Chỉ còn vài giờ nữa sẽ diễn ra lễ tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Mỹ và điều đầu tiên Biden thực hiện sẽ là công bố dự luật nhập cư mới, giúp hàng triệu người có cơ hội trở thành công dân Mỹ.
Quyết định của Biden được xem là trái ngược hoàn toàn với các chính sách về vấn đề nhập cư mà người tiền nhiệm Donald Trump thực thi bấy lâu nay.
Theo Jen Psaki - phát ngôn viên của chính quyền Joe Biden, tân Tổng thống sẽ ký 15 sắc lệnh hành pháp ngay sau khi nhậm chức vào ngày thứ Tư 20/1 (giờ Mỹ). Trong đó sẽ có ít nhất 6 nội dung có liên quan đến vấn đề nhập cư, và điều này cũng là nội dung trọng tâm trong ngày đầu tiên đảm nhiệm cương vị mới của Biden.
Joe Biden sẽ làm gì trong ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống?
Các việc mà chính quyền Joe Biden sẽ thực hiện bao gồm ngay lập tức gỡ bỏ hạn chế đi lại đối với một số quốc gia - trong đó phần lớn là các nước có dân số chủ yếu theo Hồi giáo; ngay lập tức dừng việc xây dựng bức tường biên giới giữa Mỹ và Mexico; đồng thời đảo ngược mệnh lệnh trước đó của ông Donald Trump, cho phép đếm luôn những phiếu bầu của người nhập cư hiện đang ở Mỹ - dù bất hợp pháp - vào những lần bỏ phiếu tiếp theo ở các bang.
Bên cạnh đó, Biden cũng sẽ ký Bản ghi nhớ, với nội dung chỉ đạo Bộ An ninh nội địa và Bộ Tư pháp Mỹ duy trì chương trình Quyết định Trì hoãn dành cho trẻ em (DACA). Đây là một chương trình bảo hộ nhập cư, bảo vệ đối tượng nhập cư là trẻ em khi đến Mỹ. Ngoài ra, Biden cũng sẽ đảo ngược các sắc lệnh hành pháp trước đó của Trump yêu cầu thắt chặt các quy định về nhập cư trong nội địa nước Mỹ.
Nếu những quyết định trên được thực thi cùng lúc, thì vấn đề nhập cư thật sự là trọng tâm trong các chính sách của Joe Biden khi ông vừa bắt đầu nhiệm kỳ của mình. Nhập cư cũng là trung tâm của mọi đường lối chính sách của Donald Trump từ những ngày đầu cho đến những ngày cuối cùng trước khi ông rời Nhà Trắng. Trước đó vào đầu tháng này, Trump cũng từng đến thăm khu vực xây dựng tường biên giới giữa Mexico và Mỹ.
Ngoài ra, các quyết định của Biden cũng ngay lập tức thu hồi các lệnh cấm của Trump trước đây đối với cộng đồng người Hồi giáo, bao gồm dân nhập cư và cả khách du lịch đến từ một số quốc gia mà đạo Hồi là tôn giáo chủ đạo. Các lệnh cấm này theo như Trump nhấn mạnh là nhằm khôi phục lại vị thế của nước Mỹ trên thế giới. Và mặc dù ông khẳng định thực thi lệnh cấm vì lý do an ninh, nhưng nhiều ý kiến cho rằng đây là một hình thức phân biệt đối xử.
Dự luật nhập cư mới của Biden có gì?
Trên thực tế, việc ông Biden gỡ bỏ các lệnh cấm của Trump xem ra vẫn dễ dàng hơn nhiều nếu so với mong muốn Quốc hội thông qua kế hoạch đầy tham vọng mà ông sẽ đệ trình vào ngày 20/1. Kế hoạch của Biden là vạch ra lộ trình 8 năm để trở thành công dân Mỹ cho khoảng 11 triệu dân nhập cư hiện đang sinh sống ở nước này bất hợp pháp.
Theo dự luật mới mà Biden đề xuất, những người sống ở Mỹ từ ngày 1/1/2021 mà không có tư cách pháp nhân sẽ có lộ trình 5 năm để có Thẻ xanh, nếu những người này đáp ứng được yêu cầu về kiểm tra lý lịch, nộp thuế và các yêu cầu cơ bản khác. Họ sẽ phải tiếp tục theo lộ trình này thêm 3 năm nữa để trở thành công dân Mỹ nếu quyết tâm theo đuổi việc nhập tịch.
Đối với đối tượng là người nhập cư hợp pháp, quá trình nhập tịch sẽ nhanh hơn - chỉ khoảng 3 năm. Những người thuộc đối tượng này theo thống kê là khoảng 645.000 trẻ em đến Mỹ từ khi còn nhỏ sẽ được áp dụng chương trình bảo hộ nhập cư DACA, và hơn 400.000 người nhập cư khác hiện đang sinh sống ở Mỹ theo quy chế Được Bảo hộ Tạm thời (TPS) và một số công nhân trong lĩnh vực nông nghiệp. Đặc biệt, tất cả các đối tượng này nếu đủ điều kiện đề ra còn có thể ngay lập tức được cấp Thẻ xanh - theo các quan chức Nhà Trắng cho biết.
Trước đây, khi còn là Phó Tổng thống dưới thời Barack Obama, chương trình DACA đã được thiết lập nhằm bảo vệ những người nhập cư nhỏ tuổi, đến Mỹ từ khi còn là trẻ em. Sang đến thời Donald Trump, ông Trump đã tìm cách chấm dứt chương trình DACA và không áp dụng quy chế TPS đối với một số quốc gia nhưng chưa thành công vì một số tòa án liên bang đã bác bỏ yêu cầu này.
Dự luật mới về nhập cư là bước đi để ông Biden thực hiện cam kết quan trọng trong chiến dịch tranh cử đối với cử tri gốc Latin và các cộng đồng nhập cư khác sau 4 năm Trump áp dụng các chính sách hạn chế nhập cư và trục xuất hàng loạt người di cư trái phép.
Dự luật giải quyết một số nguyên nhân gốc rễ của việc di cư từ Trung Mỹ đến Mỹ, cung cấp các khoản tài trợ để phát triển lực lượng lao động và học tiếng Anh.
Nếu dự luật được Quốc hội thông qua, đây sẽ là cuộc đại tu lớn nhất về mặt lập pháp đối với hệ thống chính sách nhập cư Mỹ kể từ thời của Tổng thống Ronald Reagan vào những năm 1980.
