Một nghiên cứu y khoa mới công bố gần đây cho thấy Covid-19 có liên quan đến những phá hủy tiềm tàng đối với não bộ. Các nhà khoa học cảnh báo có bằng chứng mới cho thấy Covid-19 có thể dẫn đến một số biến chứng thần kinh nghiêm trọng, bao gồm viêm não, loạn tâm thần và mê sảng.
Theo nghiên cứu được công bố trên ấn phẩm Brain - ấn phẩm chuyên về y khoa và khoa học não bộ, một số bệnh nhân Covid-19 được ghi nhận có sự phình ra ở đại não bởi một số cơn mê sảng, có tính chu kỳ. Một số bệnh nhân khác thì trải qua các rối loạn thần kinh như căng thẳng; mắc hội chứng Guillain-Barré (viêm đa dây thần kinh cấp tính) có thể gây nên ngứa ran hoặc mất cảm giác các chi, gặp khó khăn với chuyển động của mắt, cử động trên khuôn mặt, nói, nhai, nuốt và thậm chí biến chứng nặng gây đột quỵ dẫn đến tử vong.
Một trong hai đồng tác giả của nghiên cứu, Michael Zandi cho biết trên Guardian: “Chúng tôi đang nhìn nhận vấn đề theo hướng Covid-19 ảnh hưởng đến não theo cách thức chưa từng nhìn thấy trước đây với các loại virus khác.”
Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các vấn đề ảnh hưởng đến thần kinh không có giới hạn hay sự phân biệt rằng chỉ dành cho những bệnh nhân nhiễm Covid-19 nặng (những trường hợp cần sử dụng máy thở hoặc cung cấp oxy). “Bạn có thể bị ảnh hưởng nặng nề về thần kinh, hoặc bạn có thể bị bệnh nặng, nhưng phổi thì không đáng ngại”, ông Zandi cho biết.
Nghiên cứu diễn ra như thế nào?
Một nghiên cứu đã được tiến hành trên 43 bệnh nhân mắc Covid-19, có độ tuổi từ 16 đến 85. Tất cả đều được điều trị tại bệnh viện Thần kinh quốc gia của Anh ở thủ đô London từ ngày 9/4 đến ngày 15/5/2020.
Trong quá trình điều trị, có 10 trong số bệnh nhân trên ghi nhận có sự phình to nghiêm trọng trong não, kèm theo các cơn mê sảng có tính chu kỳ.
Đáng chú ý, có một trường hợp bệnh nhân là nữ, 55 tuổi và chưa từng có tiền sử về các bệnh thần kinh trước đó. Tuy nhiên, theo lời chồng bệnh nhân, sau khi xuất viện được 3 ngày, bệnh nhân nữ này đã bắt đầu có những hành động kỳ quặc. Bà liên tục cởi ra, mặc vào áo khoác của mình và xuất hiện ảo giác, nói rằng nhìn thấy sư tử và khỉ ở trong nhà. Sau đó, bệnh nhân này còn bị mắc hội chứng hoang tưởng Capgras - một dạng rối loạn tâm thần, không nhận ra người thân của mình.
Covid-19 hoàn toàn có thể gây ra các biến chứng thần kinh nghiêm trọng
Bên cạnh đó, 12 bệnh nhân khác trong nghiên cứu nói trên ghi nhận ở khu vực não thất trung tâm có sưng, xung huyết và một trong số đó đã tử vong. 9 người còn lại được chuẩn đoán mắc bệnh viêm não lan tỏa cấp tính (ADEM) - một dạng viêm nhiễm ở não hiếm gặp thường tấn công các dây thần kinh ở não trẻ em và dây cột sống sau khi bị các bệnh nhiễm trùng như quai bị hoặc sởi.
Các tác giả nghiên cứu cũng báo cáo rằng số ca mắc ADEM tại bệnh viện đã tăng từ 1 ca/tháng tại thời điểm trước khi bùng phát dịch Covid-19 lên 2 đến 3 ca/tuần vào tháng 4 và tháng 5 vừa qua - thời kỳ cao điểm của dịch bệnh.
Ngoài ra, 7 bệnh nhân khác thì được xác nhận mắc hội chứng Guillain-Barré và một số vấn đề thần kinh khác 3 tuần sau khi xuất hiện những triệu chứng của Covid-19.
