Tin tứcTheo các đại biểu, sự thất bại lần này chủ yếu xuất phát từ lập trường cứng rắn của những nước sản xuất dầu lớn, trong đó có Mỹ. Washington - nhà sản xuất nhựa lớn thứ hai thế giới sau Bắc Kinh - bị cáo buộc phản đối mọi điều khoản hạn chế sản lượng polymer.
Đại diện Panama, bà Debbra Cisneros, cho biết so với thời chính quyền Joe Biden, Mỹ hiện “không muốn nhượng bộ bất kỳ điểm nào”, khiến các cuộc thảo luận kéo dài 11 ngày trở nên bế tắc.
Các tổ chức môi trường nhận định khó có sự thay đổi lập trường dưới thời ông Trump, người từng ký sắc lệnh khuyến khích tiêu dùng ống hút nhựa hồi tháng 2.
“Tư duy hiện nay là khai thác thêm dầu khí, đồng nghĩa với việc thúc đẩy sản xuất nhựa”, ông Bjorn Beeler, Điều phối viên quốc tế của Mạng lưới Xóa bỏ Chất ô nhiễm Quốc tế (IPEN), nhận định.
Bộ Ngoại giao Mỹ không đưa ra bình luận về vai trò của phái đoàn Mỹ tại hội nghị. Trước đó, Washington nhiều lần bày tỏ lo ngại rằng các quy định mới sẽ làm tăng chi phí sản phẩm nhựa và gây thêm gánh nặng cho ngành công nghiệp nội địa.
Liên minh khoảng 100 quốc gia, trong đó có nhiều đảo quốc chịu ảnh hưởng nặng nề của rác thải nhựa, coi việc hạn chế sản xuất nhựa là điều kiện bắt buộc. Đại biểu Fiji ví việc bỏ qua quy định này chẳng khác nào “lau sàn nhà mà không khóa vòi nước”.
Theo Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF), mỗi tháng trì hoãn đồng nghĩa với gần một triệu tấn rác nhựa mới xuất hiện, trong đó một phần trôi dạt đến bờ biển các đảo quốc.
Tình trạng bế tắc càng trở nên rõ rệt khi phiên họp chính thức ngay trước thời hạn kết thúc chỉ kéo dài chưa đầy một phút, khiến nhiều đại biểu bật cười chua chát.
Bộ trưởng Sinh thái Pháp Agnès Pannier-Runacher gọi quá trình thương lượng là “hỗn loạn”.
Một điểm gây bức xúc khác là quy tắc đồng thuận của Liên Hợp Quốc, buộc tất cả các nước phải cùng đồng ý. Nhiều chuyên gia cho rằng điều này “không thực tế”, nhất là khi các quốc gia sản xuất dầu và nhựa có thể phủ quyết. “Đồng thuận đã chết. Không thể để các nước sản xuất quyết định toàn bộ điều khoản”, ông Beeler từ IPEN nhấn mạnh.
Không ít đại biểu đề xuất áp dụng cơ chế biểu quyết hoặc thậm chí từ bỏ tiến trình đàm phán Liên Hợp Quốc để các nhóm quốc gia tiên phong tự ký thỏa thuận riêng, với hy vọng thuyết phục các nước sản xuất tham gia sau.
Các đại biểu cũng chỉ trích Ban Tổ chức - Ủy ban Đàm phán Quốc tế (INC) do Liên Hợp Quốc thành lập - vì điều hành thiếu minh bạch. Phiên họp chính thức ngay trước thời hạn kết thúc chỉ kéo dài chưa đầy một phút, khiến nhiều đại biểu bật cười chua chát. Bộ trưởng Sinh thái Pháp Agnes Pannier-Runacher gọi đây là “sự hỗn loạn”.
Hai dự thảo hiệp ước được đưa ra, một tham vọng cao và một ở mức khiêm tốn hơn, nhưng cả hai đều không được thông qua. Các bên chỉ đạt đồng thuận rằng sẽ họp lại vào một thời điểm chưa xác định.
Dù bế tắc, một diễn biến tích cực được ghi nhận, đó là Trung Quốc - quốc gia sản xuất nhựa lớn nhất thế giới - lần đầu công khai thừa nhận sự cần thiết phải xử lý toàn bộ vòng đời sản phẩm nhựa. Giới quan sát đánh giá đây là tín hiệu mở ra cơ hội mới cho các vòng đàm phán sau.