1. Tìm hiểu về hội chứng truyền máu song thai
Hội chứng truyền máu song thai (Twin – Twin transfusion syndrome – TTTS) là một rối loạn nghiêm trọng xảy ra trong thai kỳ khi cặp song sinh cùng trứng chia sẻ bánh nhau và liên kết với nhau.
Điều này dẫn đến một em bé (trẻ sinh đôi này được gọi là trẻ nhận) nhận được nhiều máu hơn trong khi trẻ còn lại (gọi là trẻ tặng) nhận được quá ít máu và dần teo đi.
Truyền máu song thai là một rối loạn xảy ra trong thai kỳ ở cặp song sinh có chung nhau thai (Nguồn: Internet)
Hội chứng này xảy ra khoảng 15% các trường hợp mang song thai có chung nhau thai. Điều này có nghĩa là tỉ lệ mắc hội chứng truyền máu song thai cho bất kỳ trường hợp mang thai nào sẽ ở khoảng 1/1000.
Theo Trung tâm thông tin di truyền và bệnh hiếm gặp GARD thuộc Trung tâm khoa học Ứng dụng Tiến bộ quốc gia Hoa Kỳ, hội chứng truyền máu song thai được xếp vào nhóm bệnh lý hiếm gặp, nguy hiểm và còn rất nhiều hạn chế trong điều trị.
2. Nguyên nhân hội chứng truyền máu song thai
Hội chứng truyền máu trong song thai xảy ra khi nguồn cung cấp máu của một em bé di chuyển đến em bé còn lại thông qua nhau thai. Nguyên nhân vẫn chưa được được tìm ra cụ thể, tuy nhiên, có một số nguy cơ có thể làm tăng hội chứng truyền máu song thai, đó là:
- Mang đa thai và có một bánh nhau.
- Chế độ dinh dưỡng của mẹ bầu không hợp lý.
3. Triệu chứng hội chứng truyền máu song thai
Hội chứng truyền máu song thai có thể được phát hiện thông qua việc siêu âm và sàng lọc trước sinh, trước khi mẹ bầu cảm nhận được các triệu chứng. Khi mẹ bầu có cặp song sinh bị hội chứng truyền máu song thai, có thể sẽ gặp phải các triệu chứng như:
- Cảm giác tăng trưởng nhanh chóng của tử cung.
- Tử cung lớn hơn so với kỳ hạn.
- Đau bụng, đau thắt hoặc co thắt.
- Tăng đột ngột trọng lượng cơ thể.
- Sưng ở bàn tay, chân ngay thời kỳ đầu của thai kỳ
3.1 Biến chứng của hội chứng truyền máu song thai
Trong những trường hợp mang thai mắc hội chứng truyền máu song thai, một thai nhi sẽ nhận được quá nhiều máu, một thai nhi sẽ nhận được quá ít máu. Tình trạng mất cân bằng này rất nguy hiểm cho cả 2 thai nhi.
Thai nhi nhận được ít máu sẽ có kích thước nhỏ hơn và bị thiếu chất dinh dưỡng, cũng như oxy. Thai nhi nhận được nhiều máu lại có một hệ tuần hoàn luôn phải làm việc quá tải, dẫn đến suy giảm chức năng tim mạch.
Hội chứng truyền máu song thai có thể gây nguy hiểm cho cả 2 thai nhi (Nguồn: Internet)
Hội chứng truyền máu song thai cũng được chia thành 2 giai đoạn:
- Tình trạng cấp tính có thể xảy ra đột ngột và gây ra một sự biến đổi đáng kể trên huyết áp của hai thai nhi. Tình trạng này thường xảy ra và giai đoạn cuối của thai kỳ. Thai nhi có cơ hội sống cao nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời.
- Tình trạng mãn tính xảy ra từ giai đoạn sớm của thai kỳ, từ khoảng tuần 12 - 26 của thai kỳ. Vì xảy ra từ sớm và kéo dài, thai nhi tiếp xúc với bất thường của nhau thai lâu có thể thai nhi sẽ bị tử vong nếu không được can thiệp điều trị kịp thời.
4. Chẩn đoán và điều trị hội chứng truyền máu song thai thế nào?
Hội chứng truyền máu song thai không phải là một bệnh lý di truyền hay do ảnh hưởng nào đó từ cha mẹ. Vì thế, việc chẩn đoán và điều trị bệnh sẽ dựa trên mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh cũng như những yếu tố cá nhân của thai phụ và điều kiện thực tế của cơ sở y tế.
4.1 Chẩn đoán
Thông thường, hội chứng này sẽ được chẩn đoán bằng siêu âm trong thai kỳ, dựa trên lượng nước ối bao quanh mỗi em bé và sàng lọc trước sinh.
Có thể được phát hiện thông qua việc nghe tim thai.
Các xét nghiệm trước sinh được thực hiện, ví dụ như chọc ối để giúp chẩn đoán xác định hội chứng này.
4.2 Điều trị
Việc theo dõi điều trị hội chứng truyền máu song thai sẽ rất khác nhau, phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của hội chứng và phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của 3 mẹ con.
Trong những trường hợp bệnh ở mức độ ít nghiêm trọng, việc theo dõi thai nhi bằng siêu âm thai thường xuyên trong suốt quá trình mang thai kết hợp với chế độ dinh dưỡng và tư thế nằm phù hợp sẽ là chọn lựa thích hợp.
Những trường hợp nặng, bác sĩ có thể sẽ sử dụng chọc ối để thoát lượng dịch dư thừa, cải thiện lưu lượng máu trong nhau thai và giảm nguy cơ sinh non, phương pháp này có thể cứu khoảng 60% trẻ bị ảnh hưởng. Hoặc sử dụng phẫu thuật laser để ngăn chặn sự kết nối giữa các mạch máu, có thể cứu sống 60% trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, cần lưu ý thủ thuật này chỉ được thực hiện khi 1 hoặc cả 2 em bé ở trong tình trạng rất nguy hiểm vì có thể bị tổn thương ngay lập tức.
Khi em bé đã đủ lớn, có thể sống được ở bên ngoài tử cung thì việc chủ động sinh con cũng là một lựa chọn an toàn và hợp lý.
5. Tầm quan trọng của việc chăm sóc và theo dõi quá trình mang thai
Vì còn nhiều hạn chế về các can thiệp điều trị nội khoa và ngoại khoa, nên việc chăm sóc tại nhà, bao gồm nằm nghỉ trên giường là một biện pháp giúp giảm bớt áp lực lên cổ tử cung trong thai kỳ (kể cả có mắc hội chứng truyền máu song sinh hay không).
Chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng. Thai phụ bị hội chứng truyền máu song thai thường thiếu máu và thiếu chất đạm khoảng giữa thai kỳ và điều này có thể gây ảnh hưởng trên cơ thể thai nhi.
Việc bổ sung chế độ dinh dưỡng đầy đủ khi mang thai được xem như một liệu pháp dinh dưỡng có ích cho các mẹ bầu. Liệu pháp dinh dưỡng cho thấy cải thiện sự mệt mỏi và tăng năng lượng cho các bà mẹ, cải thiện triệu chứng của hội chứng truyền máu song thai trên thai nhi (giảm tình trạng đa ối) và giảm nhu cầu can thiệp xâm lấn.