Bộ Tài chính Trung Quốc hôm qua công bố bản tiếng Trung của Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 ký với Mỹ trước đó một ngày tại thủ đô Washington nhằm giải quyết căng thẳng thương mại kéo dài nhiều tháng qua giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới. Bước đi này được cho là nhằm tháo gỡ căng thẳng thương mại song phương và rào cản cho nền kinh tế toàn cầu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải, phía trước) và Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (trái, phía trước) tại lễ ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 ở Washington DC., ngày 15/1. (Ảnh: THX/TTXVN)
Theo thỏa thuận mới, Trung Quốc đồng ý mua ít nhất 200 tỷ đôla hàng hóa và dịch vụ bổ sung của Mỹ trong 2 năm, bao gồm 31 tỷ đôla nhập khẩu thêm nông sản. Nội dung này cũng phù hợp cả về giá trị tài chính và khung thời gian được đề cập trong phiên bản tiếng Anh của thỏa thuận được Mỹ công bố. Theo cả hai phiên bản, Trung Quốc và Mỹ đều nhất trí, việc mua bán sẽ được thực hiện theo giá thị trường dựa trên những cân nhắc thương mại và điều kiện thị trường, đặc biệt đối với nông sản.
Cho đến nay, thâm hụt của Mỹ với Trung Quốc trong thương mại hàng hóa đã giảm 16%, tương đương 62 tỷ đô la, xuống còn 321 tỷ đô la so với một năm trước đó. Và thâm hụt sẽ thu hẹp hơn nữa nếu Bắc Kinh thực hiện đúng cam kết.
Chỉ vài giờ sau khi ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1, Mỹ và Trung Quốc đã ngay lập tức bắt đầu các cuộc đàm phán về thỏa thuận giai đoạn 2. Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin, nếu Tổng thống Donald Trump nhanh chóng tiến tới được thỏa thuận giai đoạn 2, ông sẽ xem xét dỡ bỏ thuế quan như một phần của thỏa thuận.
Thỏa thuận thương mại “giai đoạn 1” Mỹ - Trung được xem là một bước tiến lớn trong việc hợp tác phát triển kinh tế giữa hai nước. Thỏa thuận này cũng chấm dứt những xung đột thương mại kéo dài bấy lâu nay gây ảnh hướng tới nền kinh tế khu vực và thế giới.
Thỏa thuận Giai đoạn 1 là một khởi đầu vững chắc bao gồm các cam kết của Trung Quốc nhằm làm nhiều hơn nữa để bảo vệ sở hữu trí tuệ, ngừng yêu cầu các công ty Mỹ chia sẻ công nghệ của họ như một chi phí kinh doanh tại Trung Quốc, kiềm chế việc hạ thấp tiền tệ của để mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Trước khi ký Giai đoạn 1, Bộ Tài chính Mỹ hôm thứ Hai đã bỏ Trung Quốc ra khỏi danh sách thao túng tiền tệ.
Hãng tin Mỹ CNN dẫn phát biểu của Tổng thống Trump tại lễ ký thỏa thuận này là một thỏa thuận lịch sử, một bước đi quan trọng tiến tới quan hệ thương mại công bằng và có đi-có lại. Nhà lãnh đạo Mỹ khẳng định: "Cùng nhau, chúng ta sẽ sửa những cái sai trong quá khứ". Ông Trump đánh giá cao và gửi lời cảm ơn tới các chuyên gia đàm phán của hai bên, trong đó có Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer, Ngoại trưởng Mike Pompeo. Tổng thống Trump cho rằng thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tốt cho cả hai bên, đảm bảo an ninh kinh tế cho các gia đình, doanh nghiệp và người nông dân Mỹ. Tổng thống Trump cho biết sẽ đi thăm Trung Quốc trong một tương lai không xa để thúc đẩy giai đoạn 2 của thỏa thuận này.
