Tin tứcTrên bờ ruộng phẳng lặng, mồ hôi và nắng hòa làm một, họ bắt đầu ngày mới bằng cách “gom nắng thành muối”. Cùng Việt Nam kỳ thú khám phá một nghề có lịch sử hàng trăm năm, gắn liền với văn hóa cư dân ven biển và cả một nền văn minh cổ xưa mang tên Sa Huỳnh.
Sa Huỳnh thuộc huyện Đức Phổ (tỉnh Quảng Ngãi) là một trong những cánh đồng muối lớn và lâu đời nhất miền Trung. Nơi đây nổi tiếng bởi sản lượng muối cao và chất lượng muối tinh khiết, trắng, vị mặn đậm đà đặc trưng được cho là ngon bậc nhất Việt Nam.
Theo người dân địa phương, nghề làm muối ở Sa Huỳnh đã có từ hơn 300 năm, gắn liền với sinh kế và tập quán sống của cư dân ven biển. Cánh đồng muối ở đây rộng hàng chục héc-ta được chia thành những ô vuông đều đặn gọi là "ruộng kết tinh", nơi nước biển được dẫn vào và để cho nắng làm bốc hơi để lại những hạt muối trắng sáng.
Mỗi mùa muối kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch, khi thời tiết nắng nhiều và khô ráo. Vào mùa cao điểm, hàng trăm hộ dân ở các thôn như Thạch Bi 1, Thạch Bi 2, Long Thạnh... lại bắt đầu ngày mới từ 4–5 giờ sáng, ra đồng gánh muối, cào ruộng, phơi nắng. Công việc vất vả, nặng nhọc và hoàn toàn thủ công nhưng được người dân duy trì bằng lòng yêu nghề và sự kiên nhẫn.
Không chỉ là nơi làm ra những hạt muối trắng tinh, Sa Huỳnh hôm nay đang trở thành một điểm đến trải nghiệm độc đáo ở miền Trung. Vào những buổi sáng sớm hoặc chiều tà, cả cánh đồng muối rực sáng như mặt gương, phản chiếu trời xanh và ánh nắng lấp lánh. Khung cảnh ấy vừa lạ mắt, vừa cuốn hút khiến ai đặt chân tới cũng muốn chụp lấy từng khoảnh khắc.
Nhiều du khách và nhiếp ảnh gia đã tìm đến Sa Huỳnh để săn ảnh mùa muối, khi những người dân cần mẫn gánh từng quang muối đi giữa ruộng trắng. Bóng họ đổ dài dưới nắng tạo nên một bức tranh bình dị nhưng rất có hồn về cuộc sống miền biển.
Du khách cũng có thể trải nghiệm làm muối như một diêm dân thực thụ: cùng nhau cào muối, xúc muối, học cách phơi và thu hoạch muối thủ công. Sau đó là bữa cơm quê giản dị nhưng ngon lạ miệng với muối rang, cá khô, rau luộc, những món ăn mang đúng vị mặn mòi của vùng biển Sa Huỳnh.
Sa Huỳnh là vùng đất ẩn chứa lớp trầm tích văn hóa có tuổi đời hàng thiên niên kỷ. Nơi đây gắn liền với văn hóa Sa Huỳnh một trong những nền văn minh biển sớm nhất Đông Nam Á, tồn tại từ cách đây 2.500 đến 3.000 năm. Người xưa đã biết chế tác tinh xảo các loại đồ gốm, đồ thủy tinh, vòng đá và đặc biệt là hình thức táng mộ chum vô cùng độc đáo.
Ngày nay cách cánh đồng muối vài phút đi bộ, Bảo tàng Văn hóa Sa Huỳnh lưu giữ hàng nghìn hiện vật quý giá giúp du khách hình dung rõ hơn về một nền văn hóa rực rỡ từng tồn tại nơi đây. Từ những chiếc chum cổ, khuyên tai đá đến các công cụ sinh hoạt, tất cả đều kể lại một câu chuyện dài về mối quan hệ mật thiết giữa biển – muối – con người.
Nhận thấy giá trị đặc biệt của vùng đất này, địa phương đã tích cực triển khai các chương trình bảo tồn làng nghề muối gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Một số mô hình homestay kết hợp trải nghiệm làm muối, tìm hiểu văn hóa bản địa đã được thử nghiệm và bước đầu tạo được dấu ấn tích cực.
Tuy nhiên nghề muối Sa Huỳnh hiện vẫn đối diện với không ít thách thức: giá muối bấp bênh, thế hệ trẻ ít mặn mà với nghề, khí hậu ngày càng khắc nghiệt. Việc bảo tồn cần gắn với phát triển du lịch bền vững nhằm tạo thêm nguồn thu và giữ gìn giá trị văn hóa cho cộng đồng.
Bởi lẽ cánh đồng muối Sa Huỳnh là minh chứng sống động cho sự kết tinh giữa thiên nhiên, lao động và lịch sử. Với vẻ đẹp mộc mạc, nghề truyền thống lâu đời và dấu ấn văn hóa cổ – xứng đáng là một điểm đến “mặn mà” và sâu sắc trong hành trình khám phá miền Trung của du khách.