Trả lời báo chí ngày 9/1, bà Nguyễn Thị Định, Trưởng phòng Thanh tra - Pháp chế, Ban Tôn giáo Chính phủ, cho biết đại đức Thích Trúc Thái Minh - trụ trì chùa Ba Vàng (thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh) tổ chức trưng bày "xá lợi tóc Đức Phật" không tuân thủ quy định.
Từ năm 2021, chùa Ba Vàng thường niên tổ chức lễ kính mừng Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh. Nội dung này được thông báo đến địa phương, thông qua Ban trị sự Giáo hội Phật giáo thành phố Uông Bí.
Ngày 18/12/2023, chùa Ba Vàng gửi văn bản đến địa phương, thông báo thay đổi địa điểm tổ chức lễ, thời gian từ 22 đến 24/12. Thông báo này bổ sung nội dung cung rước xá lợi Phật, "nhưng không nêu rõ là xá lợi gì".
Theo bà Định, đối chiếu với các quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo thì chùa Ba Vàng không phải là chủ thể đứng ra thông báo danh mục hoạt động tôn giáo bổ sung.
Thời gian thông báo chỉ 6 ngày trước khi tổ chức, trong khi Luật Tín ngưỡng tôn giáo quy định phải thông báo trước 20 ngày. Chùa Ba Vàng cũng không tuân thủ thời gian tổ chức lễ như đã báo với địa phương mà kéo dài thêm ba ngày (đến 27/12).
UBND tỉnh Quảng Ninh ngày 2/1 cho biết chùa Ba Vàng tổ chức rước, trưng bày cho phật tử chiêm bái "xá lợi tóc Đức Phật" là vi phạm quy định về triển lãm.
Theo đại diện Ban Tôn giáo Chính phủ, để có đầy đủ cơ sở pháp lý kết luận chùa Ba Vàng có vi phạm quy định về triển lãm và các quy định liên quan hay không, tỉnh Quảng Ninh cần tiếp tục xem xét, làm rõ vi phạm của chùa.
Theo Luật Tín ngưỡng tôn giáo, trụ trì chùa phải có văn bản báo cáo Giáo hội Phật giáo thành phố Uông Bí để gửi hồ sơ đến UBND tỉnh Quảng Ninh đề nghị chấp thuận. Tuy nhiên, địa phương không nhận được văn bản xin phép.
Liên quan đến những vấn đề dư luận quan tâm về "xá lợi tóc Đức Phật", phía chùa Bà Vàng có thông tin Thượng tọa Sayadaw U Wepulla, trụ trì chùa Parami và Bảo tàng Xá lợi Phật Quốc tế, được Đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng, mời về dự lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh và mang"xá lợi tóc Đức Phật" đến chùa Ba Vàng và phát biểu tại buổi lễ.
Theo bà Nguyễn Thị Định, việc Đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng, mời Thượng tọa Sayadaw U Wepulla và Bảo tàng Xá lợi Phật Quốc tế vào Việt Nam để tham dự lễ kính mừng 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh và mang "xá lợi tóc Đức Phật" đến chùa Ba Vàng tổ chức cho phật tử và nhân dân chiêm bái, đồng thời phát biểu tại buổi lễ là hoạt động tôn giáo nhưng lại sử dụng visa nhập cảnh với mục đích tham quan, du lịch là không đúng quy định của pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo.
Theo Điều 79 Quy chế hoạt động Ban Tăng sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam nhiệm kỳ IX (2022 - 2027) quy định "Tổ chức, cá nhân chức sắc Phật giáo nước ngoài vào Việt Nam bằng visa du lịch không được hoạt động tôn giáo tại Việt Nam.
Nếu thực hiện hoạt động tôn giáo tại một tự viện, hoặc nhiều tự viện là vi phạm pháp luật. Trụ trì, Trưởng ban Ban Quản trị tự viện phải chịu trách nhiệm hoàn toàn khi để hoạt động tôn giáo trái pháp luật này được thực hiện tại tự viện.
Chiếu theo các quy định hiện hành, trụ trì chùa Ba Vàng phải chịu trách nhiệm hoàn toàn khi để hoạt động tôn giáo trái pháp luật diễn ra tại cơ sở tôn giáo do mình phụ trách. Giáo hội Phật giáo Việt Nam có trách nhiệm xem xét xử lý theo quy định của Giáo hội.