Tin tứcTết Đoan Ngọ (Đoan Dương) được xem là một trong những dịp lễ tết quan trọng bậc nhất.
Dân gian xưa truyền tai nhau câu ca “Tháng Tư đong đậu nấu chè - Ăn tết Đoan Ngọ trở về tháng Năm”.
"Đoan" có nghĩa là mở đầu, "Ngọ" là khoảng thời gian từ 11 giờ trưa đến 1 giờ chiều, ăn Tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa.
Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam còn được gọi với cái tên dân dã "tết giết sâu bọ". Cái tên được hình thành do nguồn gốc gắn liền với mùa màng nông nghiệp và thời tiết.
Tết Đoan Ngọ trong cung đình và ngoài dân gian có những lễ nghi, phong tục khác nhau nhưng đều là dịp để con cháu tìm về nguồn cội, nhớ ơn công đức tổ tiên. Nhiều nguồn tài liệu lịch sử cho biết dưới triều Lê trung hưng, Tết Đoan Ngọ cũng là dịp để nhà vua, hoàng tộc sửa soạn lễ phẩm dâng tiến lên tổ tiên và các bậc sinh thành.
Khu trưng bày tết Đoan Ngọ truyền thống thể hiện đa dạng các phong tục của người dân kinh thành Thăng Long xưa như tục đeo túi thơm, buộc chỉ ngũ sắc, bôi hùng hoàng cho trẻ em, tục hái lá thuốc vào giờ ngọ, tục kết ngải hình con giáp….
Với tục hái lá làm thuốc, dân gian cho rằng giờ Ngọ là thời khắc dương khí tốt nhất vì mặt trời sẽ tỏa ra nhiều nhất, do đó các loại cây lá hái trong thời gian này có tác dụng chữa bệnh rất tốt.
Các loại cây thường hái như ngải cứu, đinh lăng, ích mẫu, tía tô, vông, vối, sen… về được băm nhỏ, phơi khô dùng làm thuốc chữa bệnh cho cả năm. Ý nghĩa lớn và sâu sắc nhất trong tục hái lá làm thảo dược trong ngày Tết Đoan Ngọ còn được gọi là ngày “y dược toàn dân”.
Lễ vật thờ cúng dịp Tết Đoan Ngọ dân gian gồm các loại quả: đào, mận, vải thiều, dưa hấu, khế, xoài… cùng cơm rượu nếp, bánh tro, rượu hùng hoàng, xương bồ. Sau lễ cúng, cả nhà quây quần ăn hoa quả, rượu nếp, bánh tro… để diệt trừ “sâu bọ” trong người, cầu mong mạnh khỏe, bình an.
Khu trưng bày gợi nhớ đến hình ảnh hai phố cổ quen thuộc là Thuốc Bắc và Hàng Mụn. Vào mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, người dân Kinh thành Thăng Long xưa lại nhộn nhịp đi mua chỉ ngũ sắc, túi thơm trên phố Hàng Mụn về đeo cho trẻ con; đi mua lá thảo mộc về làm trà đun nước uống, mua thảo dược về phòng bệnh...
Bên cạnh không gian trưng bày các phong tục dân gian truyền thống, các nghi lễ cúng tế tổ tiên, lễ thiết triều, lễ ban quạt trong cung đình cũng được diễn giải qua tranh vẽ và mô hình hiện vật phỏng dựng. Gian trưng bày một số loại quạt phỏng dựng của tầng lớp vua quan, quý tộc và các loại quạt thông thường của người dân.
Bên cạnh khu trưng bày, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức chương trình “Tết Đoan Ngọ Thăng Long xưa” vào ngày 6/6. Chương trình gồm có các hoạt động trưng bày về các phong tục dân gian truyền thống, các nghi lễ trong cung đình ngày Tết Đoan Ngọ, thực hành hai nghi lễ đặc sắc ngày Tết Đoan Ngọ trong cung đình (nghi lễ cúng tế tổ tiên và nghi lễ ban quạt), thực hành phong tục dân gian “giết sâu bọ” và trình diễn, giao lưu nghệ thuật thưởng trà.
Chương trình góp phần gìn giữ phong tục tập quán tốt đẹp của cha ông, khơi nguồn tinh hoa văn hóa dân tộc và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
