Table of Contents
- I. Chuẩn bị trước khi đọc
- II. Đọc và theo dõi đọc
- 1. Nội dung chính
- 2. Từ nhan đề “Bạch tuộc”, em hãy dự đoán nội dung chính của văn bản
- 3. Lời kể của nhân vật “tôi" ở đây có tác dụng gì?
- 4. Chú ý các số từ trong phần này
- 5. Hình dung con Bạch tuộc qua miêu tả của nhân vật tôi
- 6. Chuyện gì xảy ra với con tàu?
- 7. Tìm hiểu nghĩa của từ “giáp chiến”
- 8. Chú ý hành động của các nhân vật
- 9. Cuộc giáp chiến kết thúc thế nào?
- 10. Tại sao mắt Nê-mô ứa lệ?
- III. Suy ngẫm và phản hồi
- IV. Luyện tập
I. Chuẩn bị trước khi đọc
1. Tác giả:Giuy Véc-na
Giuy Véc-na (1828-1905) là nhà văn Pháp nổi tiếng, là người đi tiên phong trong thể loại truyện khoa học viễn tưởng và được coi là một trong những “cha đẻ” của thể loại này.
Tác phẩm nổi tiếng: Hành trình vào tâm Trái đất (1864), Hai vạn dặm dưới đáy biển (1870), Vòng quanh thế giới trong 80 ngày (1873). Các tác phẩm của ông được dịch nhiều thứ 3 trên thế giới và những tác phẩm của ông được chuyển thành phim nhiều lần.
2. Văn bản
Đoạn trích Bạch tuộc kể về cuộc giáp chiến giữa những con bạch tuộc khổng lồ dưới đại dương với những nhà thám hiểu trên con tàu ngầm No-ti-lớt.
3. Chuẩn bị trước khi đọc
a. Xem lại khái niệm truyện khoa học viễn tưởng trong phân Kiến thức ngữ văn(Tiết 1) để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
b. Đọc trước đoạn trích Bạch thuộc và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Giuy Véc-nơ, một trong những người được coi là “cha đẻ” của thể loại truyện khoa học viễn tưởng.
c.Tác phẩm Hai vạn dặm dưới đáy biển của Véc-nơ ra đời năm 1870. Khi đó, tàu ngầm mới đang được thử nghiệm ở mức độ sơ khai, bạch tuộc cũng chỉ mới được một số người đi biển bắt gặp.
d. Nội dung sau đây tóm tắt bối cảnh của đoạn trích:
Giáo sư A-rôn-nác cùng anh bạn giúp việc vui tính Công-xây (Conseil) là những người say mê khám phá sinh vật biển. Họ đã quyết định khám phá bí mật của quái vật biển. Được sự giúp đỡ của anh chàng thợ săn cá voi siêu hạng Nét Len (Ned Land), họ đã sẵn sàng cho một cuộc đi săn mà không biết có bao điều nguy hiểm đang chờ đợi mình ở phía trước. Rồi bất ngờ, ba người bị bắt làm tù binh trên chiếc tàu của thuyền trưởng Nê-mô. Bất đắc dĩ, họ phải tham gia chuyển hành trình trên biển dài ngày. Một thế giới kì thủ của đại dương đã hiện ra cùng cuộc phiêu lưu của đoàn thám hiểm và thuyền trưởng Nê-mô: tham gia chuyến đi săn dưới đáy biển, thoát khỏi cá mập nguy hiểm, chạy trốn những người thổ dân, khai thác kim cương dưới đáy biển, khám phá nhiều vùng đất mới và cuối cùng là mắc kẹt trong núi băng ở Bắc Cực,... Chiến đấu với những con bạch tuộc khổng lồ là một trong những cuộc phiêu lưu đó.
4. Khi đọc truyện khoa học viễn tưởng, các em cần chú ý
Tác giả viết về ai, về sự kiện (đề tài) gì?
⇒ Tác giả viết về những nhât vật trên con tàu No-ti- lớt với sự kiện: cuộc giáp chiến với lũ bạch tuộc.
Những yếu tố nào của văn bản cho biết tính chất tưởng tượng về một tương lai rất xa so với thời điểm tác phẩm ra đời?
