Cây vối là loại cây được trồng phổ biến ở nước ta. Tuy nhiên, nhiều người thường chỉ biết nấu nước lá vối uống sẽ giúp thanh nhiệt cơ thể nhưng lại không hề biết rằng, lá vối vốn là một vị thuốc trong Đông y, có thể phòng và hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý.
1. Lá vối là lá gì?
Vối hay còn gọi là trâm nắp, có tên khoa học là Syzygium nervosum, thuộc họ Myrtaceae. Cây vối thuộc loại cây thân mộc cao từ 10 – 15m. Vỏ cây màu nâu đen, nứt dọc. Cành cây tròn, có hình 4 cạnh, nhẵn.
Lá vối là một bộ phận của cây vối có hình trái xoan ngược hoặc bầu dục thuôn dài, giảm nhọn ở góc, có mũi nhọn ngắn, 2 mặt lá cùng màu nhạt có đốm màu nâu, phiến lá dày và dài. Khi lá vối già sẽ có chấm đen ở mặt dưới. Lá vối, cành non và nụ đều có mùi thơm dễ chịu.
Lá vối thường dài khoảng 8 - 10cm, rộng 4 - 6cm, cuống lá ngắn. Hoa vối nhỏ, màu trắng lục, mọc thành cụm ở nách lá. Quả vối hình cầu hay trứng, nhăn nheo, có dịch, khi chín có màu tím.
Thông thường, người ta sẽ sử dụng lá vối và nụ vối để pha nước uống. Ở nước ta, lá vối thường được trồng nhiều ở các tỉnh miền núi phía Bắc.
2. Uống nước lá vối có tác dụng gì ?
Nhiều nghiên cứu Y học Cổ truyền và Y học hiện đại đều cho thấy, trong lá vối và nụ vối có chứa tanin, một số khoáng chất, vitamin và tinh dầu, cùng một số chất kháng sinh tốt cho cơ thể nhất là với hệ tiêu hóa, miễn dịch cũng như hệ cơ xương khớp.
Các công dụng của lá vối tươi và khô nhìn chung giống nhau. Vì thế, uống nước lá vối sẽ mang đến những lợi ích sức khỏe như:
2.1 Tác dụng của lá vối với bệnh tiểu đường
Uống nước lá vối còn có tác dụng bình ổn đường huyết lâu dài, hạn chế đường huyết tăng sau khi ăn ở bệnh nhân đái tháo đường. Ngoài ra, nước lá vối còn hỗ trợ giảm mỡ máu, chống oxy hóa, bảo vệ tổn thương tế bào beta tuyến tụy, phòng tránh đục thủy tinh thể ở bệnh nhân đái tháo đường.
2.2 Tác dụng của lá vối với bệnh gút
Theo GS.TS Nguyễn Lân Dũng, Hội các ngành sinh học Việt Nam, lá vối được coi là cứu tinh với những người bị bệnh gout. Đối với bệnh nhân gout do ăn uống nhiều chất béo ngọt, ứ đọng nhiều chất uric. Mặt khác do hệ thống tiêu hóa và thận bài tiết đào thải không tốt dẫn đến uric ứ đọng ở các khớp gây nên tình trạng sưng, nóng, đỏ, đau.
Do vậy dùng thường xuyên lá và nụ vối có tác dụng hỗ trợ tiêu tích, làm tan các chất uric đào thải ra ngoài nên góp phần trong phòng ngừa, điều trị bệnh gout.
2.3 Giúp chữa dạ dày
Theo Đông y, lá vối có tác dụng kiện tỳ, giúp ăn ngon, tiêu hóa tốt. Chất đắng, chát trong lá vối sẽ kích thích tiết nhiều dịch tiêu hóa, chất tanin bảo vệ niêm mạc ruột, tinh dầu vối có tính kháng khuẩn cao.
2.4 Chữa gan nhiễm mỡ
Một trong những tác dụng của lá vối là có thể giúp chữa bệnh gan nhiễm mỡ. Lý do là vì trong lá vối có chứa hoạt chất tanin và các vitamin có tác dụng giải độc gan hiệu quả, từ đó giúp ngăn ngừa mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
Xem thêm: Bác sĩ chia sẻ về mức độ nguy hiểm của bệnh gan nhiễm mỡ
2.5 Thanh lọc cơ thể
Sau những giờ lao động mệt mỏi, bạn uống một bát nước nấu từ lá vối sẽ cảm thấy đỡ mệt và hết khát. Bởi vì ngoài nước trắng, cơ thể còn được cung cấp một lượng muối khoáng và vitamin cần thiết có trong lá vối.
Ngoài ra, uống nước lá vối còn có tác dụng làm mát cơ thể và rất lợi tiểu nên giúp đào thải các độc tố trong cơ thể qua đường tiết niệu hiệu quả.
