Tổng hợp 10 sự kiện thế giới nổi bật năm 2022

1. Chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine

Ngày 24/2, Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Cuộc xung đột kéo dài đến nay vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, khiến hàng chục ngàn người thương vong, hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa và gây ra cuộc khủng hoảng trên nhiều mặt, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng.

Ít nhất 46 quốc gia hoặc vùng lãnh thổ đã áp đặt tổng cộng hơn 10.000 lệnh trừng phạt đối với Nga vì tiến hành chiến dịch quân sự này. Nga trở thành quốc gia bị trừng phạt nhiều nhất trên thế giới, trên cả Iran, Syria và Triều Tiên.

Cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây đã tác động nặng nề tới an ninh, chính trị toàn cầu; đẩy giá khí đốt có thời điểm đạt mức cao kỷ lục trong 14 năm; nhiều quốc gia phải đối mặt với thiếu hụt lương thực và giá cả hàng hóa tăng mạnh kể từ tháng 3 đến tháng cuối của năm.

2. Bầu cử giữa kỳ ở Mỹ

Ngày 8/11, cử tri Mỹ đã đi bỏ phiếu lại toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện, 35 trong tổng số 100 ghế tại Thượng viện, 36 thống đốc bang cùng hàng loạt quan chức địa phương. Cuộc bầu cử giữa kỳ này có thể định đoạt cục diện chính trường và chính sách tương lai của Mỹ trong 2 năm tiếp theo dưới chính quyền Tổng thống Joe Biden.

Trước thềm cuộc bầu cử, đảng Cộng hòa được cho là sẽ giành thắng lợi áp đảo trước Dân chủ, khi người Mỹ phải vật lộn với lạm phát tồi tệ do tác động từ xung đột Nga - Ukraine.

Kết quả lại đi ngược dự đoán, đảng Cộng hòa giành chiến thắng tại Hạ viện với cách biệt mong manh, trong khi đảng Dân chủ củng cố quyền kiểm soát tại Thượng viện với 51 ghế.

Kết quả bầu cử này cho thấy một nền chính trị bị chia rẽ của Mỹ và sẽ có tác động trực tiếp tới các chính sách đối nội, đối ngoại của chính quyền Tổng thống Joe Biden.

3.  Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ XX thành công tốt đẹp

Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XX Đảng Cộng sản  Trung Quốc diễn ra vào tháng 10/2022 là sự kiện quan trọng đối với Trung Quốc, khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bước vào hành trình mới xây dựng toàn diện đất nước hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa. 

Đại hội thông qua sửa đổi Điều lệ Đảng, đồng thời xác định nhiệm vụ chiến lược trong 5 năm tới và xa hơn nữa, hướng tới thực hiện thành công mục tiêu "100 năm thứ hai" xây dựng Trung Quốc trở thành nước xã hội chủ nghĩa hiện đại toàn diện về mọi mặt vào năm 2049.

Tại đại hội, các đại biểu đã bầu ra Ban Chấp hành Trung ương khóa 20 với 205 ủy viên chính thức, 171 ủy viên dự khuyết. Đại hội tiếp tục tín nhiệm bầu ông Tập Cận Bình làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp.

4. Gia tăng căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên

Năm 2022 là một trong những năm chứng kiến nhiều gia tăng căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên, và là năm Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Triều Tiên tiến hành nhiều cuộc thử nghiệm tên lửa nhất từ trước đến nay.

Trong suốt cả năm, khu vực này nhiều lần trong tình trạng căng thẳng. Triều Tiên gia tăng tần suất các vụ phóng thử tên lửa và bắn đạn pháo, trong khi Mỹ - Hàn Quốc và liên minh Mỹ - Nhật - Hàn liên tục tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn

Vụ phóng tên lửa đầu tiên của Triều Tiên năm 2022 diễn ra ngày 5/1. Tính tới trung tuần tháng 12, Triều Tiên đã phóng ít nhất 65 tên lửa đạn đạo.

Đáng chú ý, căng thẳng đã gia tăng nhanh chóng ngay sau khi tàu sân bay của Mỹ USS Ronald Reagan tới Busan (Hàn Quốc) hồi cuối tháng 9. Chỉ trong vòng chưa đầy 2 tuần từ cuối tháng 9 tới đầu tháng 10, Triều Tiên thực hiện liên tiếp 6 vụ phóng tên lửa.

Các vụ phóng của Triều Tiên trong năm nay có điểm nổi bật là mức độ hiện đại của tên lửa, quy mô các vụ phóng và vị trí rơi của tên lửa. Triều Tiên đã sử dụng tên lửa siêu thanh Hwasong-8, là loại tên lửa có tốc độ cực cao, có thể di chuyển với tốc độ ít nhất gấp 5 lần tốc độ âm thanh.

Triều Tiên cũng lần đầu tiên trong vòng 5 năm qua phóng một tên lửa đạn đạo tầm trung qua không phận Nhật Bản vào ngày 4/10. Ngoài ra, nước này còn thực hiện một số vụ pháo kích quy mô lớn vào các vùng đệm trên biển Hoàng Hải và vùng biển phía Đông nước này.

Các hoạt động quân sự của Bình Nhưỡng và Seoul khiến nguy cơ xung đột leo thang luôn cận kề. Các bên liên tục chỉ trích lẫn nhau và đàm phán rơi vào tình trạng bế tắc kéo dài. 

5. Nữ hoàng Anh Elizabeth II qua đời

Nữ hoàng Elizabeth II qua đời vào ngày 8/9 ở tuổi 96. Nữ hoàng Elizabeth II có tên đầy đủ là Elizabeth Alexandra Mary Windsor sinh ngày 21/4/1926, tại Mayfair, London.

Lên ngôi năm 1952, triều đại của bà trải qua 15 đời thủ tướng, bắt đầu từ ông Winston Churchill, sinh năm 1874 và cho đến bà Liz Truss, sinh năm 1975. Nữ hoàng Elizabeth II là vị vua trị vì lâu nhất trong lịch sử nước Anh vào năm 2015 khi vượt qua kỷ lục của Nữ hoàng Victoria.

Thái tử Charles, 73 tuổi, kế vị Nữ hoàng Elizabeth II, trở thành Vua Charles III của Vương quốc Anh và Bắc Ireland, cũng như trở thành nguyên thủ của 14 quốc gia khác thuộc khối Thịnh vượng chung.

6. Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bị ám sát

Ngày 8/7, Cựu Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã bị ám sát khi phát biểu trước nhà ga ở tỉnh Nara. Nghi phạm là Tetsuya Yamagami, một cựu quân nhân, đã trà trộn vào đám đông, bắn hai phát súng tự chế từ phía sau, khiến cựu Thủ tướng Nhật mất nhiều máu và qua đời ở tuổi 67.

Vụ ám sát đã bộc lộ những lỗ hổng trong công tác bảo vệ yếu nhân của cảnh sát Nhật, buộc chính phủ phải tăng cường an ninh cho các bộ trưởng và chính trị gia cấp cao. Nhật Bản đã tiến hành tổ chức quốc tang cho ông Abe ngày 27/9/2022 tại Tokyo.

7. Thảm kịch giẫm đạp tại Itaewon, Hàn Quốc đêm Halloween

Đêm lễ hội hóa trang Halloween hôm 29/10 ở khu phố Itaewon của thủ đô Seoul (Hàn Quốc) đã biến thành thảm kịch khi đám đông dồn xuống một con dốc hẹp, xô đẩy, giẫm đạp lên nhau khiến 153 người chết và hàng chục người bị thương.

Hàn Quốc đã lập đội điều tra đặc biệt và bắt nhiều quan chức cảnh sát với cáo buộc tắc trách hoặc hủy hoại bằng chứng liên quan đến vụ giẫm đạp. Vụ việc đáng tiếc này không chỉ là bài học lớn đối với Hàn Quốc mà còn đối với nhiều quốc gia khác trong công tác bảo đảm an toàn cho các sự kiện lớn.

8. Trung Quốc từ bỏ chính sách “zero-Covid” sau 3 năm

Bắt đầu từ đầu năm 2022, tình hình dịch bệnh tại Trung Quốc bắt đầu phức tạp trở lại khi số ca nhiễm trong nước bắt đầu tăng dần và khiến chính quyền phải thực hiện phong tỏa tại nhiều thành phố, gây thiệt hại lớn tới nền kinh tế thứ 2 thế giới.

Chính sách “zero-Covid” của Trung Quốc đã giữ cho số người tử vong ở mức thấp so với nhiều quốc gia khác. Tuy nhiên, các biện pháp này khiến Trung Quốc gần như “đóng cửa” hoàn toàn với thế giới, đè nặng nên nền kinh tế trong nước và toàn cầu, thậm chí gây bất bình cho người dân.

Ngày 7/12, Trung Quốc đã công bố những thay đổi sâu rộng nhất đối với chính sách phòng dịch Covid-19 cứng rắn bao gồm các biện pháp mới. Các biện pháp này bao gồm cho phép cách ly những người nhiễm bệnh nhẹ hoặc không có triệu chứng tại nhà và bỏ xét nghiệm đối với những người đi du lịch trong nước.

Đến ngày 26/12, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc (NHC) thông báo sẽ hạ cấp quản lý Covid-19 từ nhóm bệnh truyền nhiễm hạng A xuống hạng B và chính thức mở cửa biên giới từ ngày 8/1/2023, không yêu cầu cách ly đối với hành khách nhập cảnh. Như vậy, “zero-Covid” xem như đã được dỡ bỏ hoàn toàn tại quốc gia đông dân nhất thế giới.

9. Dân số thế giới đạt mốc 8 tỷ người

Bé gái Venice Mabansag chào đời lúc 1 giờ 29 phút ngày 15/11 tại Tondo, Manila, được coi là em bé tượng trưng cho công dân thứ 8 tỷ của thế giới đến từ Philippines.

Tuy 8 tỷ dân là một dấu mốc phát triển của loài người nhưng theo Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, con số này cũng là lời nhắc nhở về trách nhiệm chung của nhân loại trong việc quan tâm đến hành tinh của chúng ta.

Dân số tăng cũng đặt ra nhiều thách thức mang tính toàn cầu như áp lực đối với hệ thống cơ sở hạ tầng, bảo đảm phúc lợi xã hội, phân biệt giàu nghèo, ô nhiễm môi trường... đòi hỏi các quốc gia phải chung tay để vượt qua.

10. "Vua bóng đá" Pele qua đời ở tuổi 82 

Rạng sáng ngày 30/12 (theo giờ Việt Nam), "Vua bóng đá" Pele đã trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Albert Einstein ở Sao Paulo (Brazil). Ông qua đời sau một thời gian chiến đấu với căn bệnh ung thư ruột kết và nhiều vấn đề liên quan tới tim, thận. 

Trong hơn 60 năm, cái tên Pelé đã đồng nghĩa với bóng đá. Ông đã chơi ở 4 kỳ World Cup và là cầu thủ duy nhất trong lịch sử giành được ba danh hiệu, nhưng di sản của ông còn vượt xa danh hiệu và thành tích ghi bàn đáng nể. Trong sự nghiệp 21 năm của mình, Pele đã ghi tổng cộng 1.283 bàn thắng.