Tròn một năm sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều mang tính lịch sử tại Singapore, cùng với đó là hàng loạt nỗ lực ngoại giao mạnh mẽ, quyết liệt của các bên liên quan, trong đó phải kể tới cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ hai tại Hà Nội, song thế bế tắc liên quan tới vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên vẫn đang tiếp diễn.
Trong khi đó, lại xuất hiện thêm những diễn biến căng thẳng mới. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đưa ra tuyên bố lạc quan về triển vọng một cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ ba giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ - Triều. Liệu cơ hội có tiếp tục chờ đợi hai bên ở phía trước?
Tổng thống Mỹ Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un tại cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ hai tại Hà Nội. Ảnh: AFP
Ngày 12/06/2018, thế giới đã hoan hỉ đón nhận bước đột phá ngoại giao về vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên khi Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un lần đầu tiên gặp nhau và ký một tuyên bố chung 4 điểm, cam kết thiết lập các quan hệ mới và một cơ chế hòa bình. Tuy nhiên, một năm sau sự kiện này, mọi việc có vẻ vẫn đang “giẫm chân tại chỗ”. Sau những cam kết tích cực ấy, hiện vẫn chưa có thêm động thái nào khác nhằm xóa bỏ sự nghi kị lẫn nhau, thu hẹp bất đồng để cùng tạo dựng lòng tin chiến lược giữa cả hai bên.
Sau những cam kết từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều đầu tiên ở Singapore và kết quả chưa đạt như ý muốn của hội nghị thượng đỉnh lần 2 ở Hà Nội, tình hình trên bán đảo Triều Tiên đã có dấu hiệu gia căng thẳng trở lại. Việc Triều Tiên hai lần phóng thử tên lửa chỉ trong vòng một tuần hồi đầu tháng 5 được cho là nhằm gia tăng áp lực nhằm buộc Mỹ phải nhượng bộ hơn trong các cuộc đàm phán và phải xem xét lại cách tiếp cận với vấn đề hạt nhân của Triều Tiên.Trong khi đó, Mỹ vẫn chưa có bước đi nào khác và cũng chưa xóa bỏ các lệnh trừng phạt nhắm vào Triều Tiên.
Dưới góc nhìn phân tích, cho đến nay, giữa Mỹ và Triều Tiên vẫn bất đồng quan điểm về các bước đi nhằm phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên. Trong khi Mỹ yêu cầu Triều Tiên phải phi hạt nhân hóa hoàn toàn ngay lập tức, có kiểm chứng và không thể đảo ngược, thì Bình Nhưỡng kiên quyết thực hiện việc phi hạt nhân hóa theo từng bước và đổi lại Washington phải dỡ bỏ một phần các biện pháp trừng phạt nhằm giảm bớt tình hình khó khăn trong đời sống của người dân nước này. Nói cách khác, nếu quan điểm của Mỹ là đàm phán “cả gói”, thì quan điểm của Triều Tiên là phải “đàm phán từng phần” và Mỹ phải đáp ứng tương ứng từng điều kiện trong gói đàm phán.
Ở một góc nhìn khác, Triều Tiên được cho là áp dụng một chiến thuật đàm phán khéo léo khi Bình Nhưỡng dù thử 1 loạt vũ khí, nhưng lại không vi phạm các quy định của Hội đồng bảo an Liên hiệp quốc. Theo Triều Tiên, hành động của Mỹ chưa tương xứng với những hành động mà Triều Tiên đã nhân nhượng. Nên việc Triều Tiên liên tục thử các loại vũ khí mới được cho là một tín hiệu thúc giục Mỹ cần thay đổi thái độ và cũng là một tín hiệu thúc đẩy cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ 3.
Sự lệch pha về quan điểm này khiến cho lập trường của Mỹ và Triều Tiên trở thành 2 đường thẳng song song và khiến lập trường hai bên cách xa nhau. Tuy nhiên, giới phân tích vẫn lạc quan về một kết quả tốt đẹp. Thứ nhất, từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều ở Singapore, 2 cựu thù Mỹ - Triều nay đã thắp lên và duy trì được ngọn lửa đối thoại. Thứ hai, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng trở lại, Mỹ - Triều vẫn để ngỏ lối thoát bằng con đường ngoại giao. Triều Tiên cho biết họ vẫn sẵn sàng tuân thủ tuyên bố đạt được tại cuộc gặp thượng đỉnh Singapore cho đến khi Mỹ tìm ra một cách tiếp cận có tính xây dựng, và đặt thời hạn chót là cuối năm nay. Về phần mình, Tổng thống Trump vẫn tin rằng Bình Nhưỡng muốn đạt được thỏa thuận với Mỹ, đồng thời bày tỏ sẵn sàng tiến hành hội nghị thượng đỉnh lần ba với ông Kim Jong Un. Với việc không lên án Triều Tiên tiến hành các vụ thử tên lửa gần đây, Tổng thống Trump muốn để ngỏ cơ hội để hai bên nối lại đàm phán. Hiện Mỹ và Triều Tiên đang có những tính toán riêng và gây sức ép cho đối phương nhằm tạo lợi thế khi bước vào cuộc thương lượng tiếp theo.
Trong một diễn biến mới nhất, đêm 12/6, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã đưa ra tuyên bố nước này và Triều Tiên đang để ngỏ khả năng tổ chức một hội nghị thượng đỉnh liên Triều mới ngay trong tháng này, trước thềm chuyến thăm Hàn Quốc của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo giới phân tích, nhà lãnh đạo Kim Jong Un và Tổng thống Trump có thể tiến hành hội nghị thượng đỉnh lần thứ ba vào cuối năm nay, cho dù trên thực tế chưa có nhiều tiến bộ trong việc xóa bỏ chương trình hạt nhân của Triều Tiên. Nhận định về khả năng này, ông Harry Kazianis, nhà nghiên cứu lâu năm về Triều Tiên của Trung tâm lợi ích quốc gia Mỹ, nhận định: "Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ ba gần như chắc chắn sẽ diễn ra trong năm 2019. Cả hai bên đã tiến gần tới một thỏa thuận nên giờ họ sẽ không bỏ cuộc". Trong bối cảnh Tổng thống Trump đang tìm cách tái cử, khả năng tổ chức hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần 3 càng nên rõ nét, bởi Tổng thống Trump không thể bước vào cuộc bầu cử với hai bàn tay trắng về chính sách đối ngoại.
Tuy nhiên, cũng đã cón hững quan điểm khác. Ông Bruce Klingner - chuyên gia về các vấn đề Hàn Quốc tại Quỹ Di sản – cho rằng kể từ sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần hai tại Hà Nội, hai bên thiếu các cuộc đàm phán cấp chuyên viên, một nhân tố có thể quyết định sự thành bại của các cuộc đàm phán cấp cao. Vì thế, khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều lần thứ ba dường như khá xa vời. Mặc dù vậy, giới phân tích nhìn chung đều cho rằng vẫn còn chỗ cho giải pháp ngoại giao nhằm hóa giải thế bế tắc trong vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên. Vấn đề đặt ra hiện nay là hai bên sẵn sàng đến mức độ nào cho một thỏa thuận có thể chấp thuận được nếu như hội nghị thượng đỉnh lần thứ 3 được tổ chức. Bởi đây rất có thể sẽ là cơ hội cuối cùng để tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.
