Table of Contents
Bài 1 (SGK Ngữ Văn 9 trang 19 tập 2):
Tìm các thành phần tình thái, cảm thán trong những câu sau đây:
a) Nhưng còn cái này nữa mà ông sợ, có lẽ còn ghê rợn hơn cả những tiếng kia nhiều.
(Kim Lân, Làng)
b) Chao ôi, bắt gặp một con người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành sáng tác còn là một chặng đường dài.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
c) Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
d) Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được.
(Kim Lân, Làng)
Để làm bài này, các em cần nắm chắc công dụng của thành phần tình thái và thành phần cảm thán.
a. “Có lẽ” là thành phần tình thái
b. “Chao ôi” là thành phần cảm thán
c. “Hình như” là thành phần tình thái
d. “Chả nhẽ” là thành phần tình thái.
Bài 2 (SGK Ngữ Văn 9 trang 19 tập 2):
Hãy sắp xếp những từ ngữ sau đây theo trình tự tăng dần độ tin cậy (hay độ chắc chắn): chắc là, dường như, chắc chắn, có lẽ, chắc hẳn, hình như, có vẻ như.
Trả lời
Trong những từ ngữ đã cho có những từ ngữ thể hiện cùng một mức độ tin cậy thì xếp ngang hàng nhau. Theo thứ tự tăng dần độ tin cậy ta có:
Dường như/hình như/có vẻ như à có lẽ à chắc là à chắc hẳn à chắc chắn.
Bài 3 (SGK Ngữ Văn 9 trang 19 tập 2):
Hãy cho biết, trong số những từ có thể thay thế cho nhau trong câu sau đây, với người nói phải chịu trách nhiệm cao nhất về độ tin cậy của sự việc do mình nói ra, với từ nào trách nhiệm đó thấp nhất. Tại sao tác giả “Chiếc lược ngà” (Nguyễn Quang Sáng) lại chọn từ chắc?
| Với lòng mong mỏi của anh, | (1) chắc(2) hình như(3) chắc chắn | anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh |
Trả lời:
Trong ba từ đã cho thì “chắc chắn” có độ tin cậy cao nhất. “Hình như” có độ tin cậy thấp nhất. Tác giả chọn “chắc” là vì từ này có độ tin cậy cao hơn “hình như” nhưng thấp hơn “chắc chắn”. Điều này cho thấy người kể chuyện cũng chỉ dự đoán theo lô-gíc, chưa biết chuyện gì sẽ xảy ra.
Bài 4 (SGK Ngữ Văn 9 trang 19 tập 2):
Viết một đoạn văn ngắn nói về cảm xúc của em khi được thưởng thức một tác phẩm văn nghệ (truyện, thơ, phim, ảnh, tượng,...), trong đoạn văn đó có câu chứa thành phần tình thái hoặc cảm thán.
Gợi ý các bước cần làm
- Các em chọn tác phẩm văn nghệ để lại cảm xúc trong em.
- Đặt một câu có chứa thành phần tình thái
- Đặt một câu có thành phần cảm thán
- Triển khai đoạn văn đưa hai câu đã đặt vào đoạn và gạch dưới hai thành phần biệt lập đã dùng.
Tóm lại, thành phần biệt lập mặc dù không tham gia vào diễn đạt nghĩa sự việc của câu nhưng nó giúp người đọc, người nghe hiểu được câu chuyện, nhận biết được thái độ và cảm xúc của người nói. Vì vậy, các em phải nắm chắc, thường xuyên rèn luyện để giao tiếp đạt hiệu quả như mong muốn.