Nước Mỹ  đối mặt với khủng hoảng “kép”

(VOH) - George Floyd có lẽ đã trở thành cái tên được nhắc đến nhiều nhất ở nước Mỹ và toànthếgiới suốt mấy ngày vừa qua.

Đó là sự nổi tiếng không ai mong muốn: người đàn ông Mỹ gốc Phi đã tử vong vì bị một cảnh sát đè đầu gối lên cổ. Sau cuộc khung hoảng COVID19, không ai có thể ngờ vụ việc đã trở thành "giọt nước tràn ly" khiến nước Mỹ bị nhấn chìm trong cuộc khủng hoảng sắc tộc lớn đến vậy. 

Trong bối cảnh đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 còn chưa qua, nước Mỹ lại liêu xiêu với hàng loạt các cuộc biểu tình bạo loạn, đốt phá, đụng độ nổ súng xảy ra ở khắp nơi…

Từ trái qua: George Floyd, hiện trường cảnh sát Derek Chauvin đè đầu gối lên cổ George Floyd, và Derek Chauvin - Ảnh chụp màn hình Fox6now

Từ trái qua: George Floyd, hiện trường cảnh sát Derek Chauvin đè đầu gối lên cổ George Floyd, và Derek Chauvin - Ảnh chụp màn hình Fox6now

Đêm 2/6, cảnh sát đã phải dùng tới bình xịt hơi cay và lựu đạn phát sáng dẹp đám đông phẫn nộ để mở đường cho Tổng thống Donald Trump tới được nhà thờ St. John gần Nhà Trắng, nơi bị đám đông biểu tình quá khích đốt phá ngay đêm trước đó, chỉ để Tổng thống chụp một kiểu ảnh với cuốn kinh thánh trong tay, có lẽ để phát đi thông điệp kêu gọi nước Mỹ hãy bình tĩnh vào thời khắc khó khăn này.

Thế nhưng, bất chấp hàng trăm cuộc bắt bớ của cảnh sát, lệnh giới nghiêm được ban bố ở nhiều nơi, bao gồm cả thủ đô Washington D.C và thành phố New York, và cả lời kêu gọi thống thiết của chính em trai của người đã khuất, xin mọi người hãy ngừng đập phá, tình trạng biển người biểu tình phẫn nộ và hỗn loạn vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Làn sóng biểu tình phản đối bạo lực sắc tộc còn lan sang tận bên kia bờ Đại Tây Dương và khu vực Nam bán cầu, với nhiều cuộc xuống đường ở Anh, Đức, Thụy Sĩ, New Zealand, Australia... 

 

Cuộc khủng hoảng sắc tộc không chỉ diễn ra ngoài đường phố, mà ngay chính trong gia đình viên cảnh sát Derek Chauvin - vợ viên cảnh sát, một người Mỹ gốc Á, vừa đệ đơn ly hôn sau khi vụ việc xảy ra, đồng thời cũng xin đổi tên để không còn dính líu tới họ Chauvin nữa. Có lẽ, giống như triệu triệu người đang biểu tình bày tỏ sự căm phẫn ngoài kia, người vợ cảnh sát Chauvin đã không thể chấp nhận chính chồng mình sau khi xem đoạn video đầy ám ảnh, đoạn video khiến người ra thấy đau lòng vì sự vô cảm, nhẫn tâm trước nỗi đau và lời van xin đau đớn của đồng loại. Đoạn video đã thể hiện một cách trần trụi tình trạng phân biệt chủng tộc hết sức sâu sắc tại nước Mỹ ngay trong những ngày này của thế kỷ 21, hơn 50 năm sau khi nước Mỹ đã luật hóa việc nghiêm cấm kỳ thị dựa trên chủng tộc vào năm 1964.

Vụ George Floyd có thể nói là giọt nước tràn ly bởi tình trạng người gốc Phi bị kỳ thị, nhất là bị cảnh sát kỳ thị, không phải là điều hy hữu ở Mỹ. Những người sống ở New York vẫn còn chưa quên vụ công dân da màu Eric Garner bị một viên cảnh sát chèn tay qua cổ họng khống chế, cũng trên vỉa hè, cũng van xin trong tiếng thở hổn hển “tôi không thở được”, và cũng tử vong, hồi năm 2014.

Đại biểu Hội đồng thành phố New York, ông Donovan Richards, đã phải ngậm ngùi thốt lên rằng: “Là người Mỹ gốc Phi thật khó sống vào thời điểm này”. Mới tháng Ba vừa qua, cô Breonna Taylor, người Mỹ gốc Phi bị bắn chết tại chính căn hộ của mình ở bang Kentucky khi cảnh sát đột kích tại đây truy tìm ma túy. Trớ trêu thay, chẳng có ma túy nào được tìm thấy!

