Hơn 3.000 người đã ký vào thư phản đối, cáo buộc nhiều tác phẩm AI trong phiên đấu giá sử dụng trái phép dữ liệu từ các tác phẩm có bản quyền, làm dấy lên tranh cãi về đạo đức và pháp lý trong lĩnh vực sáng tạo số.
Làn sóng phản đối bùng nổ
Phiên đấu giá Augmented Intelligence, dự kiến diễn ra ngày 20/2 tại New York, đánh dấu lần đầu tiên Christie's tổ chức sự kiện dành riêng cho các tác phẩm nghệ thuật do AI hỗ trợ. Sự kiện này quy tụ nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trong lĩnh vực nghệ thuật AI như Alexander Reben, Refik Anadol, Claire Silver, và bộ đôi Holly Herndon - Mat Dryhurst.
Tuy nhiên, chỉ vài ngày trước phiên đấu giá, một bức thư phản đối đã thu hút hơn 3.000 chữ ký, trong đó có hai nghệ sĩ Karla Ortiz và Kelly McKernan – những người đang kiện các công ty AI vì sử dụng trái phép tác phẩm của họ để huấn luyện mô hình tạo hình ảnh. Bức thư kêu gọi Christie's hủy bỏ sự kiện, cho rằng nhiều tác phẩm trong phiên đấu giá đã được tạo ra từ dữ liệu lấy từ nghệ sĩ mà không có sự cho phép.
"Những mô hình AI này đang khai thác công sức của nghệ sĩ để tạo ra sản phẩm thương mại có thể cạnh tranh trực tiếp với chính họ, mà không hề có sự bồi thường hay công nhận quyền sở hữu trí tuệ," bức thư nhấn mạnh.
Christie's lên tiếng bảo vệ phiên đấu giá
Trước làn sóng phản đối, đại diện Christie's khẳng định rằng các nghệ sĩ tham gia đấu giá đều là những tên tuổi có nền tảng vững chắc, với nhiều tác phẩm từng xuất hiện trong các bộ sưu tập bảo tàng danh tiếng. Nhà đấu giá cũng cho biết phần lớn các tác phẩm AI trong sự kiện này sử dụng mô hình do chính nghệ sĩ kiểm soát, với dữ liệu đào tạo đến từ nguồn hợp pháp.
Một trong những tác phẩm gây tranh cãi là Embedding Study 1 & 2 của Holly Herndon và Mat Dryhurst, lấy cảm hứng từ nghệ sĩ xhairymutantx, với giá trị ước tính từ 70.000-90.000 USD. Tác phẩm này được Herndon mô tả là một phần trong quá trình nghiên cứu về cách AI tái tạo phong cách nghệ thuật.
"Chúng tôi không khai thác tác phẩm của bất kỳ ai mà không có sự đồng ý. Đây là một cuộc tranh luận cần nhắm đến chính sách quản lý của các công ty AI thay vì đổ lỗi cho những nghệ sĩ đang nỗ lực thích ứng với công nghệ mới," Dryhurst phản biện.
Tranh cãi pháp lý ngày càng căng thẳng
Sự kiện của Christie's diễn ra trong bối cảnh các vụ kiện chống lại công ty AI ngày càng gia tăng. Nhiều nghệ sĩ, nhà văn và hãng xuất bản đã đệ đơn kiện các nền tảng như Stable Diffusion, Midjourney với cáo buộc vi phạm bản quyền khi sử dụng hàng triệu tác phẩm mà không xin phép.
Bên cạnh đó, sự tham gia của những nghệ sĩ tên tuổi như Refik Anadol cũng khiến cuộc tranh luận trở nên căng thẳng hơn. Anadol, người có tác phẩm Machine Hallucinations - ISS Dreams - A được dự đoán bán với giá từ 150.000-200.000 USD, lên tiếng bảo vệ nghệ thuật AI:
"Phản ứng tiêu cực này chủ yếu xuất phát từ sự hiểu lầm và tâm lý hoang mang trước công nghệ mới. Chúng ta cần một cuộc thảo luận sâu sắc hơn thay vì chỉ đơn thuần phản đối," Anadol chia sẻ trên X (trước đây là Twitter).
Mặc dù Christie's vẫn chưa có động thái rút lui, áp lực từ cộng đồng nghệ sĩ và các vụ kiện pháp lý có thể tạo ra bước ngoặt lớn đối với tương lai của nghệ thuật AI. Liệu đây là sự phát triển tất yếu hay một cuộc khủng hoảng bản quyền đang chực chờ bùng nổ? Câu trả lời có thể sẽ rõ ràng hơn sau phiên đấu giá sắp tới.
