Bài 3: Lễ Hội Đền Hùng

I. Chuẩn bị

1. Chuẩn bị

Thông tin liên quan đến Đền Hùng và ngày Giỗ Tổ Hùng Vương

a. Đền Hùng

Khu di tích lịch sử đền Hùng tọa lạc tại thôn Cổ Tích - xã Hy Cương - thị xã Việt Trì - tỉnh Phú Thọ, là nơi thờ tự các vị vua Hùng có công dựng nước, các vị tổ của dân tộc Việt Nam. Đền Hùng cách trung tâm thành phố Việt Trì 7 km về phía Bắc, cách thủ đô Hà Nội 90 km. Từ Hà Nội, du khách có thể đến Đền Hùng bằng đường bộ theo quốc lộ 2 hoặc đường sắt Hà Nội - Lào Cai. Đền Hùng là di tích lịch sử văn hóa đặc biệt quan trọng của quốc gia, được xây dựng trên núi Hùng - thuộc vùng đất Phong Châu - nơi kế tục nhà nước Văn Lang cách đây 4000 năm. Toàn bộ khu di tích có 4 đền, 1 chùa và 1 lăng hài hòa với cảnh quan thiên nhiên, địa thế kỳ vĩ, hùng vĩ, vùng đất đầy khí thiêng sông nước. Toàn bộ khu vực Đền Hùng xưa là rừng nhiệt đới, đến nay chỉ còn núi Hùng xanh tươi với 150 loài cỏ thuộc 35 họ, trong đó vẫn còn một số loài cây lớn như tre, thông, tơ. . ..và một số giống cây cổ thụ như kim giao, thiên tuế,..

b. Giỗ tổ Hùng Vương

Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương đã được công nhận là một trong những quốc lễ của Việt Nam, thể hiện rõ đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ người trồng cây”. Người Việt Nam có câu tục ngữ từ xa xưa: 

''Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba.''

Theo Sách Hùng Vương và Lễ hội Đền Hùng, xưa, giỗ Tổ được tổ chức vào ngày 12 tháng 3 âm lịch, thường là con cháu từ xa về tổ chức giỗ trước đó một ngày. Dưới triều Nguyễn, lệ cứ 5 năm mở hội lớn một lần. Hội lớn có các quan triều đình, quan tỉnh làm chủ tế và thường chọn ngày 10 tháng 3 âm lịch làm ngày giỗ Tổ. Theo các tài liệu hiện có, hình thức sơ khai của ngày Giỗ tổ đã xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử, cách đây hơn 2000 năm. Dưới thời Thục Phán - An Dương Vương. Sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, ngày 18-2-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 22/SL - CTN công nhận Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm. Kể từ đó, kể cả trong những năm kháng chiến cứu nước cũng như sau ngày hòa bình lập lại, đất nước thống nhất, vào ngày 10 tháng 3 hàng năm, chính quyền và nhân dân đất Tổ đều thành kính tổ chức dâng hương, các quan về dự.

2. Tác giả tác phẩm

Xuất xứ:

• Văn bản được đăng trên báo laodong.vn
• Hình thức của văn bản rất đặc biệt, được trình bày dưới hình thức một sơ đồ dạng infographic (đồ họa thông tin)

II. Đọc hiểu văn bản Lễ hội Đền Hùng - Ngữ Văn 10 CD

1. Đọc văn bản

2. Trả lời câu hỏi phần đọc hiểu

Câu 1 trang 98 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Phần in đậm (sa pô) cho biết những thông tin gì?

Gợi ý:

Phần in đậm (sa-pô) cung cấp thông tin về thời gian, địa điểm của lễ hội Giỗ tổ Hùng Vương năm 2019.

Câu 2 trang 98 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Hình ảnh này có ý nghĩa gì?

Gợi ý:

Hình ảnh có ý nghĩa thu hút sự chú ý của người đọc, giới thiệu những tiết mục đặc sắc, hấp dẫn được tổ chức trong lễ khai mạc

Câu 3 trang 98 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Nội dung chính của lễ hội là gì

Gợi ý:

Nội dung chính của lễ hội nhằm tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của vùng Đất Tổ, ca ngợi công đức của các vua Hùng, giới thiệu và quảng bá di sản văn hóa của vùng Đất Tổ thiêng liêng.

Câu 4 trang 98 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Chú ý thái độ của người viết

Gợi ý:

Tác giả có thái độ khách quan, nghiêm túc.

Câu 5 trang 99 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Các con số 12.4, 13.4, 14.4 cho biết thông tin gì?

Gợi ý:

Các con số 12.4, 13.4, 14.4 cho biết thông tin về thời gian, giai đoạn và tiến trình của lễ hội Đền Hùng. 

Câu 6 trang 99 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Văn hoá lễ hội thể hiện qua lễ hội "5 không" như thế nào?

Gợi ý:

Không tắc đường: văn hóa ứng xử khi tham gia giao thông Kinh doanh bất vụ lợi: Kinh doanh không vụ lợi vừa lưu lại hình ảnh tốt đẹp trong lòng du khách, vừa thể hiện tinh thần hiếu khách của dân tộc ta, đồng thời cũng thu hút ngày càng nhiều du khách thập phương mỗi dịp lễ hội. Không ăn xin: giữ hình ảnh đẹp, tránh trường hợp giả tạo, giả dạng người khó khăn để lợi dụng lòng tốt của du khách. Không mất vệ sinh an toàn thực phẩm: Đay là một nét văn hóa quan trọng và cần thiết. Vì nấu ăn là một khía cạnh không thể thiếu để đánh giá hay nhận xét bất kỳ dân tộc nào. Nhà bếp sẽ là cầu nối hữu hiệu để gắn kết mọi người từ các nền văn hóa khác nhau lại với nhau. Vì vậy, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm trong mùa lễ hội là việc làm vô cùng cần thiết. Không có hành vi sai trái: Đây là điều khó kiểm soát nhất và cũng là khía cạnh được sử dụng phổ biến nhất để đánh giá văn hóa của một quốc gia. Để có thể để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng du khách, đồng thời tôn trọng nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình, mỗi cá nhân phải biết kiềm chế bản thân và lương tâm, tránh kích động những việc làm sai trái cần thiết là vô cùng quan trọng.

