Từ 1/1/2018, phạt tù đến 15 năm cho các tội liên quan đến động vật hoang dã

(VOH) - Từ 01/01/2018, Bộ Luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) có hiệu lực sẽ tạo nên những chuyển biến đáng kể, củng cố hành lang pháp lý nhằm bảo vệ tốt hơn các loài động vật hoang dã.

Theo đó, các hành vi vi phạm liên quan đến động vật hoang dã (ĐVHD) có thể bị phạt tù lên đến 15 năm hoặc 5 tỷ đồng đối với cá nhân và phạt tiền đến 15 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động từ 6 tháng đến 3 năm hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn đối với pháp nhân.

Bà Bùi Thị Hà, Giám đốc Chương trình Chính sách và Pháp luật của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) nhận định: “Với việc nâng mức tối đa của khung hình phạt cho tội phạm về ĐVHD lên đến 15 năm tù, ENV tin rằng chế tài hình sự nghiêm khắc mới có thể giảm thiểu tình trạng săn bắt, buôn bán ĐVHD và góp phần bảo vệ đa dạng sinh học của Việt Nam”.  

Tình trạng tiêu thụ Tê Tê diễn ra tại nhiều nhà hàng. Ảnh EVN

Với lợi nhuận được đánh giá ngang bằng với  buôn lậu vũ khí, ma túy, buôn bán người, vấn nạn buôn bán ĐVHD đang ngày càng diễn biến phức tạp. Việt Nam không chỉ bị coi là một quốc gia tiêu thụ ĐVHD mà còn là một mắt xích quan trọng trong mạng lưới trung chuyển, buôn bán ĐVHD trái phép xuyên quốc gia. Nhiều công dân Việt Nam đã bị bắt giữ trong và ngoài nước vì liên quan đến loại hình tội phạm rất nghiêm trọng này.

Theo cơ sở dữ liệu vi phạm về ĐVHD của ENV, giai đoạn 2014 – 2016 có khoảng 17,9% trên tổng số 156 vụ vi phạm hình sự về ĐVHD có áp dụng mức phạt tù giam với các đối tượng phạm tội. Con số này trong giai đoạn 2010 – 2013 là 21,5%.

Các vụ việc còn lại đối tượng phạm tội chỉ bị phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc tù giam nhưng cho hưởng án treo – những hình phạt được đánh giá là chưa đủ sức răn đe và cũng không gây tổn thất nhiều so với món lợi khổng lồ từ buôn bán ĐVHD.

Những bào thai động vật hoang dã bị giết hại.

Một số điểm nổi bật trong chính sách hình sự liên quan đến tội phạm về ĐVHD tại các Điều 234 (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã), Điều 242 (Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản) và Điều 244 (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm) của BLHS 2017.

1. Các tội phạm về ĐVHD đều quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân. Theo đó, pháp nhân có thể bị xử phạt tối đa lên đến 15 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động từ 6 tháng đến 3 năm hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn nếu vi phạm.

2. Hành vi nuôi nhốt, tàng trữ ĐVHD, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống của ĐVHD trái phép vì bất kỳ mục đích gì đều có khả năng bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự.

3. Xử lý hình sự vi phạm về ngà voi từ 2kg và sừng tê giác từ 50g (không phân biệt chủng loại voi và tê giác).

4. Xử lý hình sự những vi phạm đối với cá thể, bộ phận cơ thể không thể tách rời sự sống hoặc sản phẩm của động vật thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ bất kể số lượng, khối lượng, giá trị tang vật.

5. Xử lý hình sự những vi phạm đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IB hoặc Phụ lục I Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) với số lượng từ 3 cá thể lớp thú, 7 cá thể lớp chim, bò sát hoặc 10 cá thể ĐVHD khác trở lên.

6.Lần đầu tiên xử lý hình sự những vi phạm đối với động vật thuộc Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IIB hoặc Phụ lục II CITES (trong đó có cả động vật thủy sinh và động vật rừng) trị giá từ 150 triệu đồng hoặc ĐVHD khác trị giá từ 300 triệu đồng hoặc thu lợi bất chính từ 50 triệu đồng.

7. Xử lý hình sự hành vi khai thác loài thủy sản bị cấm khai thác, nếu không thuộc trường hợp tại Điều 244 mà gây thiệt hại nguồn lợi thủy sản từ 100 triệu đồng hoặc thủy sản thu được trị giá từ 50 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.