Gần đây, trào lưu "xé túi mù" với sản phẩm Baby Three đang tạo nên cơn sốt trong cộng đồng mạng, đặc biệt là giới trẻ. Tuy nhiên, giữa sự hào hứng săn lùng những món đồ dễ thương, câu hỏi đặt ra là: Liệu chúng ta có đang bị thao túng bởi hiệu ứng tâm lý đầy tính toán? Cùng Từ điển số hôm nay giải mã sức hút của trào lưu này.
"Xé túi mù" (blind box) là hình thức mua sản phẩm mà người mua không biết trước nội dung bên trong. Chính sự bí ẩn này tạo ra cảm giác hồi hộp, khiến nhiều người sẵn sàng chi tiền liên tục để "xé" với hy vọng sở hữu món đồ yêu thích.
Baby Three là dòng thú nhồi bông đến từ Trung Quốc, ra mắt vào tháng 5/2024. Với thiết kế đáng yêu và đa dạng, sản phẩm này nhanh chóng chiếm được cảm tình của người tiêu dùng Việt Nam. Theo thống kê từ ngày 15/10 đến 15/11/2024, Baby Three đã mang về doanh thu 8,8 tỷ đồng trên các nền tảng thương mại điện tử như Shopee và TikTok Shop, với gần 38.000 sản phẩm được bán ra.
Sự phổ biến của trào lưu này đặt ra một vấn đề: Có phải "xé túi mù" đơn thuần chỉ là một hình thức giải trí, hay nó thực sự là một chiến lược tâm lý khéo léo nhằm khuyến khích chi tiêu không kiểm soát?
Theo tiến sĩ, bác sĩ Anh Nguyễn, "xé túi mù" tận dụng một hiệu ứng tâm lý mạnh mẽ: cảm giác phấn khích khi nhận được thứ bất ngờ. Cũng có thể xem là một dạng thao túng tâm lý. Đặc biệt, trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng nhất. Nghiên cứu tại Australia cho thấy 90% trẻ em bị cuốn vào mô hình này, trong khi con số ở người lớn chỉ là 30%. Nguyên nhân là do trẻ chưa đủ khả năng nhận thức rằng đây thực chất là một chiến lược tiếp thị. Hội chứng FOMO (Fear of Missing Out - sợ bị bỏ lỡ) càng khiến trẻ khao khát sở hữu đủ bộ sưu tập, vô tình tạo áp lực lên chính các em và cả cha mẹ.
Tuy nhiên, không chỉ trẻ em hay giới trẻ, ngay cả người trưởng thành, những người nỗi tiếng cũng dễ bị cuốn vào hiệu ứng này. Sự kích thích từ yếu tố may rủi và cảm giác chinh phục bộ sưu tập đầy đủ khiến nhiều người sẵn sàng chi tiền mà không suy nghĩ nhiều. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tài chính cá nhân mà còn tạo ra thói quen mua sắm theo cảm tính, thiếu kiểm soát.
Trên mạng xã hội không ít các video unbox Baby Three thu hút hàng triệu lượt xem trên TikTok. Và chính những cái tên đình đám như Hoa hậu Thùy Tiên hay các người nổi tiếng tham gia trào lưu này và lấy những con Baby Three này làm phụ kiện độc đáo lại càng thu hút nhiều sự quan tâm.
Không dừng lại ở đồ chơi vật lý, tiến sĩ Anh Nguyễn dự đoán, "túi mù" chỉ là bước khởi đầu. Trong tương lai, mô hình này có thể sẽ xuất hiện phổ biến trong thế giới ảo và game online, nơi trẻ em và cả người lớn dễ bị cuốn vào những "gói vật phẩm may mắn" mà cha mẹ hoặc bản thân khó kiểm soát hơn. Thực tế, nhiều quốc gia đã bắt đầu siết chặt quản lý hoặc cấm các mô hình này do nguy cơ thao túng tâm lý mà chúng mang lại.
Vậy chúng ta có thể làm gì để tránh rơi vào vòng xoáy tiêu dùng vô thức?
✔ Nhận thức rõ cơ chế tâm lý: Hiểu rằng cảm giác hồi hộp khi "xé túi mù" là một chiến thuật tiếp thị có chủ đích.
✔ Quản lý tài chính cá nhân: Đặt ngân sách cụ thể cho những sở thích cá nhân và kiên định với nó.
✔ Giáo dục trẻ nhỏ: Giúp trẻ hiểu giá trị thực sự của sản phẩm, phát triển tư duy phản biện để không bị cuốn theo trào lưu một cách vô thức.
✔ Tỉnh táo trước hiệu ứng đám đông: Hiểu rằng ngay cả người trưởng thành cũng có thể bị ảnh hưởng bởi chiến lược này, từ đó có quyết định mua sắm hợp lý hơn.
Cuối cùng, trào lưu nào cũng sẽ có mặt tích cực và tiêu cực. "Xé túi mù" có thể mang lại niềm vui, nhưng khi niềm vui đó bị khai thác quá mức, nó có thể trở thành một cạm bẫy tâm lý. Là người tiêu dùng thông thái, chúng ta cần tỉnh táo trước những hiệu ứng thị trường, để mỗi quyết định mua sắm đều thực sự có giá trị và ý nghĩa.
