Chiến thắng vĩ đại ở Điện Biên Phủ ghi vào lịch sử dân tộc Việt Nam như một mốc son rực sáng nhất trong thế kỷ XX, có sức cổ vũ rất lớn cho phong trào chống chủ nghĩa thực dân của các dân tộc trên thế giới.
63 năm kể từ ngày quân và dân ta làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, nhưng ý nghĩa và tầm vóc của sự kiện lịch sử trọng đại này không hề phai mờ, trái lại những bài học lịch sử vẫn còn nguyên giá trị trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết "Điện Biên Phủ như là một cái mốc chói lọi bằng vàng của lịch sử. Đó là thắng lợi vĩ đại của nhân dân ta mà cũng là thắng lợi chung của tất cả các dân tộc bị áp bức trên thế giới".
Nhân sự kiện này, VOH đã phỏng vấn Tiến sĩ Hà Minh Hồng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học - Lịch sử TPHCM về ý nghĩa và bài học lịch sử nhân kỷ niệm 63 năm ngày chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2017).
Tiến sĩ Hà Minh Hồng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học - Lịch sử TPHCM. Ảnh: TTO
*VOH: Đã hơn 60 năm trôi qua nhưng ý nghĩa và tầm vóc của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ vẫn luôn mang một giá trị lịch sử không thể phai mờ đối với dân tộc Việt Nam đúng không, thưa ông?
- Tiến sĩ Hà Minh Hồng: Đúng là chiến thắng năm 1954 cho đến giờ, càng lùi xa, khoảng cách thời gian càng nhiều, người ta càng nhìn rõ hơn, không chỉ là người Việt Nam nhìn rõ, mà cả thế giới càng nhìn rõ một chiến thắng của một dân tộc. Chính chiến thắng đó cho đến giờ người ta định vị được giá trị một giá trị lịch sử, một vị trí, tầm vóc của cả dân tộc đã đành rồi, mà còn cả một phong trào giải phóng dân tộc, với cả khu vực, cả một thời kỳ, thời đại phát triển của thế giới trong giai đoạn đó...
*VOH: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết "Điện Biên Phủ như là một cái mốc chói lọi bằng vàng của lịch sử". Vậy ý nghĩa của chiến thắng Điện Biên Phủ là gì xin ông phân tích rõ hơn?
- Tiến sĩ Hà Minh Hồng: Giá trị bằng vàng trong chiến thắng Điện Biên Phủ có thể định vị bằng mấy giá trị cụ thể. Thứ nhất là đó là cuộc kháng chiến trường kỳ dưới sự lãnh đạo của một Đảng Cộng sản, lãnh đạo một dân tộc vừa mới ra khỏi chiến tranh thế giới lần thứ 2, lập nên nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, đã phải tiến hành cuộc kháng chiến trường kỳ, kết thúc bằng một thắng lợi quân sự, đập tan tập đoàn cứ điểm quân sự của Pháp và Mỹ, thắng lợi đó có một không hai trong lịch sử dân tộc đã đành, có một không hai trong lịch sử của các quốc gia, các khu vực của phong trào giải phóng dân tộc.
Thứ hai nữa là chiến thắng Điện Biên Phủ một thắng lợi về quân sự thể hiện sự trưởng thành nhanh chóng của quân và dân Việt Nam, đập tan sự cố gắng cao nhất của Pháp và Mỹ trong cuộc chiến tranh xâm lược ở Việt Nam, ở Đông Dương, mở ra khả năng kết thúc chiến tranh bằng đàm phán. Đó là độc đáo thứ 2, chính việc đó dẫn đến hội nghị Giơ-ne-vơ 1954, sau đó chỉ hơn 2 tháng hội nghị đó đã ký kết hiệp định để chấm dứt hoàn toàn cuộc chiến tranh xâm lược của Pháp, ngăn chặn âm mưu kéo dài chiến tranh của Mỹ, mở cho chúng ta khả năng giải phóng nữa nước, làm tiền đề, hậu thuẫn cho cuộc chiến tranh còn tiếp tục.
