp học
II. Đọc hiểu văn bản
1. Khơi nguồn nỗi nhớ về ngày đầu tiên đi học
- Thời gian: hàng năm, vào cuối thu
- Không gian: lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc
- Hoàn cảnh: thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đi tới trường
- Tâm trạng: lại nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã
→ Hình ảnh so sánh, từ láy đặc sắc
→ Hình ảnh thân quen đã đánh thức những kỉ niệm đẹp đẽ, hồn nhiên, trong sáng của nhân vật “tôi” về ngày đầu tiên đi học.
2. Kỉ niệm ngày đầu tiên đi học
a. Trên đường đến trường
- Con đường vốn quen đi lại tự nhiên thấy lạ.
- Cảm thấy trang trọng, đứng đắn
- Lời nói: “Mẹ đưa bút thước cho con cầm.”
- Ý nghĩ: Vừa non nớt vừa ngây thơ: “chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước.”
🡺 Cảm giác mới mẻ, bỡ ngỡ đan xem sự thích thú, hồi hộp
b. Ở sân trường
- Đứng trong sân: Lòng tôi lo sợ vẩn vơ
- Khi những học trò cũ vào lớp: cảm thấy chơ vơ
- Khi chờ nghe đọc tên: thấy quả tim như ngừng đập, quên cả mẹ tôi đứng sau, nghe gọi đến tên giật mình lúng túng
- Khi phải rời người thân để vào lớp: dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở
🡺 Khắc hoạ tâm trạng lúng túng, rụt rè, lo lắng, sợ hãi của nhân vật, thể hiện cảm xúc hồn nhiên, trong sáng của tuổi thơ vô cùng chân thật, sống động.
c. Trong lớp học
- Trông hình gì treo trên tường cũng lạ và hay hay.
- Người bạn ngồi bên chưa hề quen nhưng lòng tôi không cảm thấy xa lạ chút nào.
🡺 Vừa bỡ ngỡ, vừa tự tin, nghiêm trang
3. Thái độ của người lớn
- Các bậc phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em mình, dẫn con đến trường ở buổi tựu trường lần đầu tiên
- Ông đốc nhìn với cặp mắt hiền từ và cảm động, tươi cười, nhẫn nại, lời nói dịu dàng, từ tốn, động viên.
- Thầy giáo trẻ tươi cười, đón ở cửa lớp
🡺 Tất cả mọi người đều chứa chan tình yêu thương và trách nhiệm đối với con trẻ
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật theo trình tự thời gian của buổi tựu trường.
- Sự kết hợp hài hoà giữa kể, tả và bộc lộ cảm xúc.
- Tình huống truyện độc đáo, chứa đựng cảm xúc thiết tha
- Cách so sánh giàu chất trữ tình.
2. Nội dung
Văn bản ghi lại những kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò trong buổi tựu trường đầu tiên, đó là dấu ấn khó phai của tác giả và cũng là của cuộc đời mỗi người.
IV. Luyện tập
Viết 1 đoạn văn ghi lại ấn tượng của em về buổi đến trường đầu tiên của mình.
Gợi ý:
Ngày đầu tiên đi học luôn là kí ức đẹp trong tôi. Sáng hôm đến trường lần đầu tiên là một buổi sáng đẹp trời, tôi dậy thật sớm, mặc bộ đồng phục mới. Ngắm mình trong gương, tôi thấy mình chững chạc hẳn lên. Tôi đi bên mẹ mà lòng thấy hồi hộp. Suốt đường đi, mẹ nói chuyện để tôi bớt căng thẳng, cũng gợi cho tôi sự tò mò. Bước vào lớp tôi thấy rất bỡ ngỡ vì mọi thứ đều mới lạ. Người bạn mới ngồi cùng bàn với tôi là một cô bé rất dễ thương với nụ cười thật tươi. Chúng tôi đã chia sẻ rất nhiều điều thú vị, phát hiện những sở thích chung. Đó chính là người bạn thân nhất đến giờ của tôi. Buổi học đầu tiên đã kết thúc thật vui.
Giáo viên biên soạn: Tô Thị Thúy Hằng
Đơn vị: Trung Tâm Đức Trí