⇒ Những yếu tố của văn bản cho biết tính chất tưởng tượng về một tương lai rất xa so với thời điểm tác phẩm ra đời: những con bạch tuộc khổng lồ dài 8m, 6m, những cái râu tuộc dài 2m, những cái răng như cái mỏ vẹt; tàu lặn sâu hai, ba ngàn mét….
Những yếu tố nào cho thấy người viết có những hiểu biết và dựa vào thành tựu của khoa học, không có các yếu tố thần kì, siêu nhiên như truyền truyền thuyết, cổ tích?
⇒ Những yếu tố cho thấy người viết có những hiểu biết và dựa vào thành tựu của khoa học, không có các yếu tố thần kì, siêu nhiên như truyền truyền thuyết, cổ tích: chiếc tàu ngầm no-ti-lớt thô sơ (tác giả tưởng tượng tàu ngầm hiện đại), con bạch tuộc có những cái râu dài.
II. Đọc và theo dõi đọc
1. Nội dung chính
Trận chiến quyết liệt của đoàn thủy thủ với những con bạch tuộc khổng lồ.
2. Từ nhan đề “Bạch tuộc”, em hãy dự đoán nội dung chính của văn bản
⇒ Em dự đoán nội dung chính của văn bản là sẽ miêu tả về những con bạch tuộc ở ngoài đại dương và sự va chạm giữa các nhà thám hiểm với những con bạch tuộc này.
3. Lời kể của nhân vật “tôi" ở đây có tác dụng gì?
⇒ Lời kể của nhân vật “tôi" về các thuyền trưởng từng bắt bạch tuộc có tác dụng dẫn dắt vào sự việc sắp diễn ra: sự xuất hiện của con bạch tuộc.
4. Chú ý các số từ trong phần này
⇒ Các số từ trong phần này: sáu mét, tám vòi, hai hàm răng như mỏ vẹt.
5. Hình dung con Bạch tuộc qua miêu tả của nhân vật tôi
⇒ Con Bạch tuộc qua miêu tả của nhân vật tôi: là con quái vật khổng lồ mắt màu xanh, thân hình thoi và đổi màu từ xám sang nâu đỏ. Con bạch tuộc dài chừng 8m, có 8 râu dài uốn cong, hàm răng nhọn rung lên bần bật, thân hình là khối thịt tầm 20, 25 tấn.
6. Chuyện gì xảy ra với con tàu?
⇒ Con tàu gặp phải vật cản, đó chính là những con bạch tuộc.
7. Tìm hiểu nghĩa của từ “giáp chiến”
⇒ Nghĩa của từ “giáp chiến”: giáp là tiếp giáp, nối liền, chiến là đánh, vậy giáp chiến có nghĩa là đánh nhau gần.
8. Chú ý hành động của các nhân vật
Nét: cầm dao nhọn, xông đến, phóng lao nhọn, phóng mũi lao vào kẻ thù.
Tôi và Công- xây: cầm rìu, lao tới.
Nê- mô: lấy rìu chặt phăng cái vòi, chặt đứt luôn cái vòi, lao tới.
9. Cuộc giáp chiến kết thúc thế nào?
⇒ Cuộc giáp chiến kết thúc: lũ bạch tuộc chiến bại, phần bị chết, phần bị thương, phải bỏ chiến trường mà lẩn xuống biển.
10. Tại sao mắt Nê-mô ứa lệ?
⇒ Mắt Nê –mô ứa lệ là vì thương người đồng hương đã bị bạch tuộc cuốn đi mất.
III. Suy ngẫm và phản hồi
1. Tìm hiểu chung về thể loại
a. Đề tài
Đề tài của truyện KHVT thường gắn với các lĩnh vực khoa học như: Công nghệ tương lai, du hành vũ trụ,người ngoài hành tinh, khám phá đại dương và lòng trái đất...
b. Sự kiện
Sự kiện trong truyện KHVT có thể bắt đầu từ sự kiện có thật; từ đó, nhà văn hình dung, tưởng tượng ra câu chuyện.
c. Tình huống
Tình huống trong truyện KHVT thường đột ngột, bất ngờ, có phần li kì, mạo hiểm
d. Cốt truyện
Cốt truyện trong tác phẩm KHVT thường gắn với các sự kiện khoa học và công nghệ; với những sự kiện “ đi trước thời gian”, những tình huống táo bạo, bất ngờ,..
e. Nhân vật
Nhân vật trong truyện KHVT thường là những con người thông thái ( nhà khoa học, nhà phát minh, sáng chế,… trong các lĩnh vực ( đề tài) mà tác phẩm đề cập.
f. Bối cảnh
Bối cảnh trong truyện KHVT thường gắn với đề tài của truyện.