Giá trị thứ 3 là Điện Biên Phủ, cùng Giơ-ne-vơ kết thúc chiến tranh, đồng thời kết thúc chiến tranh xâm lược bằng chủ nghĩa thực dân cũ, mà đế quốc nói chung và đế quốc Pháp nói riêng vẫn thường áp dụng. Mở ra cho chúng ta và cả các dân tộc trên thế giới con đường đấu tranh đến cùng, con đường đấu tranh cách mạng của cả dân tộc, dưới sự lãnh đạo của một Đảng Cộng sản hoàn toàn có thể đập tan bất cứ âm mưu chiến lược nào.
Thứ 4 là, với chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ như vậy, chấm dứt cuộc chiến tranh của Pháp, giải phóng nữa nước ở Việt Nam, mở ra cho chúng ta một giai đoạn mới, để bước vào xây dựng nền nóng, xây dựng hậu phương, xây dựng cơ sở làm hậu thuẫn cho chúng ta tiếp tục tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước về sau. Đó là minh chứng cho thấy nếu không có thắng lợi Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, rồi giải phóng nửa đất nước như vậy, thì không thể có thắng lợi ngày 30/4/1975. Cho nên 4 giá trị đó định vị giá trị bằng vàng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói về ý nghĩa rất quan trọng như hình tượng vàng son, quý như vàng, giá trị lịch sử của nó đối với dân tộc, đối với quốc tế, đối với cả một thời đại như vậy.
*VOH: Từ ý nghĩa quan trọng của chiến thắng Điện Biên Phủ thì bài học lịch sử đó mang giá trị thế nào trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay?
- Tiến sĩ Hà Minh Hồng: Đối với chúng ta ngày nay, giờ đã 42 năm hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, đang bước vào thời ký phát triển hội nhập với quốc tế và khu vực. Chúng ta đang phát triển nhanh về kinh tế, xã hội, tập trung bảo vệ sự nghiệp cách mạng mà chúng ta đã và đang giành nhiều thành quả như vậy.
Những thắng lợi như chiến thắng Điện Biên Phủ 1954 là sức mạnh của toàn dân, sức mạnh của cả dân tộc, sức mạnh của quân và dân làm nên thắng lợi đó, để lại cho chúng ta bài học quan trọng là là bài học đoàn kết sức mạnh dân tộc, sức mạnh đó không chỉ ở chiến trường Điện Biên Phủ, mà cả chiến trường miền Bắc, cả chiến trường, sự phối hợp của cả nước mới tạo nên thắng lợi như vậy.
Cho nên những thắng lợi trong giai đoạn như thế nó đòi hỏi như vậy, đến ngày nay cũng vậy, chúng ta muốn bảo vệ thành công, bảo vệ sự nghiệp cách mạng mà chúng ta đang phát triển như vậy thì phải huy động sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Thứ hai đặt ra bài học quan trọng là muốn giành thắng lợi, tạo điều kiện tiến tới ký kết hiệp định, mở ra thắng lợi quân sự, nhưng có khả năng kết thúc cuộc chiến bằng giải pháp chính trị bằng đàm phán.
Đến bây giờ vẫn vậy, chúng ta phải tận dụng tất cả điều kiện hiện nay, có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trước nhiều, những vấn đề hiện nay như mâu thuẫn, chủ quyền biển đảo, những vấn đề ở biển Đông, tranh chấp các quốc gia, vẫn có khả năng, tiền đề, bài học lịch sử, để ngồi lại giải quyết những vấn đề đó. Thì đó là những bài học rất thiết thực, trực tiếp đối với chúng ta hiện nay. Bây giờ so sánh lực lượng không còn chênh lệch nhiều lắm, nhưng chúng ta vẫn có khả năng đoàn kết, tập hợp quốc tế, giữ được mối quan hệ quốc tế.
Thực tế là hiện nay chúng ta đã làm bạn, sẵn sàng làm bạn với các nước, các dân tộc trên thế giới, thì bài học chiến thắng năm xưa, cho đến giai đoạn hiện nay vẫn cần cho chúng ta củng cố sức mạnh đoàn kết quốc tế. Đó là 3 bài học đến nay chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu và vận dụng.
*VOH: Cảm ơn ông.
