Quyết định 1062/QĐ-CT ngày 7/11/2001 của UBND tỉnh Tây Ninh về việc thu hồi 939,06 ha đất của Nông trường Cao su Bời Lời (sau này là Nông trường Cao su 30/4) khiến cho những người có nghĩa vụ và quyền lợi liên quan bức xúc trong nhiều năm qua, trong đó có bà Huỳnh Thị Lan Phương, cư ngụ quận 1, TPHCM.
Vào thời điểm cuối năm 2020 (ngày 11/12/2020), bà Phương có gửi đơn cầu cứu đến Đài TNND TPHCM - VOH nhờ xác minh về thu hồi đất mà bà cho là bất hợp lý. Theo nội dung đơn bà Phương cho biết, việc UBND tỉnh ra quyết định 1062 là bất hợp lý và không có tình. Bởi vào thời điểm năm 1991, Nông trường Cao su Bời Lời là đơn vị được UBND huyện Trảng Bàng giao đất theo Quyết định số 918 quản lý và sử dụng diện tích điều thu hồi của các cơ quan huyện để trồng cao su với diện tích 556.823,3 m² tại ngã tư Bùng Binh, xã Hưng Thuận, đồng thời được cấp giấy chứng nhận. Chính vì vậy, Nông trường Cao su Bời Lời được xem là đơn vị sử dụng đất hợp pháp mảnh đất trên.
Năm 1994, 1997, Nông trường Cao su Bời Lời ký hợp đồng kinh tế về việc giao khoán đất để sản xuất nông nghiệp thì toàn bộ phần đất trên đã được Nông trường bàn giao cho bà Phương quản lý, sử dụng không ai tranh chấp. Từ năm 1992 đến nay, bà Phương là người quản lý trực tiếp phần đất này (có hợp đồng, giấy tờ đầy đủ). Tuy nhiên, đến thời điểm ngày 3/12/2020 UBND thị xã Trảng Bàng ra thông báo số 348 với nội dung thu hồi đất của bà Huỳnh Thị Lan Phương với diện tích dự kiến 556.823,3m², thửa đất số 01, 05, 08, tờ bản đồ 34 và thửa đất số 28, 47, tờ bản đồ 27 tọa lạc tại ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh, loại đất đang sử dụng đất trồng cây lâu năm.
Lý do thu hồi đất: Hợp đồng kinh tế giữa Nông trường Cao su Bời Lời với bà Huỳnh Thị Lan Phương có nội dung giao đất để trồng cao su với thời hạn 50 năm là không đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật đất đai, thuộc trường hợp Nhà nước thu hồi đất theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai năm 2013. Kèm theo đó là thời hạn 30 ngày để cho bà Phương thu dọn vật kiến trúc, nhà cửa và thanh lý tài sản để giao lại đất cho UBND thị Xã Trảng Bàng. Chính vì điều này khiến cho bà Phương bức xúc và cho rằng chính quyền địa phương dùng văn bản cố tình o ép, không thương lượng với bà để giải quyết thấu tình đạt lý, nên yêu cầu UBND thị xã Trảng Bàng rút lại thông báo 348 ngày 3/12/2020.
Điều đáng nói là trước đó, theo nội dung của vụ việc Đài VOH có gửi công văn số 924/ĐTNND-CTXH&BNĐ ngày 22/12/2020 trình bày nội dung khiếu nại của bà Phương và được UBND thị xã Trảng Bàng phúc đáp công văn số 31/UBND ngày 20/02/2021 cho biết: căn cứ Điều 5, Điều 13 Luật Khiếu nại năm 2011, UBND thị xã Trảng Bàng đã ban hành Thông báo số 20/TB ngày 13/01/2021 về thu hồi, hủy bỏ Thông báo 348/TB-UBND ngày 03/12/2020 của UBND thị xã Trảng Bàng về việc thu hồi 556.823,3 m² của bà Huỳnh Thị Lan Phương tọa lạc tại ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh (thuộc khu đất 149,52 ha).
Vụ việc tưởng như đạt được thỏa thuận giữa chính quyền địa phương và người dân, thế nhưng đến gần tết Nguyên đán 2021, bà Phương lại tiếp tục nhận được Thông báo số 24/TB-UBND ngày 14/01/2021 và mới đây là Thông báo số 63/TB-UBND ngày 02/3/2021 của Ủy ban nhân dân thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh. Nội dung hai thông báo này lại tương tự như thông báo 348 đã thu hồi trước đó, tức là trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, bà Huỳnh Thị Lan Phương có trách nhiệm thu dọn nhà cửa, vật kiến trúc và thanh lý tài sản để giao lại đất cho UBND thị xã Trảng Bàng quản lý theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp bà Huỳnh Thị Lan Phương không thực hiện thì UBND thị xã Trảng Bàng cũng sẽ tiến hành kiểm đếm, thanh lý tài sản trên đất. Thời gian thực hiện là ngày 8/3/2021, Hội đồng kiểm đếm định giá và thanh lý tài sản của thị xã sẽ đến phần đất diện tích 556.823,3 m² (thuộc khu đất 149,52 ha) để tiến hành kiểm đếm tài sản trên phần đất này gồm các thửa đất số 1, 5, 8; tờ bản đồ số 34; thửa đất số 28, 47; tờ bản đồ số 27 tọa lạc tại ấp Bùng Binh, xã Hưng Thuận, thị xã Trảng Bàng, tỉnh Tây Ninh.
