Tin tứcQuyết định này làm dấy lên lo ngại sâu sắc về số phận của hàng loạt chương trình hỗ trợ tại Ukraine – quốc gia đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ xung đột quân sự với Nga.
Theo tờ The Kyiv Post, USAID đã đóng vai trò then chốt tại Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào tháng 2/2022. Cơ quan này cung cấp hỗ trợ toàn diện, từ viện trợ ngân sách trực tiếp, phát triển kinh tế, viện trợ nhân đạo, đến sửa chữa hạ tầng thiết yếu tại các vùng bị ảnh hưởng bởi chiến sự. Tính đến giữa năm 2025, USAID là một trong những đơn vị đối tác hàng đầu của Kiev trong việc triển khai các chương trình tái thiết và ổn định hậu xung đột.
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 1/7 thông báo rằng USAID sẽ chấm dứt hoạt động viện trợ ra nước ngoài. Thay vào đó, Bộ Ngoại giao sẽ tiếp quản một số chương trình được đánh giá là “phù hợp với định hướng mới” của chính quyền Trump – đặt ưu tiên vào thương mại, đầu tư và giảm phụ thuộc viện trợ.
Trong một bài viết trên nền tảng Substack, ông Rubio mô tả chiến lược mới là “ưu tiên thương mại hơn viện trợ, cơ hội hơn phụ thuộc, đầu tư hơn hỗ trợ”. Ông cho rằng mô hình truyền thống của USAID “đã không còn phù hợp” khi không thể khiến các nước viện trợ trở nên độc lập về tài chính.
Tại cuộc họp báo cùng ngày, các quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định mô hình của USAID là một "phương thức can dự thất bại". Một quan chức cho biết: “Chúng tôi muốn thấy các thỏa thuận thương mại, cam kết hợp tác và trách nhiệm chia sẻ rõ ràng hơn từ các quốc gia đối tác.”
Trong bối cảnh đó, hai cựu quan chức cấp cao từng điều hành các chương trình của USAID tại Ukraine bày tỏ lo ngại sâu sắc. Họ cho rằng nếu không có nguồn lực từ USAID, nhiều dự án thiết yếu tại Ukraine có thể sẽ sụp đổ trước cuối năm nay.
“Mọi người ở USAID đều sẵn sàng phối hợp với chính quyền mới để xây dựng mô hình hỗ trợ phù hợp với chính sách ‘Nước Mỹ trên hết’, đặc biệt tại Ukraine,” một cựu quan chức cho biết.
Hiện tại, Văn phòng Sáng kiến Chuyển tiếp (OTI) của USAID vẫn đang thảo luận với nhóm làm việc tại Ukraine – khoảng 120 người – về hướng đi mới cho các chương trình, như hỗ trợ các thỏa thuận khoáng sản, hay phối hợp với kế hoạch hòa bình do Tổng thống Trump đề xuất.
Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo rằng việc chấm dứt hoạt động của USAID sẽ làm suy yếu đáng kể khả năng tiếp cận thực địa của Mỹ tại Ukraine. “USAID là cánh tay nối dài, là cơ chế cập nhật thông tin và phản ứng nhanh trước các tình huống khẩn cấp, như vụ vỡ đập Kakhovka hay các chiến dịch tại Kherson và Kharkiv,” một cựu nhân viên USAID cho biết. “Không có họ, Đại sứ quán Mỹ tại Kiev sẽ gần như mất liên lạc với tình hình ngoài thủ đô.”
Giới quan sát đánh giá quyết định đóng cửa USAID không chỉ tác động tới Ukraine, mà còn có thể làm gián đoạn hàng chục chương trình viện trợ chiến lược của Mỹ tại nhiều khu vực khác trên thế giới.
