Bài 2: Cuộc Chạm Trán Trên Đại Dương

I. Trước khi đọc

1. Nếu là một nhà phát minh, em muốn chế tạo sản phẩm khoa học gì cho tương lai?

Nếu em được làm một nhà khoa học vĩ đại, em luôn muốn mang đến cho thế giới những sản phẩm tốt và có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của con người. Một trong số các sản phẩm trong dự kiến  chiếc xe ô tô thông minh, tự động: tự lái, tự chăm sóc cho chủ theo những lập trình trước, tự đặt trước các dịch vụ trong hành trình. Nó sẽ là một cái nhà di động thực sự, khi cúng ta chỉ cần ngồi vào đó, lập trình rồi chờ điểm đến. Nhờ Google Maps mà nó biết trước được điểm kẹt xe, chỗ ngập. Nó có thể đi qua sông như tàu thuyền, và đi trên bộ như xe bình thường, lúc đó con  người sẽ không bị những con sông, thậm chí là biển cả ngăn cách. Và điểm đặc biệt nó chạy bằng hydro hoá lỏng  - tức chạy bằng nước – một loại hiện liệu không phải mua, lại thân thiện với môi trường.

2. Các nhà khoa học nhận định rằng sự sống đầu tiên trên Trái Đất nảy sinh từ đại dương. Nhận đinh đó gợi cho em những suy nghĩ gì?

Nhận định đó của những nhà khoa học đã cho em nhận thấy được sự sống đầu tiên trên Trái Đất là được xuất phát từ đại dương. Đại dương chính là khởi nguồn của sự sống, Trái Đất trước đây được chìm trong mực nước biển.

3. Tác giả

Giuyn Véc-nơ (Jules Gabriel Verne) (1828-1905), sinh tại thành phố Nantes, Pháp

Gia đình: là anh cả trong một gia đình năm người con

• Cha là ông Pierre Verne, một luật sư
• Mẹ là bà Sophie Allote de la Fuye Verne

Với tâm hồn bay bổng cộng với trí tưởng tượng phong phú, ông dành nhiều thời gian để tập tành sáng tác các tác phẩm kịch, thơ văn và dùng ngòi bút của mình để viết lên những chuyến phiêu lưu để thỏa mãn đam mê.

Người đi tiên phong trong thể loại văn học Khoa học viễn tưởng và được coi là một trong những "cha đẻ" của thể loại này.

Ông là người có tác phẩm được dịch nhiều thứ ba trên thế giới, những tác phẩm của ông cũng được chuyển thể thành phim nhiều lần.

⇒ Ông được xem là "cha đẻ" của thể loại truyện khoa học viễn tưởng

4. Tác phẩm

Xuất xứ: Trích tiểu thuyết Hai vạn dặm dưới biển (1868), ông tin rằng ước mơ chinh phục đại dương của con người sớm muộn sẽ được thực hiện, và chiếc tài ngầm lí tưởng của ông hoàn toàn không phải là ý tưởng viển vông.

II. Trải nghiệm cùng văn vản

1. Đọc và theo dõi đọc

Con cá thiết kình  khác thường ở chỗ: tắt phụt đèn, được bọc bằng thép

Mũi lao được phi lên không trung, đâm trúng vào một vật kim loại.

Hình dáng bên ngoài của chiếc tàu ngầm:

Thân rắn như đá, không mềm như cá voi

Cái lưng đen bóng nhẵn thín, phẳng lì, gõ xuống kêu boong boong, được ghép bằng thép lá

Phát hiện của các nhân vật khá nằm ngoài dự đoán của em, con cá có rất nhiều điều lạ lùng theo lời kể của nhân vật trong đoạn (2), thế nhưng tác giả đã đưa người đọc đến một sự đặc biệt về con cá kì lạ đó.

2. Một số đặc điểm của văn bản

Bố cục (3 phần):

• Phần 1 (từ đầu đến “nhưng nó vẫn phớt lờ”): Sự xuất hiện của cá thiết kình.
• Phần 2 (tiếp theo đến “khi rơi xuống nước”): Cuộc chạm trán trên biển.
• Phần 3 (còn lại): Con tàu ngầm xuất hiện.

