Bài 38: Axetilen

I. Tính chất vật lí của axetilen

Axetilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước, nhẹ hơn không khí (d = ).

II. Cấu tạo phân tử của axetilen

Công thức cấu tạo: H – C ≡ C – H, viết gọn HC ≡  CH

Phân tử có một liên kết ba, trong đó có hai liên kết kém bền, dễ đứt lần lượt trong các phản ứng hóa học.

III. Tính chất hóa học của axetilen

1. Axetilen có cháy không?

Hiện tượng: Axetilen cháy trong không khí với ngọn lửa sáng, tỏa nhiều nhiệt

PTHH: 2C₂H_{2 (k)} + 5O_{2 (k)} 4CO₂ + 2H₂O _(h)

2. Axetilen có làm mất màu dung dịch brom không?

Hiện tượng: Axetilen làm mất màu dung dịch brom.

PTHH:

CH ≡ CH _(k) + Br – Br _(dd) → Br – CH = CH – Br _(l)

                      màu da cam         không màu

Sản phẩm sinh ra có liên kết đôi nên có thể cộng tiếp với một phân tử brom nữa:                 

   Br – CH = CH – Br _(l) + Br – Br _(dd)  → Br₂CH – CHBr_{2 (l)}

* Trong điều kiện thích hợp, axetilen cũng có phản ứng cộng với hiđro và một số chất khác.

IV. Ứng dụng của axetilen

Dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi - axetilen (nhiệt độ ngọn lửa có thể lên tới 3000^oC)

Trong công nghiệp, axetilen là nguyên liệu để sản xuất poli(vinyl clorua) – dùng sản xuất nhựa PVC, cao su, axit axetic,…

V. Điều chế axetilen

Cho canxi cacbua (thành phần chính của đất đèn) phản ứng với nước.

PTHH: CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂

Phương pháp hiện đại: nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao

Bài tập axetilen của trường Nguyễn Khuyến

1. Tự luận

Câu 1: Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra khi:

a) Dẫn axetilen qua ống thủy tinh đầu vuốt nhọn rồi đốt cháy khí axetilen thoát ra.

b) Dẫn axetilen qua dung dịch brom.

Câu 2: Viết phương trình hóa học điều chế axetilen từ đất đèn (thành phần chính là canxi cacbua).

Câu 3: Trình bày phương pháp hóa học phân biệt khí metan và khí axetilen. Viết phương trình hóa học của phản ứng xảy ra.

Câu 4: Cho 5,6 lít hỗn hợp khí gồm metan và axetilen đi qua dung dịch brom dư, thấy dung dịch brom nhạt màu dần và có 1,12 lít khí thoát ra. Các thể tích khí đo ở điều kiện tiêu chuẩn. Tính thành phần phần trăm thể tích mỗi khí trong hỗn hợp ban đầu.

2. Trắc nghiệm

Câu 1: Tính chất vật lí nào sau đây của axetilen là không đúng?

A.Là chất khí.                                          

B.Không màu, không mùi.

C.Tan nhiều trong nước.                           

D.Nhẹ hơn không khí.

Câu 2: Để phân biệt axetilen và metan người ta dùng

A.dd AgNO₃.             

B.dd NaOH.           

C.dd Ca(OH)₂.       

D.dd brom.

Câu 3: Phương trình hóa học nào sau đây không đúng?

A. C₂H₂+ Br₂→ C₂HBr + HBr                 

B. 2C₂H₂  + 5O₂   4CO₂ + 2H₂O

C. CaC₂ + 2H₂O → C₂H₂ + Ca(OH)₂

D. C₂H₂+ 2Br₂ → C₂H₂Br₄

Câu 4: Ứng dụng nào sau đây là của axetilen?

A. Làm nguyên liệu để sản xuất nhựa PVC

B. Dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi – axetilen để hàn cắt kim loại.

C. Làm nguyên liệu để sản xuất cao su, axit axetic.

D. A, B, C đều đúng.

Câu 5: Khối lượng khí O₂ cần dùng để đốt cháy 2,24 lít khí axetilen ở điều kiện tiêu chuẩn là

A. 8 g

B. 16 g                   

C. 4g                     

D. 32 g

Hướng dẫn giải và đáp án bài tập luyện tập

Giáo viên biên soạn: Ông Thị Tuyết Thanh

Đơn vị: Trường THCS và THPT Nguyễn Khuyến