Chuyến thăm này là chuyến đầu tiên của một Tổng thống Iran trong 19 năm, và diễn ra ngay trước khi Nhật Bản dự tính thông báo kế hoạch triển khai quân đội tại Trung Đông nhằm đảm bảo cho việc vận chuyển dầu của tàu biển Nhật.
Tổng thống Iran Hassan Rouhani. Ảnh: AP
Nhật Bản rất muốn khu vực Trung Đông ổn định trở lại, vì đây là nguồn của hơn 80% lượng dầu mỏ mà Nhật tiêu thụ.
Quốc gia đồng minh của Mỹ này từng có mối quan hệ hữu nghị với Iran, do đó Nhật đã tìm cách làm trung gian hòa giải xung đột giữa Mỹ và Iran.
Tổng thống Rouhani, hiện đang ở Malaysia cho một hội nghị về Hồi giáo, đã bay chuyến đêm để đến gặp Thủ tướng Abe.
Thủ tướng Abe cũng đã từng có một chuyến công du đến Iran trong vai trò trung gian hòa giải nhưng bất thành hồi tháng 6/2019.
Chính phủ của ông Abe cũng tuyên bố một kế hoạch chuyển quân đến Trung Đông để đảm bảo sự an toàn cho việc vận chuyển dầu của các tàu Nhật Bản. Quân đội Nhật sẽ không tham gia lực lượng liên quân do Mỹ dẫn đầu trong việc bảo đảm an toàn hàng hải khu vực Trung Đông, nhằm duy trì được vị trí trung lập.
Gửi tàu chiến đến khu vực căng thẳng leo thang là một vấn đề cực kỳ nhạy cảm đối với Nhật Bản vì họ đã hạn chế một cách nghiêm khắc việc sử dụng sức mạnh quân sự theo hiến pháp ôn hòa từ sau Thế Chiến II. Dù vậy, Thủ tướng Abe vẫn đã liên tục mở rộng vai trò sức mạnh quân sự trong vài năm gần đây.
Hồi tháng 6/2019, một tàu chở dầu do Nhật điều hành bị tấn công tại Vịnh Oman. Phía Mỹ sau đó đã nói Iran đứng sau vụ tấn công và kêu gọi Nhật tham gia lực lượng liên quân.
Tại cuộc gặp này, Tổng thống Rouhani có thể đề nghị Nhật nối lại việc mua dầu mỏ từ Iran, nhưng sẽ rất khó để đạt được bởi lệnh trừng phạt của Mỹ vẫn còn đó.
Các công ty Nhật đã ngừng nhập khẩu dầu từ Iran kể từ tháng 5/2019.
