I. Trước khi đọc
1. Tác giả, tác phẩm
a. Tác giả
Họ tên: Hà Văn Lộc;
Sinh năm 1925 và mất năm 1991
Quê quán: Nam Định
Là nhà văn, nhà báo nổi tiếng chuyên viết về đề tài Chiến tranh Đông Dương và Chiến tranh Việt Nam.
b. Tác phẩm
VB Cây tre Việt Nam là lời bình cho bộ phim cùng tên của các nhà làm phim Ba Lan.
Thể loại: bút ký chính luận trữ tình, giới thiệu phim tài liệu
Phương thức biểu đạt: miêu tả kết hợp biểu cảm
II. Trải nghiệm cùng văn bản
1. Bố cục: 4 phần:
+ Từ đầu... như người: giới thiệu về sự gắn bó của cây tre với con người Việt Nam.
+ Tiếp... chung thủy: tre – người bạn gắn bó với đời sống sinh hoạt của người dân Việt Nam
+ Tiếp... chiến đấu!: tre đồng hành chiến đấu cùng dân tộc Việt Nam;
+ Còn lại: Hình ảnh cây tre với đời sống tinh thần và tre trong tương lai của người dân Việt Nam
2. Tóm tắt Cây tre Việt Nam
Cây tre đã trở thành một người bạn đồng hành thân thiết của người nông dân Việt Nam suốt hàng trăm năm qua. Tre, cùng với các cây trong họ của nó, là loại cây phổ biến trên khắp đất nước. Vẻ đẹp giản dị và những phẩm chất đáng quý của tre đã trở nên rất quen thuộc và gắn bó với con người, đặc biệt là những người làm nông trong cuộc sống hàng ngày, công việc sản xuất và cả trong cuộc chiến bảo vệ quê hương và đất nước. Tre đã trở thành một người bạn đồng hành trung thành trên hành trình của dân tộc Việt Nam trên con đường tiến tới tương lai.
III. Suy ngẫm và phản hồi
1. Vẻ đẹp của cây tre Việt Nam
- Tre có thể mọc xanh tốt ở mọi nơi, dáng vươn mộc mạc và thanh cao.
- Mầm măng non của tre mọc thẳng, tre có màu xanh tươi nhũn nhặn.
- Tre có tính cứng cáp và dẻo dai, mang lại sự vững chắc.
- Tre luôn gắn bó và làm bạn với con người trong nhiều hoàn cảnh.
- Tre thẳng thắn và bất khuất, đồng hành với con người chiến đấu để giữ làng, giữ nước.
- Tre giúp con người biểu lộ tâm hồn và tình cảm qua âm thanh của các nhạc cụ bằng tre.
⇒ Cây tre được nhân hóa mang những phẩm chất của con người, là biểu tượng cao quý cho vẻ đẹp của con người Việt Nam và dân tộc Việt Nam.
2. Một số đặc điểm của cây tre trong văn bản
Một số từ ngữ biểu đạt rõ nhất đặc điểm của cây tre:
- Cây tre biểu thị sự xanh tốt, thẳng, tươi, vững chắc và dẻo dai, mang đặc tính của một loài cây quen thuộc.
- Ngoài ra, tre còn tượng trưng cho tính giản dị nhưng thanh cao, nhẹ nhàng và ngay thẳng.
⇒ Tre cũng được xem là biểu tượng của sự thủy chung, can đảm và bất khuất, như con người Việt Nam. ⇒ Vẽ đẹp, phẩm chất con người Việt Nam
3. Cuộc sống và văn hoá của con người Việt Nam
Khi nói đến cây tre, tác giả đồng thời nói đến khung cảnh, cuộc sống, văn hóa của Việt Nam.
Ví dụ:
+ Bóng tre trùm lên âu yếm làng bản xóm thôn.
+ Dưới bóng tre xanh: thấp thoáng những mái đình, mái chùa cổ kính, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, ..
+ Tre thành nguồn vui cho trẻ thơ từ chiếc thuyền lá tre đến que chuyền đánh chắt, tre bắc cầu cho tình duyên đôi lứa, tre thành nôi êm ru giấc ngủ trưa hè, …
=>Tất cả các chi tiết này làm nổi bật sự gắn bó của cây tre với đời sống văn hóa vật chất và tinh thần của con người Việt Nam trong lao động, trong chiến đấu và cuộc sống hàng ngày.