2. Hình ảnh con bạch tuộc khổng lồ
a. Hoàn cảnh xuất hiện:
Tàu No-ti-lớt lặn xuống biển, cách mặt biển một ngàn năm trăm mét.
Cuộc nói chuyện của Nét với Giáo sư A-rôn-nác về những con bạch tuộc.
⇒ Qua cuộc nói chuyện giữa Nét và Giáo sư A-rôn-nác, độc giả có những hình dung ban đầu về con bạch tuộc. Đó là một con vật to lớn, khổng lồ, rất đáng sợ, bí ẩn dưới đại dương.
b. Con bạch tuộc khổng lồ xuất hiện:
Con bạch tuộc dài chừng tám mét.
Nó bơi lùi rất nhanh.
Mát nó màu xanh xám, nhìn thẳng không động đậy.
Tám chân từ đầu mọc ra, dài gấp đôi thân và luôn luôn uốn cong.
Có hai trăm rưỡi cái giác ở trong vòi.
Hàm răng giống cái mỏ vẹt bằng sừng, luôn luôn mở ra, khép lại.
Lưỡi nó cũng bằng chất sừng, hàm răng nhọn, rung lên bần bật mỗi khi thò ra khỏi mồm.
Thân hình thoi.
Nặng chừng hai mươi, hai lăm tấn.
Màu sắc thay đổi từ xám chỉ sang nâu đỏ.
Vòi bạch tuộc có khả năng mọc lại.
⇒ Con bạch tuộc được miêu tả rất cụ thể, chi tiết, rõ ràng. Đây là một con vật rất to lớn, như một con quái vật dưới biển sâu. Trong miêu tả của tác giả, có những chi tiết giống với đặc điểm thực tế của loài bạch tuộc, có những chi tiết mang tính tưởng tượng. Khi tác phẩm ra đời, chỉ một số người đi biển mới từng gặp bạch tuộc. Bằng trí tưởng tượng rất phong phú, tác giả đã giúp độc giả hình dung được một loài vật đáng sợ.
3. Cuộc chiến đấu với con bạch tuộc
a. Trước khi giáp chiến
Con tàu bỗng dừng lại, toàn thân rung lên, đứng yên không nhúc nhích, chân vịt không quay nữa
Giáp chiến nghĩa là tiến gần đến để giao tranh.
b. Cuộc giáp chiến
Con bạch tuộc | Đoàn thủy thủ |
- Một cái vòi dài trườn xuống dưới thang như một con rắn, hai chục cái vòi nữa thì ngoằn ngoèo ở phía trên. | - Sẵn sàng giáp chiến với con bạch tuộc khổng lồ. - Thuyền trưởng Nê-mô chặt đứt phăng cái vòi khủng khiếp. |
- Một cái vòi lao tới, nhấc bổng người thủy thủ lên. | - Thuyền trưởng Ne-mô chặt đứt phăng cái vòi khủng khiếp. - Viên thuyền phó, các thủy thủ và ba nhà khoa học chiến đấu với những con bạch tuộc khác đang bò trên thành tàu. |
- Tám vòi thì bảy vòi bị chặt đứt, cái vòi còn lại vẫn quấn chặt người thủy thủ trên không. | - Thuyền trưởng và mọi người định lao đến cứu người thủy thủ. |
- Phun ra chất lỏng màu đen. - Cuốn theo một người thủy thủ xuống biển. | - Ai cũng sôi sục tinh thần căm thù. |
- Một con bạch tuộc quật ngã Nét, định nuốt chửng anh. | - Nét phóng lao nhọn vào mắt con quái vật. - Nê-mô lao đến cứu Nét. |
c. Cuộc giáp chiến kết thúc
Con bạch tuộc | Đoàn thủy thủ |
Lũ bạch tuộc chiến bại, phần bị chết, phần bị thương, lặn xuống biển sâu. | Đoàn thủy thủ chiến thắng, đứng lặng người nhịn xuống biển cả. |
=> Đàn bạch tuộc hung hãn, tàn bạo, sẵn sàng giết chết đoàn thủy thủ nhưng cuối cùng đã nhận kết cục thua trận, phải chạy trốn xuống biển. | => Đoàn thủy thủ dũng cảm, kiên cường chống lại lũ quái vật biển sâu. Trong cuộc chiến đó, ta không chỉ thấy được sự anh dũng mà còn thấy được tinh thần đoàn kết, tình yêu thương. Những người thủy thủ không ngại nguy hiểm để cứu đồng đội của mình, và họ rất đau đớn trước sự hi sinh của một người đồng hương. |
4. Những chi tiết đặc sắc
a. Những chi tiết cho thấy tác giả dựa vào thành tựu của khoa học:
Sự ra đời của tàu ngầm.
