Tin tứcNội dung chính của cam kết là nâng mức chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP, nhằm tăng cường năng lực phòng thủ và duy trì sự thống nhất trong bối cảnh tình hình an ninh toàn cầu tiếp tục phức tạp.
Tờ Politico ngày 21/6 dẫn các nguồn tin ngoại giao cho biết, mức chi tiêu mới gồm 3,5% GDP dành cho ngân sách quân sự cứng và 1,5% cho các lĩnh vực hỗ trợ như hậu cần, an ninh mạng, y tế quân sự và phòng không dân sự. Đây được xem là kết quả của quá trình vận động kéo dài, trong đó Tổng thống Mỹ Donald Trump đóng vai trò thúc đẩy các đồng minh châu Âu chia sẻ gánh nặng quốc phòng nhiều hơn với Mỹ.
Tổng thống Trump dự kiến sẽ phát biểu tại phiên bế mạc hội nghị, trong đó nhấn mạnh vai trò của Washington trong việc định hình thỏa thuận này, đồng thời khẳng định lại lập trường lâu nay của Mỹ về việc các nước NATO cần tăng chi tiêu quân sự, bảo đảm sức mạnh phòng thủ tập thể.
Dù các bên đã đồng thuận về mục tiêu chi tiêu mới, thời điểm thực hiện cam kết vẫn đang được đàm phán. Một số nước Tây Âu đề xuất mốc năm 2035, trong khi Mỹ và các quốc gia Đông Âu muốn đẩy nhanh tiến độ, hướng đến năm 2030. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte được cho là đã đề xuất mốc trung gian vào năm 2032 để dung hòa quan điểm các bên.
Hội nghị NATO lần này sẽ diễn ra trong khuôn khổ rút gọn, chỉ kéo dài 24 giờ, với hai sự kiện chính gồm bữa tối tại hoàng cung Hà Lan và cuộc họp Hội đồng Bắc Đại Tây Dương. Việc thu hẹp quy mô được cho là nhằm hạn chế rủi ro phát sinh từ những bất đồng chưa được giải quyết giữa các nước thành viên, đặc biệt về vấn đề chi tiêu quốc phòng và hỗ trợ Ukraine.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ tham dự bữa tối khai mạc cùng lãnh đạo các nước NATO nhưng không có cuộc họp riêng giữa NATO và Ukraine trong khuôn khổ hội nghị lần này. Một số quốc gia từng đề nghị tổ chức cuộc họp như vậy để thảo luận hỗ trợ thêm cho Kiev nhưng chưa đạt được đồng thuận nội khối.
Trong bối cảnh xung đột tại Ukraine tiếp diễn và chính sách đối ngoại của Mỹ đang mở rộng ảnh hưởng sang Trung Đông và châu Á, NATO đang tìm cách củng cố sức mạnh quân sự, đồng thời giữ vững sự đoàn kết giữa các thành viên.
Phát biểu tại London gần đây, Tổng Thư ký Mark Rutte nhấn mạnh NATO cần tăng gấp 4 lần năng lực phòng thủ tên lửa và phòng không, bổ sung hàng nghìn xe tăng, xe bọc thép và hàng triệu đơn vị đạn pháo. Ông cũng đề cao vai trò của hệ thống hậu cần, vận chuyển và y tế quân sự nhằm bảo đảm hiệu quả tác chiến và phòng thủ trong mọi tình huống.
Tuy nhiên, việc thực hiện cam kết chi tiêu 5% GDP không dễ dàng với nhiều nước. Tây Ban Nha, quốc gia có tỷ lệ ngân sách quốc phòng thấp nhất NATO, đã đề nghị được miễn trừ khỏi thỏa thuận. Một số nước khác như Bỉ, Italy và thậm chí là Anh vẫn chưa đạt được mức 2% theo mục tiêu NATO đề ra từ năm 2014.
Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết London đặt mục tiêu nâng ngân sách quốc phòng lên 2,5% GDP vào năm 2027 và hướng tới 3% vào năm 2034. Về phía Mỹ, chính quyền Tổng thống Trump cũng đang vận động các đối tác ngoài NATO như Nhật Bản nâng tỷ lệ chi tiêu quốc phòng lên mức tương đương, nhằm xây dựng tiêu chuẩn chung cho các đồng minh.
Giới phân tích nhận định, dù chưa giải quyết được mọi bất đồng, cam kết mới nếu được thông qua sẽ là bước tiến quan trọng giúp NATO củng cố vị thế trong bối cảnh an ninh toàn cầu bất ổn, đồng thời đặt nền móng cho tiến trình “châu Âu hóa NATO” trong những năm tới.