Lá vối thường được dùng làm nước uống thanh nhiệt, giải khát (Nguồn: Internet)
2.6 Sát khuẩn cho da
Trong nước lá vối có chứa một số chất kháng sinh có khả năng diệt được nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như Streptococcus,vi khuẩn bạch hầu, phế cầu,... Chính vì vậy, lá vối tươi hay khô sắc đặc được coi như một loại thuốc sát khuẩn dùng trị liệu các bệnh ngoài da như ghẻ lở, mụn nhọt. Ngoài ra, người ta còn lấy lá vối tươi nấu lấy nước đặc để gội đầu chữa lở da đầu rất hiệu quả.
2.7 Giảm mẫn ngứa, chốc đầu
Theo kinh nghiệm dân gian, nếu sử dụng nước lá vối để tắm và gội đầu có thể giúp sát khuẩn những nơi đang bị chốc đầu và làm giảm tình trạng mẩn ngứa cho da đầu và cơ thể.
2.8 Giảm tình trạng bỏng rát
Với những trường hợp bị bỏng nhẹ, bạn có thể sử dụng nước lá vối để giảm bớt tình trạng bỏng rát. Tuy nhiên, với trường hợp bị bỏng nặng thì bạn cần đến bệnh viện để được xử trí vết bỏng đúng cách và an toàn.
3. Một số bài thuốc sử dụng lá vối trị bệnh
Trong dân gian các bài thuốc trị bệnh từ lá vối cũng được áp dụng, chủ yếu là một số bệnh thông thường như:
3.1 Chữa tiêu chảy
Lấy khoảng 3 lá vối, 8g vỏ ổi, 10g núm quả chuối tiêu thái nhỏ phơi khô, sắc với 400ml nước, còn 100ml, chia uống 2 lần trong ngày. Áp dụng cách này khoảng 2 – 3 ngày sẽ khỏi hẳn bệnh tiêu chảy.
3.2 Chữa đau bụng âm ỉ
Dùng 200g lá vối tươi vò nát, sau đó thêm khoảng 2 lít nước sôi vào và ngâm trong 1 giờ. Dùng nước này uống thay cho nước lọc để hỗ trợ chữa đau bụng âm ỉ.
3.3 Chữa suy nhược cơ thể
Lấy khoảng 16g lá vối, 8h cam thảo, 16g trần bì ( vỏ quýt khô ) tán thành bột mịt, sau đó thêm vào 3 lát gừng tươi rồi đem tất cả đi sắc lấy nước uống hàng ngày.
Xem thêm: Chế độ ăn uống giúp phục hồi suy nhược cơ thể, bạn nên biết!
3.4 Chữa viêm đại tràng
Sử dụng 200g lá vối tươi đem đi rửa sạch, vò nát rồi nấu cùng 2l nước, sau khi nấu xong thì để khoảng 1 giờ rồi uống hàng ngày để cải thiện chứng viêm đại tràng.
3.5 Chữa viêm da
Lấy một nắm lá vối tươi rửa sạch xong để ráo nước, vò nát rồi sắc lấy nước đặc và dùng nước này bôi lên các vị trí viêm, lở.
Tuy nhiên, cần lưu ý khi sử dụng các bài thuốc chữa bệnh từ lá vối bạn nên tham khảo thêm ý kiến của thầy thuốc để được hướng dẫn cụ thể hơn liều lượng và cách dùng an toàn, hiệu quả.
4. Bà nầu uống nước vối được không?
Uống nước lá vối tốt cho sức khỏe, tuy nhiên, nhiều mẹ bầu nghi ngại việc dùng lá vối trong thai kỳ sẽ không có lợi cho thai nhi.
Thực tế, ở phương diện y học cả Đông y lẫn hiện đại đều ghi nhận trong lá vối chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất, vì thế nếu bà bầu uống nước lá vối một lượng vừa phải sẽ giúp tăng cường sức khỏe của cả mẹ và bé.
Xem thêm: Không chỉ giúp giải nhiệt, bà bầu uống nước vối còn nhận được 6 lợi ích bất ngờ
5. Uống nước lá vối có tác dụng giảm cân không?
Khi phụ nữ uống nước lá vối mỗi ngày có thể giúp giảm cân và đánh tan mỡ bụng. Nguyên nhân là do trong nước lá vối có chứa chất beta-sitosterol, giúp cơ thể chuyển hóa cholesterol và hỗ trợ giảm mỡ máu, từ đó có thể giúp bạn giảm mỡ và giảm cân an toàn.
Tuy nhiên, không nên lạm dụng nước lá vối quá nhiều và không nên thay thế hoàn toàn cho nước uống hàng ngày.
