Tin tứcThành phố bắt đầu đóng cửa, di dời các nhà máy gây ô nhiễm từ đầu những năm 2000, nhất là giai đoạn chuẩn bị cho Olympic 2008. Những bước đi này tạo nền tảng cho một kế hoạch quy mô lớn được triển khai từ năm 2013.
Năm 2013, nồng độ bụi mịn PM2.5 trung bình năm tại Bắc Kinh đạt 89,5 µg/m³, vượt tiêu chuẩn quốc gia 156%. Thành phố có 58 ngày không khí ở mức “ô nhiễm nghiêm trọng”. Cùng năm, Kế hoạch hành động vì không khí sạch 2013-2017 được ban hành với nhiều biện pháp được thực hiện đồng thời.
Một trong những trụ cột quan trọng nhất là giảm sử dụng than. Các lò hơi, cơ sở đốt than được tháo dỡ và chuyển sang dùng khí đốt hoặc điện. Hàng trăm lò hơi bị loại bỏ, nhiều khu dân cư thay đổi hình thức sưởi trong mùa đông. Thành phố đặt mục tiêu giảm lượng than tiêu thụ từ 23 triệu tấn năm 2012 xuống dưới 10 triệu tấn năm 2017, theo dữ liệu từ Trung Quốc Nhật báo.
Bắc Kinh xử lý mạnh tay với các cơ sở công nghiệp nằm trong nội đô. Năm 2014, 392 nhà máy bị đóng cửa hoặc di dời, theo Nhân dân Nhật báo. Giai đoạn 2014-2023, số cơ sở sản xuất phải đóng cửa hoặc di dời lên hơn 62.000, từ thép, xi măng đến thủy tinh, hóa chất.
Trường hợp đáng chú ý là tập đoàn thép Thủ Cương. Từ năm 2005, nhà máy thép này bắt đầu di dời sang tỉnh Hà Bắc. Đến cuối năm 2010, lò luyện thép cuối cùng ngừng hoạt động ở ngoại ô Bắc Kinh. Khu vực cũ được chuyển đổi thành Công viên Thủ Cương, hình thành không gian đô thị mới và giảm đáng kể phát thải công nghiệp.
Giao thông là nguồn ô nhiễm lớn nên thành phố áp dụng tiêu chuẩn khí thải mới, loại bỏ xe cũ, hỗ trợ người dân đổi sang xe ít phát thải hơn. Hơn 20 triệu xe cũ bị thu hồi. Hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm về khí thải diễn ra thường xuyên.
Nhiều nguồn ô nhiễm không nằm trong phạm vi Bắc Kinh. Do đó, thành phố phối hợp với Hà Bắc, Thiên Tân và các địa phương lân cận để kiểm soát phát thải trong toàn vùng. Cơ chế phối hợp liên tỉnh giúp thống nhất các quy định và tăng hiệu quả giám sát.
Nghiên cứu cho thấy 80% mức giảm PM2.5 giai đoạn 2013-2017 đến từ các biện pháp kiểm soát phát thải. Đến năm 2017, PM2.5 giảm còn 58 µg/m³, giảm 35% so với năm 2013. Năm 2021, mức này giảm còn 33 µg/m³ – lần đầu đạt chuẩn quốc gia. Năm 2024, thành phố ghi nhận 290 ngày “khí sạch”, chỉ còn 2 ngày ô nhiễm nặng.
Trong giai đoạn 2013-2024, PM2.5 giảm 65,9%, PM10 giảm 50%, NO₂ giảm 57,1%, SO₂ giảm 88,7%.
Từ ngày 1/1/2016, luật môi trường sửa đổi cho phép tăng mức phạt lên gấp 3-5 lần chi phí thiệt hại nếu gây ra sự cố ô nhiễm nghiêm trọng. Trong một đợt kiểm tra, các cơ sở vi phạm bị phạt hơn 870 triệu nhân dân tệ, theo China Briefing.
Sức ép từ chế tài buộc nhiều doanh nghiệp đầu tư công nghệ sạch hoặc chấm dứt hoạt động. Việc giám sát phát thải và minh bạch dữ liệu được tăng cường, giúp người dân dễ theo dõi.
Tại Bắc Kinh và vùng lân cận, mức phạt đối với hành vi đốt rơm rạ có thể lên tới 2.000 nhân dân tệ. Chính quyền và doanh nghiệp khuyến khích tái sử dụng rơm rạ làm phân bón sinh học hoặc nhiên liệu, theo Tân Hoa Xã.
Bắc Kinh đặt mục tiêu chấm dứt hoàn toàn tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng trong năm 2025. Chiến dịch kéo dài nhiều năm cho thấy việc kiên trì thực thi chính sách, siết chặt kiểm soát và phối hợp vùng có thể mang lại sự thay đổi rõ rệt cho chất lượng môi trường sống.