Hình ảnh con bạch tuộc - một loài vật mà có người đã trực tiếp thấy.
b. Những chi tiết tưởng tượng của nhà văn:
Tàu No-ti-lớt lặn xuống sâu hai, ba ngàn mét. => Khi tác phẩm ra đời, tàu ngầm mới đang được thử nghiệm ở mức độ sơ khai nhưng tác giả đã tưởng tượng đến viễn cảnh chiếc tàu có thể lặn được thực tế ở độ sâu hai, ba ngàn mét.
Chi tiết miêu tả những con bạch tuộc: lao nhọn, súng bắn đều vô hiệu, bạch tuộc rất to lớn, khổng lồ, vòi của bạch tuộc có khả năng mọc lại, đặc điểm của loài bạch tuộc...
⇒ Lúc này, chỉ một số người đi biển mới nhìn thấy bạch tuộc, nhưng tác giả đã có thể hình dung được những đặc điểm cụ thể của loài bạch tuộc (về kích cỡ), tưởng tượng ra trận chiến giữa chúng với đoàn thủy thủ.
⇒ Tác giả đã dựa trên những thành tựu của khoa học và công nghệ cùng với những hiểu biết của mình và trí tưởng tượng phong phú để sáng tạo nên một câu chuyện kịch tính, li kì, hấp dẫn, mở ra một thế giới mới mẻ, thú vị cho độc giả.
5. Bài học
Khi gặp khó khăn hay hiểm nguy, hãy dũng cảm đói mặt với nó, hãy “ chiến đấu” với những thử thách đến cùng. Chiến thắng sẽ thuộc về những người kiên cường, dũng cảm, mạnh mẽ.
Hãy biết yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ những người gặp khó khăn; không nên ích kỉ, chỉ nghĩ đến lợi ích của bản thân mình mà bỏ mặc người khác.
Đoàn kết sẽ taọ nên sức mạnh để vượt qua, chiến thắng được khó khăn, thử thách trong cuộc sống.
IV. Luyện tập
Nhân vật nào trong đoạn trích Bạch tuộc để lại cho em nhiều ấn tượng nhất? Hãy miêu tả (khoảng 4 - 5 dòng) hoặc vẽ trên giấy chân dung nhân vật này.
Gợi ý:
Nhân vật nào trong đoạn trích Bạch tuộc để lại cho em nhiều ấn tượng nhất là nhân vật giáo sư A-rôn-nác.
Miêu tả chân dung nhân vật này: Trong tưởng tượng của em, giáo sư A-rôn-nác là một người uyên bác. Ông có một bộ râu quai nón cùng mái tóc xoăn đẹp đẽ. Người ông hơi mập mạp. Ông đeo kính, hay đọc sách, ghi chép những điều mình suy nghĩ và khám phá được. Ông cũng rất thân thiện, cởi mở với mọi người. Dựa vào hiểu biết của mình, ông đã giảng giải nhiều kiến thức cho người khác.
Biên soạn: GV Nguyễn Duy Tuấn
SĐT: 0945 441181
Đơn vị: Trung Tâm Đức Trí - 0286 6540419
Địa chỉ: 26/5 đường số 4, KP 3, P. Bình Hưng Hòa A, Q. Bình Tân, TP. HCM
Fanpage: https://www.fb.com/ttductri