4. Cây tre mang những đức tính của dân tộc Việt Nam
+ Cây tre mang những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam:
- “Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người” lời khẳng định này đã gợi lên những vẻ đẹp, khí chất của tre cũng chính là phẩm chất cao quý của dân tộc ta.
=> Đức tính: sức sống mãnh liệt, giản dị, thanh cao, chung thủy, cần cù, ngay thẳng, chí khí, hiên ngang, kiên cường, bất khuất, anh hùng trong lao động, anh hùng trong chiến đấu, ….
5. Tre gắn bó với nhân dân Việt Nam
+ Tre là cánh tay của người nông dân,
+ Tre là người nhà,
+ Là đồ chơi con trẻ,
+ Là nguồn vui tuổi già,
+ Tre với người sống chết có nhau chung thủy,
+ Tre và người đồng cam cộng khổ với con người Việt Nam
6. Sức sống của tre Việt Nam
+ Tre xanh vẫn là bóng mát,
+ Tre vẫn mang khúc hát tâm tình,
+ Tre sẽ càng tươi những cổng chào thắng lợi,
+ Những chiếc đu tre vẫn dướn lên bay bổng,
+ Tiếng sáo diều tre cao vút mãi,…
=> Cho dù ngày nay cuộc sống có thay đổi thì tre vẫn là người bạn đồng hành của dân tộc ta trong hiện tại và tương lai
IV. Luyện tập
HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1: Văn bản Cây tre Việt Nam thuộc thể loại gì?
- Kí
- Truyện ngắn
- Tiểu thuyết
- Thơ
Câu 2: Ai là tác giả của Cây tre Việt Nam?
- Tô Hoài
- Nam Cao
- Thép Mới
- Lâm Thị Mỹ Dạ
Câu 3: Trong câu “Và sông Hồng bất khuất có cái chông tre”, hình ảnh sông Hồng được dùng theo lối:
- Ẩn dụ
- Hoán dụ
- So sánh
- Nhân hóa
Câu 4: “Thành đồng Tổ quốc” là chỉ danh hiệu miền đất nào?
- Bắc Bộ
- Trung Bộ
- Nam Bộ
- Tây Nguyên
Câu 5: Tre đã trở thành biểu tượng của đất nước, dân tộc Việt Nam
- Đúng
- Sai
Câu 6: Nội dung của VB Cây tre Việt Nam là:
- Cây tre là người bạn thân của nhân dân Việt Nam.
- Tre có mặt ở khắp nơi, tre đã gắn bó lâu đời và giúp ích cho con người trong đời sống hằng ngày, trong lao động sản xuất và cả trong chiến đấu chống giặc.
- Tre gắn bó với con người và dân tộc Việt Nam trong quá khứ, hiện tại và cả tương lai.
- Tất cả đều đúng.
Câu 7: Trong VB, nguồn vui mà tre mang lại cho trẻ thơ là từ đâu?
- Tre hát ru em bé trong giấc ngủ êm nồng
- Tạo bóng mát cho trẻ em nô đùa
- Nguyên liệu từ tre tạo ra que đánh chuyền
- Tre làm nên chiếc nôi đưa trẻ
Câu 8: VB Cây tre Việt Nam có những đặc điểm nghệ thuật nào?
- Giàu chi tiết hình ảnh chọn lọc mang ý nghĩa biểu tượng
- Sử dụng rộng rãi và thành công các phép nhân hóa
- Lời văn giàu cảm xúc và nhịp điệu
- Tất cả đều đúng
Đáp án:
Câu 1.
a. Kí
Câu 2.
c. Thép Mới
Câu 3.
d. Nhân hóa
Câu 4.
c. Nam Bộ
Câu 5.
a. Đúng
Câu 6.
d. Tất cả đều đúng.
Câu 7.
b.Tạo bóng mát cho trẻ em nô đùa
Câu 8.
d. Tất cả đều đúng
Biên soạn: GV Nguyễn Duy Tuấn
SĐT: 0945 441181
Đơn vị: Trung Tâm Đức Trí - 0286 6540419
Địa chỉ: 26/5 đường số 4, KP 3, P. Bình Hưng Hòa A, Q. Bình Tân, TP. HCM
Fanpage: https://www.fb.com/ttductri