Thể loại: Truyện khoa học viễn tưởng

Phương thức biểu đạt: tự sự kết miêu tả, biểu cảm

III. Suy ngẫm và phản hồi

1. Tìm hiểu đề tài, ngôi kể, nhân vật, cốt truyện

Truyện kể về cuộc rượt đuổi rồi đọ sức giữa tàu chiến với "con cá" và sự thật bất ngờ về "con cá" đó 

Đề tài về khoa học viễn tưởng

Câu chuyện được kể bằng lời của nhân vật tôi (giáo sư) ngôi thứ nhất

Các sự kiện chính trong câu chuyện:

• Mọi thứ đã sẵn sang để nghênh chiến và cuộc rượt đuổi với "con cá"
• Cuộc đọ sức giữa tàu chiến với "con cá"
• Những phán đoán và sự thật bất ngờ về "con cá" đó

Giải thích nghĩa của từ được chú thích trong SGK. HS có thể nêu thêm những từ khó khác.

2. Cuộc đuổi bắt và đọ sức với "con cá"

Hình dáng của "con cá"

• Màu sắc: có ánh điện
• Dài không quá 80 m
• Hình dáng: cân đối cả 3 chiều
• Hoạt động: đuôi quẫy sóng mạnh chưa từng có; khi thở hai lỗ mũi vọt ra hai cột nước khổng lồ cao đến 40 m.

⇒ Nhà văn đã sáng tạo ra hình ảnh chiếc tàu ngầm dựa trên cơ sở khoa học bởi khoa học chính là “cái lõi sự thực” của những câu chuyện viễn tưởng.

Cuộc đuổi bắt

• Kéo dài ít nhất 45 phút
• Tốc độ của con tàu tối tân không theo kịp "con cá"
• "Nó" không tỏ vẻ gì mệt mỏi

Cuộc đọ sức

• Tàu kêu răng rắc
• Tất cả các thành viên trên tàu đều bị văng xuống biển chìm nghỉm

⇒ Hình dáng lạ lùng, sức mạnh khủng khiếp

3. Cuộc chạm trán đầy bất ngờ

Cuộc chạm trán trên đại dương dẫn ba nhân vật: Pi e A-rôn-nác, Công-xây và Nét Len vào cuộc phiêu lưu trước tiên là trong khoang chiếc tàu ngầm và sau đó là dưới đáy biển sầu. Lúc ấy, không gian này hoàn toàn xa lạ với họ.

Thể hiện ước mơ, khát vọng chinh phục đại dương của con người lúc bấy giờ

Dựa trên cơ sở hiện thực là khoa học về công nghệ chế tạo tàu biển.

4. Ước mơ của Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với

Nhan đề Hai vạn dặm dưới biển đã thể hiện được ước mơ đầy cao cả của  Giuyn Véc-nơ và những người cùng thời với ông về sự chinh phục biển cả.

Đối với Giuyn Véc-nơ thì việc chinh phục được những điều bí ẩn của biển cả dưới tận sâu chính là mơ ước lớn của ông cùng những người bạn cùng thời bấy giờ. Đây quả thật là một ước mơ đầy cao cả và vĩ đại của một con người dành cả tình yêu cho biển cả và sự thám hiểm, khám phá.

⇒ Ngày nay với sự phát triển của công nghệ thì việc khám phá dưới hai vạn dặm sâu lòng biển đã được thực hiện dễ dàng hơn. Có rất nhiều những thiết bị công nghệ được con người sử dụng để tìm ra sự tươi đẹp ẩn sâu đáy biển khơi. Đó có thể là lặn hoặc sự hỗ trợ của tàu thuyền,.....

5. Những câu văn thể hiện tư duy lo-gic theo đặc trưng của truyện khoa học viễn tưởng

Khả năng suy nghĩ của tôi bỗng trở lại ngay, trí nhớ được hồi phục

Nếu vậy thì tôi phải xếp quái vật này vào loại bò sát như rùa hay cá sấu.