Câu 7 trang 99 tập 1 Ngữ Văn 10 CD

Sơ đồ hướng dẫn di chuyển cung cấp những thông tin gì?

Gợi ý:

Sơ đồ cho biết địa điểm, đường đi, vị trí có thể đến và hướng di chuyển.

III. Đọc hiểu nội dung Lễ hội Đền Hùng - Ngữ Văn 10 CD

1. Điểm giống nhau và khác nhau về nội dung và hình thức trình bày của hai bản tin trong văn bản

- Nhận xét về sự giống nhau: 

• Nội dung chính: Thông tin Lễ hội Đền Hùng 2019 
• Ghi rõ thời gian, địa điểm, sự kiện diễn ra từng ngày trong khuôn khổ lễ hội. 

- Điểm khác nhau giữa hai thông điệp: 

• Bản tin a: Ngoài thông tin về thời gian, địa điểm diễn ra, bản tin này được thể hiện dưới dạng ngôn ngữ để thông tin cụ thể đến người đọc về quy mô, đặc điểm của lễ hội nhằm thu hút khách tham quan. 
• Bản tin b: Được trình bày dưới hình thức không lời, bản tin b giúp người đọc hình dung chính xác, trực quan hơn bằng hình ảnh và thông tin ngắn gọn, dễ hiểu. Bản tin bao gồm thời gian diễn ra sự kiện, những yêu cầu cần lưu ý khi tham gia lễ hội và hướng dẫn.

2. Nội dung chính của mỗi bản tin

- Nội dung chính của mỗi bản tin:

• Bản tin Giỗ Tổ Hùng Vương 2019 nói về thông tin lễ hội và những nét độc đáo về quy mô tổ chức lễ hội Đền Hùng năm 2019. 
• Những Điều Cần Lưu Ý Khi Dự Lễ Hội Đền Hùng:
• Bản tin Lễ hội Đền Hùng 2019 cung cấp những thông tin ngắn gọn về thời gian, địa điểm và những lưu ý du khách nên biết khi tham dự Lễ hội Đền Hùng.

3. Tác dụng của các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ (hình ảnh và sơ đồ) trong việc thể hiện thông tin chính của hai văn bản.

- Ngoài yếu tố ngôn ngữ, văn bản trên còn sử dụng các phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ như hình ảnh, sơ đồ, infographics. 

- Chức năng: Làm cho thông tin phức tạp trở nên đơn giản, trực quan, sát với thực tế và dễ hình dung. 

• Trình bày và cung cấp thông tin ngắn gọn và trực quan. Với các biểu tượng và hình ảnh giúp người đọc tiếp cận nội dung cần thiết một cách nhanh chóng và dễ dàng. 
• Sắp xếp thông tin theo trình tự logic, liên kết các phần.

4. Quan điểm, thái độ của người đưa tin

- Văn bản trên cho thấy quan điểm, thái độ của người đưa tin: Nghiêm túc, lập trường thẳng thắn, trực tiếp, rõ ràng.

- Cơ sở khẳng định thái độ: Mục lễ hội “5 không”, người viết nghiêm túc đề ra 5 điều không nên xảy ra trong quá trình tổ chức lễ hội, đặt chúng ở chính giữa văn bản giúp người đọc dễ dàng nắm được và thực hiện theo.

5. Ưu điểm và hạn chế của mỗi dạng bản tin

Bản tin dưới dạng ngôn ngữ

Ưu điểm:

• Thông tin cụ thể, chi tiết
• Dễ dàng nắm bắt, có thể đọc, truyền đạt nhanh

Nhược điểm:

• Khó tiếp cận đến nhiều đối tượng
• Lượng thông tin dài và nhiều dễ gây rối mắt
• Không có sự sáng tạo, mới mẻ

Bản tin dưới dạng hình ảnh, sơ đồ (infographic)

Ưu điểm:

• Ngắn gọn, dễ tiếp cận đến nhiều đối tượng
• Nhiều hình ảnh, sơ đồ minh họa sinh động
• Nhiều thông tin được sắp xếp hợp lý, mạch lạc

Nhược điểm:

• Thông tin chỉ mang tính khái quát, không đầy đủ, chi tiết
• Đôi khi dễ gây hiểu nhầm, khó hiểu

IV. Luyện tập

Thiết kế một infographic (đồ hoạ thông tin) giới thiệu một lễ hội ở địa phương em đang sinh sống.

Ví dụ: Lễ hội đường hoa Nguyễn Huệ (tại quận 1, tp HCM)

Biên soạn: GV Nguyễn Duy Tuấn

SĐT: 0945 441181

Đơn vị: Trung Tâm Đức Trí - 0286 6540419

Địa chỉ: 26/5 đường số 4, KP 3, P. Bình Hưng Hòa A, Q. Bình Tân, TP. HCM

Fanpage: https://www.fb.com/ttductri