6. Tắm lá vối có tác dụng gì ?
Dùng lá vối tắm cho trẻ sơ sinh vốn là kinh nghiệm trong dân được truyền từ đời này sang đời khác. Nhiều người dùng lá vối để tắm cho trẻ sơ sinh để ngăn ngừa các bệnh về da như mẩn ngứa, hăm tả ơ trẻ, hăm da, chốc đầu,...
Trong lá vối và nụ vối đã được ghi nhận có chứa các kháng sinh tự nhiên có khả năng diệt vi khuẩn. Do đó, việc sử dụng nước vối tắm cho trẻ sơ sinh có thể có hiệu quả nếu mẹ thực hiện đúng cách và an toàn.
Xem thêm: Cách tắm lá vối cho trẻ sơ đảm bảo đúng cách và an toàn
7. Uống lá vối nhiều có tốt không?
Nước lá vối có tác dụng thanh nhiệt, giải khát nên thường được nhiều người ưa chuộng vào mùa hè. Tuy nhiên, uống nước lá vối nhiều sẽ không tốt cho sức khỏe nói chung.
Các chuyên gia khuyên rằng, bạn không uống nước lá vối quá nhiều sau khi ăn vì có thể gây cản trở hấp thu dưỡng chất. Tuy nhiên, nếu pha loãng uống thì không ảnh hưởng đến sức khỏe. Mỗi ngày chỉ nên uống 1 ly hoặc 1 ấm nước lá vối.
Xem thêm: Thường xuyên uống nước lá vối nhất định phải biết những điều này!
8. Cách sử dụng lá vối đúng cách
Để phát huy hết hiệu quả của lá vối bạn cần biết cách sử dụng lá vối. Lá vối dùng làm thuốc có thể dùng được cả 2 dạng tươi và khô, cách sử dụng cũng sẽ khác nhau.
8.1 Nước lá vối tươi
Nước lá vối tươi là loại nước phổ biến nhất hiện hay. Khi sử dụng bạn cần dùng khoảng 5 - 7 lá tươi, sau đó rửa sạch và hơ qua lửa nóng để đế làm héo lá vối, khi pha nước sẽ không bị ngái. Sau khi hơ xong cho lá vối vào nước sôi để uống như nước chè (trà).
8.2 Nước lá vối khô
Nếu không thích uống nước lá vối tươi, bạn có thể sử dụng lá vối khô. Thực tế, lá vối được phơi khô chỉ để giúp bảo quản dễ dàng hơn so với lá vối tươi. Cách sử dụng lá vối khô cũng tương tự như lá vối tươi, bạn cũng cần rửa sạch, sau đó cho vào nước sôi để hãm uống như nước chè (trà).
8.3 Cách bảo quản lá vối
Với lá vối tươi, bạn sẽ sử dụng ngay sau khi hái xuống. Có thể bảo quản trong tủ lạnh khi không sử dụng. Tối đa khoảng 2 - 3 ngày.
Nước lá vối tươi sau khi nấu nên để trong bình kín đáo để đạt chất lượng tốt nhất. Không nên để nước ở trong chai nhựa và để trong môi trường bên ngoài. Ngoài ra, không nên để nước lá vối qua đêm ở môi trường ngoài vì có thể khiến nước bị thiu, gây đau bụng khi uống.
Với lá vối khô nên để ở những nơi không có nhiệt độ quá cao, ẩm ước và sâu bọ, côn trùng. Sau khi nấu, bảo quản tương tự như nướ lá vối tươi.
9. Thành phần dinh dưỡng của lá vối
Lá vối là vị thuốc được sử dụng nhiều trong Đông y, tuy nhiên với y học hiện đại vẫn có nhiều nghiên cứu về loại thảo dược này và đã phát hiện ra những thành phần dinh dưỡng như sau:
- Trong lá vối chứa nhiều tanin, khoáng chất, vitamin và có khoảng 4% tinh dầu. Vì thế, không chỉ có mùi thơm dễ chịu mà lá vối còn có tính kháng vi khuẩn mạnh mẽ.
- Nụ vối có chứa beta Sitosterol giúp chuyển hóa cholesterol, hỗ trợ kháng sinh và giảm mỡ trong máu.
- Ngoài ra, các bộ phận khác của cây vối cũng chứa nhiều chất béo, gallic, sterol... rất có lợi cho sức khỏe.
Có thể nói sử dụng lá vối hãm trà uống mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khỏe,nhưng nếu lạm dụng quá nhiều lại có thể gây ra nhiều mối nguy cơ tiềm ẩn. Vì thế, tốt nhất chỉ nên sử dụng lá vối đúng liều lượng, uống đúng cách để phát huy tối đa lợi ích mà lá vối mang lại.