Cái mà người ta vẫn tưởng là động vật, là quái vật, là hiện tượng kì lạ của thiên nhiên, cái đã làm cho cả thế giới bác học bế tắc đã kích động óc tưởng tượng của các thủy thủ…

Nhưng nếu đó là cái mai bằng xương của loài động vật thời cổ đại thì sao?

6. Trách nhiệm của con người trong việc vừa chinh phục đại dương vừa bảo vệ môi trường biển ngày nay

Việc chinh phục đại dương là một việc làm đầy ý nghĩa, con người có thể khám phá ra rất nhiều những điều kì điệu đến từ thế giới dưới mặt nước. Tuy nhiên, vấn đề mà con người cần quan tâm khi khám phá biển cả đó chính là làm thế nào để vừa khám phá được đại dương mà không gây ảnh hưởng đến môi trường. Một số những việc làm như sau:

• Khám phá không đồng nghĩa với phá hủy, khi con người xuống đại dương để tìm kiếm thì không được làm hại đến các sinh vật dưới biển
• Không vất những đồ rác xuống biển khi đang trong quá trình làm việc
• Không sử dụng những chất độc hại để thực hiện mục đích.

⇒ Ý thức của con người chính là vấn đề trọng tâm.

7. Tổng kết

Truyện kể về cuộc thám hiểm trên đại dương của giáo sư Pi-e A-rôn-nac cùng hai trợ thủ của ông và cuộc chạm trán đầy bất ngờ của họ trên đại dương.

Về sức hấp dẫn của truyện:

• Sự khám phá đầy bất ngờ và thú vị của các nhà thám hiểm khác xa với sự hình dung và tưởng tượng của người đọc lúc đầu
• Nghệ thuật miêu tả tinh tế đầy sức hấp dẫn và lôgic

IV. Viết kết nối với đọc

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể tiếp (theo tưởng tượng của em) về sự kiện diễn ra sau tình huống nhân vật “tôi”, Công-xây và Nét Len bị kéo vào bên trong con tàu ngầm.

Gợi ý.

Tôi, Công - xây và Nét Len đã bị cuốn vào sâu bên trong chiếc tàu điện ngầm - con cá kình kì lạ mà chúng tôi đã khám phá. Chúng tôi chưa kịp hoàn hồn. Tôi không biết Công-xây và Nét Len cảm thấy thế nào, nhưng tôi thì sởn gai ốc trong cái nhà tù này. Tôi suy nghĩ, không biết những kẻ trong tàu này là ai? Bọn chúng có phải đám phỉ kiểu mới, tung hoành ngoài biển mới nổi gần đây hay không. Đang đắm chìm trong dòng suy nghĩ, thì có tiếng then cửa lách cách, cánh cửa mở ra, hai người bước vào. Một người lực lưỡng, vai rộng, đầu to với bộ tóc đen rối bù, còn một người trông có vẻ lanh lợi với cặp ria mép và đôi mắt sắc sảo. Chúng tiến lại gần chúng tôi, và nói một thứ ngôn ngữ kỳ lạ mà tôi không hề biết. Nhưng trái lại, Chao ôi, hiện lên trước mắt tôi là hình ảnh của một con tàu khang trang với đầy đủ trang thiết bị cho sự sống. Nơi đây đã thu hút sự chú ý của tôi vì độ tiện nghi của nó, dường như con tàu như một ngôi nhà thu nhỏ trong lòng đại dương, màu sắc thì tươi sáng, trang thiết bị đầy đủ, hiện đại. Nó khác hẳn với cái vẻ ngoài đen đen, xấu xí của nó khi mới hiện lên trên mặt nước. Hình ảnh của con tàu mãi in đậm trong kí ức của tôi.

Biên soạn: GV Nguyễn Duy Tuấn

SĐT: 0945 441181

Đơn vị: Trung Tâm Đức Trí - 0286 6540419

Địa chỉ: 26/5 đường số 4, KP 3, P. Bình Hưng Hòa A, Q. Bình Tân, TP. HCM

Fanpage: https://www.fb.com/ttductri