Nhìn chung, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng các vấn đề thần kinh có khả năng đe dọa tính mạng sẽ không nhất thiết liên quan đến các triệu chứng hô hấp nghiêm trọng vì Covid-19 ở bệnh nhân - điều đó có nghĩa là phổi của bệnh nhân có thể ổn, nhưng não của họ thì không.
Đột quỵ vì Covid-19: Hoàn toàn có thể và không phân biệt tuổi tác
Cũng trong nghiên cứu nói trên, 8 bệnh nhân - trong đó bao gồm một phụ nữ 27 tuổi và nhiễm Covid-19 chỉ ở thể nhẹ - đã bị đột quỵ vì xuất hiện các cục máu đông trong não, gây tắc mạch máu não.
Một nghiên cứu gần đây khác cũng phát hiện ra rằng ngay cả những bệnh nhân trẻ mắc bệnh Covid-19 dạng nhẹ cũng có thể gặp các biến chứng liên quan đến cục máu đông như đột quỵ. Vào tháng 4 vừa qua, một nhóm các bác sĩ ở thành phố New York đã báo cáo rằng 5 bệnh nhân Covid-19 ở độ tuổi 30 và 40 - hầu hết trong số họ không có tiền sử bệnh - đã trải qua các cơn đột quỵ đe dọa đến tính mạng, bắt buộc phải nhập viện điều trị.
Tương tự, một nghiên cứu trên 214 bệnh nhân Covid-19 tại 3 bệnh viện ở Vũ Hán, Trung Quốc, cho thấy 36% số bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng về thần kinh như suy giảm ý thức hoặc mắc các bệnh mạch máu não, bao gồm đột quỵ. Tuy nhiên, nghiên cứu đó chưa được đánh giá lại một cách khách quan bởi các chuyên gia.
Nhiễm Covid-19 dù ở thể nhẹ cũng có thể làm xuất hiện các cục máu đông trong não - nguyên nhân hàng đầu gây ra đột quỵ
Có hay không một dịch bệnh về não có liên quan đến Covid-19?
Các tác giả của nghiên cứu được đề cập đầu bài cho rằng các bác sĩ nên theo dõi các bệnh nhân Covid-19 dù đã hồi phục để "xác định hậu quả lâu dài của đại dịch này”. Nhóm của giáo sư Zandi và các nhà nghiên cứu khác lo ngại rằng một số vấn đề tổn thương não có thể không biểu hiện ngay sau khi bệnh nhân điều trị khỏi Covid-19 và xuất viện, mà có thể tiềm ẩn nguy cơ lâu dài trong tương lai.
Reuters dẫn lời giáo sư chuyên về thần kinh học Adrian Owen cho biết: “Lo lắng của tôi là hiện tại chúng ta có hàng triệu người mắc Covid-19 trên toàn cầu. Và nếu trong một năm, chúng ta có khoảng 10 triệu người hồi phục và những người đó nếu không may gặp các di chứng về thần kinh, thì điều đó sẽ ảnh hưởng đến khả năng làm việc và cuộc sống hằng ngày của rất rất nhiều người.”
Ông Owen cho biết ông và nhiều nhà khoa học trên thế giới lo ngại rằng hoàn toàn có thể xảy ra một dịch bệnh tổn thương não có liên quan đến đại dịch. Ông Owen cũng nói cần phải có dữ liệu toàn cầu cũng như các nghiên cứu chi tiết, quy mô lớn để có thể hiểu rõ hơn về các biến chứng tâm thần và thần kinh phổ biến như thế nào trong đại dịch Covid-19.
Điều này tương tự như một hiện tượng được quan sát trong vài thập kỷ sau đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918. Theo đó, từ năm 1917 đến những năm 1930, hơn 1 triệu người được chẩn đoán mắc bệnh viêm não lethargica hay còn gọi là "bệnh buồn ngủ". Đây là một dạng rối loạn tâm thần do các vùng sưng, phình trong não, gây ra các triệu chứng như đau họng, co giật, không nói được, bất động trong thời gian dài, buồn ngủ quá mức và thoái hóa thần kinh nghiêm trọng khiến một số bệnh nhân bị tàn tật.
