Trong chương trình Phòng mạch FM (chuyên mục Cây thuốc quanh ta), PGS.TS BS Nguyễn Thị Bay (Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM) đã chia sẻ những thông tin hữu ích về cây rẻ quạt cũng như những bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này.
1. Cây rẻ quạt là cây gì?
PGS.TS BS Nguyễn Thị Bay cho biết, cây rẻ quạt còn được gọi là cây lan lúa hay cây xạ can. Sở dĩ gọi là cây rẻ quạt vì thân của nó rẻ ra giống như hình cánh quạt hoặc chuối kiểng.
Cây rẻ quạt có hình dáng mảnh dẻ, thân lùn thấp, cao nhất thường là 0.5m. Cây có hoa giống hoa lan rất đẹp, nên nhiều người thường trồng cây này trong vườn nhà để làm kiểng. Hoa cây rẻ quạt thường có nhiều màu như màu mận chín hoặc màu hồng hơi sẫm.
Hình ảnh cây rẻ quạt (Nguồn: Internet)
Trong Đông y, từ lâu người ta đã xem cây rẻ quạt là một dược liệu chữa bệnh. Khi trồng với mục đích làm thuốc, người ta thường trồng với diện tích lớn. Khu vực trồng nhiều cây rẻ quạt nhất là Cần Thơ, Vĩnh Long,...ở các vùng lạnh như Đà Lạt (Lâm Đồng) hay các vùng miền Trung và Bắc cũng trồng nhiều cây rẻ quạt và hầu như nhà nào cũng có loại cây này.
2. Cây rẻ quạt có tác dụng gì?
Bác sĩ Bay cho biết, theo Đông y, cây rẻ quạt có tính hàn, có vị đắng và có những tác dụng sau đây:
- Thanh nhiệt, giải độc.
- Chữa các bệnh đường hô hấp như ho có đờm, viêm amidan, hen suyễn, viêm phế quản mạn tính, viêm họng…
- Chữa sưng tuyến vú.
- Chữa tắc tia sữa.
- Chữa bệnh quai bị.
Cây rẻ quạt có nhiều tác dụng nhưng theo bác sĩ Bay nó có tác dụng hiệu quả nhất trong việc điều trị viêm phế quản mạn tính, viêm amidan, viêm họng, ho có đờm, hen suyễn,…Nguyên nhân là do cây rẻ quạt có thành phần irisfloretin, tectoridin và thành phần alkaloid…mà những thành phần này lại có tính kháng viêm và kháng sinh rất tốt.
3. Cách sử dụng cây rẻ quạt làm thuốc
Nếu mắc các bệnh đường hô hấp như ho, hen suyễn,…thì hãy dùng 2 – 3 lá cây rẻ quạt tươi, cắt ra thành những bẹ nhỏ rồi nấu nước uống.
Nếu trong người có cảm giác lạnh thì hãy thêm gừng hay trần bì vào nước rồi uống. Việc thêm gừng và trần bì vào nước cây rẻ quạt sẽ tăng tính ấm lên, giúp cơ thể bên trong không còn cảm giác bị lạnh. Còn nếu ho có đờm vàng hoặc xanh, viêm họng, viêm phế quản, có cảm giác nóng trong người thì chỉ cần uống nước rẻ quạt nấu là được.
Trồng cây rẻ quạt vừa làm cảnh vừa làm thuốc chữa bệnh (Nguồn: Internet)
Như vậy, trong Đông y cây rẻ quạt có nhiều công dụng chữa bệnh, đặc biệt là chữa ho, viêm họng, viêm phế quản,…Do đó, bác sĩ Bay khuyên bạn nên trồng cây rẻ quạt trong vườn nhà vì vừa có thể làm kiểng, trang trí nhà cửa thêm đẹp vừa có thể làm thuốc chữa bệnh. Ngay khi có triệu chứng ho, hen…thì chỉ cần ra vườn cắt vài lá cây rẻ quạt vào nấu nước uống là có thể chữa được bệnh.
Lưu ý: Bất kỳ loại thuốc nào cũng vậy, việc dùng quá liều sẽ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực. Vì vậy, hãy tham khảo ý kiến của các thầy thuốc hoặc chuyên gia để dùng đúng liều và đúng cách hơn.
Bạn có thể nghe toàn bộ chia sẻ của bác sĩ Bay về công dụng của mật ong tại audio bên dưới:
