Tổng thống Trump muốn thu phí tàu Trung Quốc mỗi lần cập cảng Hoa Kỳ. Nhiều ý kiến lo ngại, kế hoạch trên gây hậu quả tiêu cực cho nhiều công ty lẫn người lao động Mỹ.
Một năm trước, Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR) bắt đầu điều tra ảnh hưởng quá lớn của Trung Quốc với ngành vận tải biển toàn cầu. Hiện cơ quan này đang điều trần tại quốc hội, để thảo luận về những đề xuất, bao gồm cả phương án thu phí 1,5 triệu USD cho mỗi tàu Trung Quốc đóng cập cảng.
Bà Kathy Metcalf, chủ tịch phòng thương mại vận tải Hoa Kỳ thuộc USTR nói tại phiên điều trần rằng, ý tưởng thu phí để củng cố ngành đóng tàu Hoa Kỳ là nhiệm vụ khó khăn. Nó không tạo ra khoản đầu tư cần thiết để xây dựng ngành công nghiệp đã suy thoái trong nhiều thập kỷ.
Theo bà, nếu thu phí với tàu do Trung Quốc đóng nhưng không còn liên quan đến Trung Quốc, giống như trừng phạt nhầm người.
CEO Duncan Wright của UWL, công ty giao nhận hàng hóa có trụ sở tại bang Ohio cho biết, mức phí được đề xuất sẽ hủy hoại doanh nghiệp của ông. Vị doanh nhân này than thở: “Không chỉ mất việc làm đáng kể cho công ty chúng tôi, còn lan tỏa hiệu ứng đến việc làm trong ngành vận tải, bến tàu, kho bãi, đường sắt và bộ phận hỗ trợ dịch vụ khác.”
Hiện nhiều dịch vụ bên ông Wright phụ thuộc đội tàu nhỏ do Trung Quốc đóng, đặc biệt tuyến đường vận chuyển giữa các nước ASEAN với bên ngoài.
Thu phí là 1 cố gắng của Tổng thống Trump, nhằm tăng cường năng lực đóng tàu của Hoa Kỳ, đảo ngược sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất tàu biển, cũng như ảnh hưởng của Trung Quốc trong thương mại toàn cầu.
Kế hoạch này phù hợp mục tiêu lớn hơn của ông Trump, là khôi phục ngành sản xuất Mỹ, giảm phụ thuộc nguồn cung từ Trung Quốc nhằm đảm bảo an ninh quốc gia. Từ khi ông Trump nhậm chức ngày 20/1/2025, Hoa Kỳ 2 lần tăng thuế với hàng Trung Quốc, mỗi lần 10%. Dự kiến sẽ có đợt tăng nữa với 1 số sản phẩm vào ngày 2/4.
Trung Quốc là nhà sản xuất tàu container và tàu hàng số 1 thế giới. Theo Lloyd’s List, Trung Quốc chiếm 80% đơn hàng đóng tàu loại này trên thế giới năm 2024. Theo dữ liệu của Liên Hợp Quốc, đất nước tỷ dân dẫn đầu mọi phân khúc, trừ tàu chở dầu và chở khí hóa lỏng (LNG) do các doanh nghiệp Hàn Quốc giữ vị trí số 1.
Theo nhiều thăm dò, khoảng 72% người Mỹ lo ngại sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong lĩnh vực đóng tàu.
Theo đề xuất về phí cảng, công ty Trung Quốc phải trả 1 triệu USD cho mỗi lần ghé cảng Hoa Kỳ. Các tàu do Trung Quốc đóng không cần biết ai đang khai thác, phải trả 1,5 triệu USD. USTR muốn những công ty xuất khẩu Hoa Kỳ, tăng tỷ lệ hàng hóa vận chuyển bằng tàu treo cờ Hoa Kỳ, từ 1% hiện nay lên 15% trong 7 năm tới.
Người ủng hộ kế hoạch, cáo buộc Trung Quốc có nhiều hành vi không công bằng. Ông Scott Paul, chủ tịch liên minh sản xuất Hoa Kỳ nói tại phiên điều trần: “Chúng ta tụt hậu quá lớn so với Trung Quốc, do họ áp dụng nhiều chính sách không công bằng hàng thập kỷ. Xưởng đóng tàu của Trung Quốc chiếm tới 71% đơn hàng toàn cầu năm 2024. Năm 2023, Hoa Kỳ xuất xưởng chưa đến 10 tàu thương mại trên biển, trong khi Trung Quốc là hơn 1.000 tàu.”
Ông Paul chỉ ra những lợi ích bất đối xứng mà xưởng đóng tàu Trung Quốc được hưởng, như vay ưu đãi từ ngân hàng nhà nước, đầu tư vốn chủ sở hữu, hoán đổi nợ thành vốn chủ sở hữu, mua thép từ nhà sản xuất trong nước giá rẻ, ưu đãi thuế và nhận tài trợ từ cơ quan tín dụng quốc doanh.
Doanh nhân Patrick Bloom, phó chủ tịch điều hành nhà máy thép Cleveland Cliffs cho biết, công ty của ông sẵn sàng tăng sản lượng nếu cần.
Tuy nhiên nhiều thương nhân, nhà điều hành cảng và chủ tàu Trung Quốc, đã đặt câu hỏi về sự khôn ngoan khi thu phí như vậy. Ví dụ một công ty có thể phải trả 100 triệu USD mỗi năm chỉ vì sử dụng vài tàu do Trung Quốc đóng. Hiệp hội đóng tàu Trung Quốc nói đề xuất trên vi phạm quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Nhiều người khác cảnh báo thu phí dẫn tới sự hỗn loạn trong chuỗi cung ứng, khiến giá cả hàng hóa tăng cao với người dùng Hoa Kỳ.
Ông Lars Jensen, CEO của Vespucci Maritime, công ty tư vấn vận tải biển tại Copenhagen (Đan Mạch) chia sẻ: “Đây là vấn đề lớn có thể gián đoạn luồng hàng đến và đi khỏi Hoa Kỳ, gây tác động rất tiêu cực không chỉ với kinh tế Hoa Kỳ.”
Ông Charles Du Cane, giám đốc thương mại của Seastar Maritime có trụ sở tại Anh nói rằng, hơn 1 nửa đội tàu của họ được sản xuất bởi công ty Trung Quốc. Do đó, đây là vấn đề ảnh hưởng tới sự sống còn của doanh nghiệp. Xét việc Trung Quốc đóng hơn 1/3 tàu thương mại trên mặt biển hiện nay, Hoa Kỳ có thể thu hẹp phạm vi tính phí, như chỉ áp dụng với doanh nghiệp Trung Quốc, ví dụ COSCO Shipping, nhằm tránh gián đoạn chuỗi cung ứng trên diện rộng.
Về phần mình, các nhà khai thác tàu Trung Quốc cho rằng, sự suy giảm đội tàu Hoa Kỳ diễn ra trước khi ngành đóng tàu Trung Quốc trỗi dậy. Trong 1 lá thư gửi USTR đầu tháng 3, ông Li Yanqing, tổng thư ký Hiệp hội công nghiệp đóng tàu Trung Quốc gọi đề xuất thu phí là sai lầm và không hiệu quả. Ông cảnh báo điều đó dẫn tới phí vận chuyển đi và vào Hoa Kỳ tăng.
Hội đồng vận tải biển thế giới lưu ý, phí 800 USD mỗi container làm tăng hàng triệu USD mỗi chuyến đi, dẫn đến ít tàu ghé cảng Hoa Kỳ hơn, ảnh hưởng lớn tới nông dân, nhà bán lẻ và nhà xuất khẩu khoáng sản.
Trong khi Mỹ muốn kìm hãm, các doanh nghiệp vận tải Trung Quốc được cho tiếp tục mở rộng sự hiện diện.
COSCO Shipping Ports, công ty con của tập đoàn COSCO do nhà nước sở hữu nói rằng, họ đang tìm kiếm mua lại đối tác trên toàn thế giới. Đơn vị này đang quản lý 371 bến tại 39 cảng trên toàn cầu, từ kênh đào Suez đến Valencia, Antwerp và Busan.
Ông Trump ký sắc lệnh yêu cầu chứng minh quốc tịch khi đi bầu cử
