Bài 52: Tinh Bột Và Xenlulozơ

I. Trạng thái tự nhiên của tinh bột và xenlulozơ

II. Tính chất vật lí của tinh bột và xenlulozơ

- Tinh bột là chất rắn màu trắng, không tan trong nước ở nhiệt độ thường, nhưng tan được trong nước nóng tạo ra dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.

- Xenlulozơ là chất rắn màu trắng, không tan trong nước ngay cả khi đun nóng.

III. Đặc điểm cấu tạo phân tử tinh bột và xenlulozơ

Tinh bột và xenlulozơ có phân tử khối rất lớn, được tạo thành do nhiều nhóm – C₆H₁₀O₅ – liên kết với nhau:

… –C₆H₁₀O₅ – C₆H₁₀O₅ – C₆H₁₀O₅ –  …

Viết gọn:  (– C₆H₁₀O₅ –)_n. Nhóm – C₆H₁₀O₅ – được gọi là mắc xích của phân tử.

• Trong phân tử tinh bột: n ≈ 1200 – 6000
• Trong phân tử xenlulozơ: n ≈ 10000 – 14000

IV. Tính chất hóa học của tinh bột và xenlulozơ

1. Phản ứng thủy phân

- Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, tinh bột hoặc xenlulozơ bị thủy phân thành glucozơ:

PTHH: (– C₆H₁₀O₅ –)_n  + nH₂O  (Axit, t⁰) →  nC₆H₁₂O₆

- Ở nhiệt độ thường, tinh bột và xenlulozơ bị thủy phân thành glucozơ nhờ xúc tác của enzim thích hợp.

2. Tác dụng của tinh bột với iot

- Nhỏ vài giọt dung dịch iot vào ống nghiệm đựng hồ tinh bột sẽ thấy xuất hiện màu xanh. Đun nóng màu xanh biến mất, để nguội lại hiện ra.

- Iot được dùng để nhận biết hồ tinh bột và ngược lại.

V. Tinh bột, xenlulozơ có ứng dụng gì?

 - Tinh bột và xenlulozơ được tạo thành trong cây xanh nhờ quá trình quang hợp:

PTHH: 6nCO₂ + 5nH₂O  (Clorofin, Ánh sáng) →  (– C₆H₁₀O₅ –)_n  + 6nO₂

- Tinh bột là lượng thực quan trọng của con người, sản xuất đường glucozơ và rượu etylic.

- Xenlulozơ có những ứng dụng chủ yếu sau:

Bài tập luyện tập tinh bột và xenlulozơ của trường Nguyễn Khuyến

1. Bài tập trắc nghiệm hóa 9 liên quan đến tinh bột và xenlulozơ

Câu 1: Phát biểu nào sau đây là đúng

1. Tinh bột và xenlulozơ đều rất dễ tan trong nước.
2. Xenlulozơ làm hồ tinh bột hóa xanh.
3. Trong phân tử xenlulozơ số mắc xích lớn hơn rất nhiều so với phân tử tinh bột.
4. Xenlulozơ và tinh bột đều là chất rắn không màu. 

Câu 2: Có thể nhận biết hồ tinh bột bằng hóa chất nào sau đây?

1. Dd BaCl₂.
2. Dd iot.
3. Khí CO₂.
4. Dd NaOH.

Câu 3: Ứng dụng nào sau đây không phải là của xenlulozơ?

1. Sản xuất giấy.
2. Vật liệu xây dựng.
3. Sản xuất đồ gỗ.
4. Tráng gương.

Câu 4: Khi tạo thành 2 tấn tinh bột, cây xanh có thể giải phóng m tấn khí oxi. Giá trị m là

1. 2,37.
2. 7,32.
3. 3,27.
4. 2,73.

Câu 5: Lượng glucozơ thu được từ 1,5 tấn tinh bột, hiệu suất 100% là 

1. 17,6.
2. 16,7.
3. 1,67.
4. 1,76.

2. Bài tập tự luận hóa 9 liên quan đến tinh bột và xenlulozơ

Câu 1: Viết các phương trình hóa học hoàn thành chuỗi phản ứng sau: 

Tinh bột → glucozơ → rượu etylic → axit axetic → etylaxetat

Câu 2: Nêu hiện tượng xảy ra khi nhỏ vài giọt dung dịch iot vào ống nghiệm đựng hồ tinh bột, sau đó đun nóng rồi để nguội.

Câu 3: Để sản xuất 1 tấn glucozơ cần dùng bao nhiêu tấn tinh bột. Biết hiệu suất quá trình là 80%.

Giáo viên soạn: Ông Thị Tuyết Thanh

Đơn vị: Trường THCS và THPT Nguyễn Khuyến Bình Dương