Tờ Bưu điện Washington (The Washington Post) nhậnđịnh: với thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung "Giai đoạn 1", Bắc Kinh đã mua thêm hàng hóa của Mỹ trị giá 200 tỷ đôla trong 2 năm tới, nhiều hơn so với năm 2017, thời điểm trước khi bùng nổ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Những mặt hàng mà Bắc Kinh nhập thêm của Washington bao gồm 32 tỷ hàng nông sản và hải sản, gần 78 tỷ đôla hàng công nghiệp như máy bay, máy móc và thép, cùng 52 tỷ đôla các sản phẩm năng lượng. Đổi lại, Mỹ cam kết sẽ không áp thêm thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, báo chí Mỹ dẫn lời ông chủ Nhà Trắng cho biết, các khoản thuế thương mại của Mỹ đối với Trung Quốc sẽ được duy trì cho tới khi hoàn tất thỏa thuận "Giai đoạn 2" và các cuộc thảo luận liên quan đến giai đoạn 2 sẽ được bắt đầu ngay sau khi ký kết giai đoạn 1và ông Trump không hy vọng sẽ có một thỏa thuận thương mại "Giai đoạn 3" với Trung Quốc.
Bên cạnh những lợi ích rõ ràng thể hiện qua những con số, thỏa thuận giai đoạn 1 còn có ý nghĩa lớn với cả Mỹ và Trung Quốc về mặt chính trị ở thời điểm này. Với Mỹ, thỏa thuận giai đoạn 1 giải tỏa được nhiều áp lực cả với chính quyền cũng như cá nhân Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thỏa thuận sẽ giúp giảm bớt nguy cơ suy giảm của nền kinh tế Mỹ sau khoảng thời gian tăng trưởng cao kéo dài, là chất xúc tác cho sự bình ổn, thậm chí tăng điểm hơn nữa trên thị trường tài chính Phố Wall.
Đối với cá nhân Tổng thống Donald Trump, việc ký kết thỏa thuận này sẽ phần nào giúp giảm sức ép từ cuộc điều tra luận tội do đảng Dân chủ đang xúc tiến và tạo điểm tựa để ông Donald Trump có thể tiếp tục ở lại Nhà Trắng thêm 4 năm nữa. Trong khi đó, với việc tuyên bố vẫn duy trì mức thuế với những mặt hàng quan trọng nhập khẩu của Trung Quốc, chính quyền của Tổng thống Donald Trump vẫn duy trì được đòn bẩy để buộc Trung Quốc phải tuân thủ các cam kết của mình trong các giai đoạn đàm phán tiếp theo, khẳng định được giá trị của công cụ thuế quan mà ông Donald Trump từng nói rằng ông rất “yêu thích”.
Về phía Trung Quốc, việc ký kết thỏa thuận với Mỹ cũng giải tỏa áp lực từ cả trong nước và ngoài nước về khả năng suy giảm tăng trưởng kinh tế - điều đã được thể hiện qua con số tăng trưởng 6%, thấp nhất trong nhiều thập kỷ qua.
Tuy nhiên, theo giới phân tích, thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 chỉ là “lệnh ngừng bắn tạm thời” trong cuộc chiến thương mại đã được kích hoạt từ tháng 7/2018 giữa Mỹ và Trung Quốc chứ không đủ để duy trì thế hòa hoãn trong dài hạn. Bởi vì, dù đã bao gồm rất nhiều điều khoản trong 9 chương, song thỏa thuận giai đoạn 1 vẫn chưa đề cập tới những vấn đề gốc rễ nhất. Thuế quan có thể là một công cụ hiệu quả mà hai bên sử dụng để làm tổn thương đối phương, nhưng vẫn bị coi là “hời hợt” và không đi vào cốt lõi vấn đề.
Do đó, mặc dù Mỹ-Trung đạt được Thỏa thuận Thương mại giai đoạn 1 nhưng đây mới chỉ là bước tạm thời trước khi Mỹ-Trung lại so găng trong các cuộc đấu sắp tới.