Lịch sử nước Mỹ gắn liền với nạn kỳ thị, phân biệt chủng tộc. Phong trào dân quyền cuối cùng đã chấm dứt được luật phân biệt chủng tộc tồn tại trong suốt một thế kỷ tại đây. Thế nhưng, tình trạng phân biệt chủng tộc đối với người da màu thực ra chưa bao giờ biến mất. Đó không phải là vấn đề nói chấm dứt là sẽ biến mất ngay lập tức. Tại Mỹ, phân biệt chủng tộc vẫn là vấn đề khá nhạy cảm và khó nói, khó thảo luận trong nhiều gia đình, kể cả ở nhà trường, khiến nhiều ông bố, bà mẹ, cũng như thầy cô giáo cảm thấy "không động vào thì hơn" nên đã cố tình né tránh.

Tuy nhiên, Giáo sư David Clanton, trưởng khoa nghiên cứu châu Phi tại Đại học Connecticut, lại cho rằng việc các trường hướng dẫn cho học sinh về vấn đề chủng tộc và bất bình đẳng là hết sức cần thiết. Ông Matthew Kincaid, người sáng lập tổ chức "Vượt qua phân biệt chủng tộc", cũng đồng ý rằng chính việc các trường ở Mỹ không muốn đề cập tới vấn đề phân biệt chủng tộc lại là nguyên nhân sâu xa dẫn đến tình trạng này tồn tại dai dẳng và không có hồi kết.

Kết quả nghiên cứu mới đây của 3 trường đại học tại Mỹ là Rutgers, Michigan và Washington cho thấy người da màu là nhóm chủng tộc có nguy cơ bị đụng độ với cảnh sát nhiều nhất ở Mỹ: họ dễ bị cảnh sát tuýt còi, ít khi được xét xử công bằng tại tòa và thậm chí có thể nhận án lâu hơn người da trắng nếu cùng mắc một tội danh. Nếu sống ở Mỹ, không khó để quan sát thấy phần lớn người Mỹ gốc Phi thường hay làm những công việc chân tay hơn, sống tập trung ở những khu nhà nghèo khó hơn và ô nhiễm hơn. Ở New York, những người vô gia cư sống lay lắt bên hè phố hay trong ga tàu điện ngầm đa phần là người da màu.

Có lẽ chính vì những bất công, bất bình đẳng vẫn hiện hữu như vậy cộng với tư tưởng phân biệt chủng tộc ăn sâu cắm rễ trong xã hội Mỹ đã khiến một bộ phận người dân Mỹ tích tụ ngày một nhiều thêm nỗi giận dữ, sự thất vọng và bế tắc để cuối cùng bùng nổ thành hàng loạt các cuộc biểu tình bạo loạn như cả thế giới đã chứng kiến suốt tuần vừa qua. Đó có lẽ là nỗi thất vọng khi nhìn thấy Chính phủ Mỹ đã không thể bảo vệ “quyền được sống” cho từng người dân Mỹ như chính Hiến pháp nước này đã quy định.

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: REUTERS

Đối với Tổng thống Donald Trump hiện nay, nếu giải được bài toán nhập cư, bất ổn xã hội và COVID19 ông có khả năng sẽ tái đắc cử tháng 11 tới. Nhưng đây đều là những bài toán khó đối với nhà lãnh đạo Mỹ. Theo giới phân tích, việc dùng tới quân đội để giải quyết cuộc khủng hoảng kéo dài, và chỉ trích các đối thủ chính trị của đảng Dân chủ của Tổng thống Trump chỉ làm nóng thêm tình hình. Trước đó, chính ông Trump cũng kêu gọi thống đốc các bang phải có biện pháp cứng rắn với người biểu tình để ngăn chặn tình trạng bạo lực bùng nổ lan rộng.

Trong khi đó, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông và hoạch định chính sách đều cho rằng đây là lúc ông Trump cần khôi phục lòng tin của người dân đối với lực lượng cảnh sát, những người mà nhiệm vụ chính là phục vụ và bảo vệ người dân. Nhưng quan trọng hơn, điều Tổng thống Trump cần làm lúc này là kêu gọi đoàn kết dân tộc và cải tổ bộ máy thực thi luật pháp, nếu không muốn chứng kiến rất nhiều vụ việc người da đen bị sát hại tương tự và rất nhiều cuộc biểu tình như hiện nay tiếp tục diễn ra gây bất ổn trên đất Mỹ./.

Iran đẩy mạnh hợp tác và xuất khẩu điện cho Iraq - Hãng thông tấn nhà nước Iran IRNA ngày 4/6 dẫn lời Bộ trưởng Năng lượng Reza Ardakanian cho biết nước này đã ký hợp đồng kéo dài 2 năm xuất khẩu điện sang Iraq.
Trung Quốc: Tấn công bằng dao ở trường tiểu học, 39 người bị thương - Bảo vệ của một trường tiểu học ở Trung Quốc đã dùng dao tấn công mọi người vào ngày thứ Năm 4/6. Vụ việc khiến 39 người bị thương, đa số là trẻ em.