Một trong những vướng mắc nổi cộm là quy định về thời gian nộp hồ sơ đăng ký BHTN quá ngắn, chưa sát với thực tế, khiến cho các đơn vị thực thi chính sách lúng túng, còn người lao động thì bị thiệt thòi quyền lợi. Theo phản ánh của nhiều lao động, thủ tục đăng ký hưởng trợ cấp còn khá rắc rối. Chúng tôi gặp anh Hồ Viết Quang Huy, vừa mới nghỉ việc tại siêu thị Sài Gòn đang đăng ký hưởng trợ cấp tại TT Giới thiệu việc làm TPHCM. Anh Huy cho biết:
Trên thực tế, việc đăng ký hưởng BHTN sẽ đơn giản hơn khi người sử dụng lao động có trách nhiệm với người lao động, thực hiện đúng quy định về lập hồ sơ, cung cấp các văn bản cần thiết để họ hoàn thiện hồ sơ đầy đủ. Theo ghi nhận của chúng tôi tại các điểm đăng ký bảo hiểm thất nghiệp, những lao động nghỉ việc được đơn vị sử dụng lao động quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi trong việc lập và hoàn thiện hồ sơ đăng ký hưởng BHTN, thì việc đăng ký hưởng BHTN dễ dàng, nhanh chóng. Ngược lại, những trường hợp chủ sử dụng lao động nào tỏ ra thờ ơ, chậm trễ trong việc ban hành quyết định nghỉ việc và kết sổ BHXH, để người lao động tự lo, thì hầu hết những trường hợp này phải chạy ngược chạy xuôi nhiều lần mới nộp đủ hồ sơ.
Theo số liệu của TT GTVL TP, tính đến ngày 10/9/2010, đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp là gần 43.000 người và hiện đã hoàn tất hơn 34.000 hồ sơ, ra quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng. Điều này cho thấy chính sách BHTN đã phát huy tác dụng, hỗ trợ về kinh tế khá hữu hiệu cho người lao động bị thất nghiệp tìm kiếm việc làm mới, ổn định cuộc sống. Vấn đề đặt ra là trong khi nhiều doanh nghiệp tuyển không ra lao động thì song song đó số lượng người đăng ký thất nghiệp lại liên tục gia tăng! Liệu rằng có tình trạng thất nghiệp ảo? Ông Trần Anh Tuấn - Phó GĐ TT Dự báo nhu cầu nhân lực TPHCM - cho rằng:
Cũng theo ông Tuấn, trong những khảo sát về vấn đề LĐ việc làm gần đây cho thấy, khoảng 75% số LĐ mong muốn mức lương từ 5 triệu đồng/tháng trở lên. Ngay cả lao động phổ thông, sơ cấp, trung cấp nghề cũng mong mức lương phải từ 2-3 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, đa số DN hiện chỉ trả cho NLĐ dưới 2 triệu đồng/tháng. Chính vì vậy, nhiều người đã chọn giải pháp làm việc tự do, dù không ổn định nhưng thu nhập khá hơn làm công nhân. Ông Tuấn cho biết thêm:
Một hoạt động khác bên cạnh việc chi trả bảo hiểm thất nghiệp là đào tạo lại nghề và giới thiệu việc làm cho người lao động. Mặc dù những người được hưởng trở cấp đương nhiên sẽ được giới thiệu việc làm miễn phí và được đào tạo lại nghề nhưng thực tế số người được giới thiệu việc làm và hỗ trợ đào tạo lại nghề là rất ít. Theo bà Trịnh Thị Quỳnh Chi, Giám đốc Trung tâm Giới thiệu việc làm TP.HCM, hai lý do cơ bản khiến số người được giới thiệu việc làm mới hoặc được hỗ trợ đào tạo lại nghề chưa nhiều là do kho việc làm mới của trung tâm không đáp ứng được nhu cầu của người thất nghiệp và người lao động có thể tự tìm được việc mới ngay sau khi thất nghiệp, bằng chứng là khi người lao động tới nhận trợ cấp, hầu hết đều đăng ký tự tìm việc làm. Một lý do khác được cục Việc làm thuộc Bộ LĐ-TBXH đưa ra là, hướng dẫn của Bộ Tài chính về việc thanh toán kinh phí giới thiệu việc làm cho lao động thất nghiệp chưa thể hiện rõ quỹ bảo hiểm thất nghiệp có thanh toán phí cho các trung tâm giới thiệu việc làm khi họ giới thiệu miễn phí cho lao động thất nghiệp hay không. Do vậy, các trung tâm không thực sự mặn mà với hoạt động này. Bà Chi cho biết, hiện Trung tâm GTVL TP đang xúc tiến đẩy mạnh các hoạt động này trong thời gian tới:
Dù còn một số vướng mắc, nhưng theo bà Chi, sau gần 9 tháng triển khai chi trả trợ cấp thất nghiệp, chính sách này có thể nói đã phát huy hiệu quả:
Những vướng mắc từ thực tế, những khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện cũng đã được chỉ ra. Mong là, các cơ quan ban ngành hữu quan sẽ nhanh chóng có những điều chỉnh phù hợp với thực tế, để chính sách bảo hiểm thất nghiệp - một chính sách an sinh thiết thực sẽ thật sự đi vào cuộc sống trong thời gian tới.
