Tin tứcNgày 20/11, phái đoàn quân sự Mỹ do Bộ trưởng Lục quân Daniel Driscoll dẫn đầu đã chuyển cho Ukraine bản dự thảo kế hoạch nhằm chấm dứt xung đột bước sang năm thứ tư.
Washington khẳng định đây là đề xuất “thực tế nhất” để hai bên có thể tiến tới một nền hòa bình bền vững. Tuy nhiên, Kiev và nhiều thủ đô châu Âu lại tỏ ra hết sức lo ngại.
Theo nội dung được truyền thông quốc tế tiết lộ, kế hoạch kêu gọi Ukraine chấp nhận thực tế rằng Lugansk và Donetsk sẽ được coi là “thuộc kiểm soát của Nga trên thực tế”, còn Kherson và Zaporizhzhia được đóng băng theo chiến tuyến hiện tại. Kiev cũng phải từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO và giới hạn quy mô quân đội dưới 600.000 người.
Ngoài ra, một tài liệu riêng của Mỹ đề xuất gói đảm bảo an ninh có thời hạn 10 năm — bao gồm hỗ trợ tình báo, hậu cần và tham vấn — nhưng không có cam kết viện trợ quân sự trực tiếp.
Phía Nhà Trắng khẳng định dự thảo “phản ánh thực tế sau 4 năm chiến sự” và là nỗ lực nhằm đưa ra “kịch bản ít tổn thất nhất” cho cả hai bên. Mỹ cũng cho biết một số quan chức cấp cao của Ukraine, trong đó có Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Rustem Umerov, đã “đồng ý phần lớn nội dung”.
Phó đại diện thường trực Ukraine tại Liên Hợp Quốc, bà Khrystyna Hayovyshyn, tuyên bố: “Ukraine sẽ không chấp nhận việc nhượng lại lãnh thổ. Chúng tôi cũng phản đối mọi hạn chế về năng lực phòng vệ.”
Cố vấn tổng thống Mykhailo Podolyak còn chỉ trích gay gắt hơn: “Đây không phải là kế hoạch ngoại giao. Đây là đầu hàng vô điều kiện.”
Nhiều nghị sĩ Ukraine cho rằng đề xuất là phép thử xem liệu Kiev có bị ép buộc phải “cúi đầu” trước Moskva hay không.
Một số điều khoản khác của kế hoạch như yêu cầu tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày được đánh giá có thể đẩy Tổng thống Volodymyr Zelensky vào tình thế rủi ro, nhất là khi ông đang đối mặt áp lực lớn từ các bê bối tham nhũng và tình hình chiến trường không thuận lợi.
Nhiều nước châu Âu, đặc biệt là Pháp, Ba Lan và các quốc gia Baltic, cũng lên tiếng quan ngại.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot nhấn mạnh: “Hòa bình không thể đồng nghĩa với đầu hàng.”
Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski yêu cầu Mỹ phải tham vấn châu Âu trước khi tiến hành bất kỳ thỏa thuận nào. EU khẳng định điều tiên quyết là lệnh ngừng bắn ổn định, sau đó mới có thể thảo luận về lãnh thổ hay bảo đảm an ninh.
Giới phân tích nhận định nhiều điều khoản trong kế hoạch trùng khớp yêu cầu lâu nay của Nga như Ukraine bỏ ý định gia nhập NATO và hạn chế quân đội khiến các nước châu Âu lo sợ rằng một thỏa thuận vội vàng có thể giúp Moskva củng cố vị thế.
Trả lời câu hỏi liệu Tổng thống Putin đã được thông báo hay chưa, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov không xác nhận, chỉ nhấn mạnh rằng các cuộc đàm phán hòa bình phải “giải quyết nguyên nhân gốc rễ của xung đột”.
Nga từ lâu đòi hỏi Ukraine từ bỏ NATO, giới hạn quân đội và công nhận quyền kiểm soát của Nga tại các vùng lãnh thổ tranh chấp.
Các quan chức Mỹ nói bản kế hoạch vẫn có thể được điều chỉnh qua đàm phán. nhưng với sự phản đối mạnh mẽ từ Kiev và châu Âu, kế hoạch hòa bình 28 điểm của Mỹ được nhận định khó có thể được chấp nhận trong thời gian tới — ít nhất là cho đến khi cả hai bên tin rằng chiến trường không còn tạo ra lựa chọn nào khác.