Chỉ hơn 1 tháng mà UBND thị xã Trảng Bàng ra 2 thông báo liên tiếp như “giọt nước tràn ly” khiến cho bà Phương bức xúc cho rằng chính quyền địa phương đã đẩy bà đến bước đường cùng buộc bà phải đấu tranh đòi lại quyền lợi cho mình và các hộ dân thiệt hại trong vụ việc thu hồi đất.
Theo Luật sư Hà Hải, Đoàn Luật sư TPHCM thì: Nhà nước đang có chủ trương thu hồi đất thì phải thực hiện đúng quy định của pháp luật về thu hồi đất, phải có căn cứ thuộc một trong các trường hợp quy định (Khoản 1, điều 26, luật đất đai năm 1993 – Do Quyết định thu hồi đất của UBND tỉnh Tây Ninh ban hành năm 2001). Về trường hợp của bà Huỳnh Thị Lan Phương, đối tượng bị thu hồi là Nông trường Cao su Bời Lời (sau này là Nông trường Cao su 30/4). Nông trường Cao su Bời Lời không bị giải thể mà chỉ sáp nhập vào Công ty Cao su 30/4 Tây Ninh nên Công ty Cao su Tây Ninh kế thừa các quyền và nghĩa vụ của Nông trường Cao su Bời Lời. Trong đó có quyền và nghĩa vụ liên quan đến các Hợp đồng kinh tế về giao khoán đất.
Nông trường Cao su 30/4 Tây Ninh muốn giao đất lại cho UBND tỉnh thì phải chấm dứt hợp đồng với các hộ dân, cá nhân được giao khoán đất qua thương lượng, hòa giải và bồi thường thiệt hại theo quy định (điểm d, khoản 1, Điều 8, Nghị định 01-CP; điểm e, khoản 2, Điều 10 Nghị định 135/2005/NĐ-CP; điểm b, khoản 2, Điều 9, Nghị định 168/2016/NĐ-CP. Nếu hai bên không thương lượng, hòa giải để chấm dứt Hợp đồng thì có quyền đề nghị Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp (Điều 10, Nghị định 168/2016/NĐ-CP). Sau khi, quan hệ dân sự giữa nông trường cao su với bà Huỳnh Thị Lan Phương - người được giao khoán đất được giải quyết xong - thì bà Lan Phương giao lại đất cho nông trường mới phù hợp.
Trên cơ sở giao đất này thì UBND tỉnh có thể quyết định thu hồi đất theo quy định của pháp luật. Lẽ ra Nông trường Cao su Bời Lời (sau này Công ty Cao su 30/4 Tây Ninh) phải có trách nhiệm điều chỉnh nội dung hợp đồng khoán cho phù hợp với quy định của Nghị định số 135/2005/NĐ-CP quy định [khoản 3, Điều 17. Nghị định 135/2005/NĐ-CP nhưng Nông trường không thực hiện. Bà Phương là người được quyền tiếp tục nhận khoán đến hết thời hạn theo hợp đồng đã ký theo quy định tại khoản 1, Điều 10 Nghị định 168/2016/NĐ-CP.
Điều đáng nói hơn nữa là hợp đồng kinh tế giữa bà Phương và Nông trường Cao su Bời Lời là 50 năm, hiện nay, bà Phương mới trồng và khai thác chỉ được hơn phân nửa thời gian trên hợp đồng, chính vì vậy việc thông báo thu hồi đất của UBND Trảng Bàng vừa vô lý lại không có tình. Cái lý thì luật sư Hà Hải đã phân tích ở trên, còn cái tình là ngần ấy thời gian bà Huỳnh Thị Lan Phương và những hộ dân lân cận thuộc diện thu hồi theo thông báo trên đã bỏ biết bao công sức, tiền của để có được như ngày hôm nay. Trong khi đó, ngoài công tác nghĩa vụ đóng góp ngân sách cho địa phương, đóng thuế đầy đủ,… thì nông trường bà Phương đang khai thác giải quyết cho khá nhiều lao động ở địa phương. Nay chỉ vì thông báo thu hồi đất một cách vội vã của chính quyền địa phương, không hiệp thương với người thuê đất khiến cho bà Phương và nhiều hộ dân bất bình, bởi sẽ có nhiều lao động thất nghiệp và nhiều gia đình sẽ mất thu nhập từ hàng trăm hécta đất bị thu hồi. Trong khi đó cả nước đang chật vật chống dịch bệnh từng ngày, nhiều chính sách của nhà nước mở ra để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ cho người dân có thêm thu nhập ổn định cuộc sống, thì chính quyền địa phương ở tỉnh Tây Ninh lại đi ngược lại ngay thời điểm này đẩy doanh nghiệp vào thế khó và người dân địa bàn mình mất đi công việc mưu sinh hàng ngày.
Vụ việc này, VOH sẽ tiếp tục xác minh nắm bắt thông tin và phản hồi trong thời gian tới.
