Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: "Đảng là gồm các đảng viên mà tổ chức nên. Mọi công việc Đảng đều do đảng viên làm. Mọi nghị quyết Đảng đều do đảng viên chấp hành. Mọi chính sách của Đảng đều do đảng viên mà thấu đến quần chúng. Mọi khẩu hiệu, mọi kế hoạch của Đảng đều do đảng viên cố gắng thực hiện".
Lời Bác dạy cho thấy đội ngũ đảng viên là lực lượng nòng cốt, là cầu nối giữa Đảng với nhân dân, là nhân tố kết nối, phát huy khối đại đoàn kết toàn dân, góp sức cùng nhân dân xây dựng phát triển đất nước giàu mạnh.
Tại Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, Đảng ta đã đánh giá khái quát những kết quả đạt được trong công tác phát triển đảng viên thời gian qua. Đó là: “Công tác phát triển đảng viên được chú trọng; số lượng đảng viên nữ, trẻ, người dân tộc thiểu số, người theo tôn giáo, chủ doanh nghiệp tư nhân tăng. Chất lượng đội ngũ đảng viên chuyển biến tích cực, trình độ học vấn, chuyên môn, lý luận chính trị được nâng cao hơn. Phần lớn đội ngũ đảng viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, có ý thức rèn luyện bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tự phê bình và phê bình, tiên phong, gương mẫu, xây dựng mối quan hệ mật thiết với nhân dân”.
Trong nhiệm kỳ 2020-2025 có nhiều khó khăn, thách thức đặt ra yêu cầu phải nâng cao trình độ, năng lực, bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức để thích nghi với tình hình phát triển mới của đất nước. Trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, Nghị quyết nêu rõ: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, nhất là cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu có đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ”.
Tuy vậy, thực tế hiện nay vẫn còn cán bộ, đảng viên cơ hội, thiếu trách nhiệm, không tiên phong, gương mẫu, nói không đi đôi với làm, sa vào chủ nghĩa cá nhân, vụ lợi, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, thậm chí thoái hóa, biến chất, vi phạm pháp luật. Đáng chú ý là: Có những đảng viên trẻ vừa kết nạp vài ba năm đã bị xóa tên trong danh sách đảng viên vì vi phạm. Có tình trạng “an phận thủ thường”, có tình trạng “mũ ni che tai”, không đấu tranh với cái xấu, cái chưa tốt...
Điều này đã được Kết luận số 21-KL/TƯ ngày 25/10/2021 của Ban Chấp hành Trung ương chỉ ra: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý nhận thức chưa đầy đủ tính chất, tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, sa vào chủ nghĩa cá nhân, nói chưa đi đôi với làm, vi phạm kỷ luật Đảng, vi phạm pháp luật”.
Thực tế đã có nhều cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”,... Chính những biểu hiện này đã làm suy yếu sức chiến đấu của tổ chức đảng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến lòng tin của nhân dân đối với Đảng.
Tính đến 31/12/2021, toàn Đảng có tổng số 5.325.532 đảng viên. Công tác phát triển đảng viên được chú trọng, số lượng đảng viên tăng mạnh mẽ qua các nhiệm kỳ. Trung bình 10 năm qua, mỗi năm tăng 143.357 đảng viên. Đến nay, tỷ lệ đảng viên trên dân số cả nước là 5,4%.
Đến nay công tác xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức đặt ra những yêu cầu mới, cao hơn ở người đảng viên và cần tránh tình trạng đảng viên "tuy đông nhưng chưa mạnh".
Trong những năm tới, tình hình thế giới sẽ có những diễn biến rất nhanh, phức tạp, khó dự báo. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn; đặc biệt hiện nay là chiến sự giữa Nga và Ukraine; tình trạng dịch bệnh vẫn còn đe dọa con người; nguy cơ các cuộc chiến tranh khu vực, các tranh chấp địa chính trị vẫn tiềm ẩn; nguy cơ khủng hoảng kinh tế toàn cầu về năng lượng, lương thực, thực phẩm, tài chính…vẫn hiện hữu bất cứ lúc nào.
Tình hình trên đã và đang tác động mạnh, nhiều chiều đến công tác xây dựng chỉnh đốn đảng, trong đó, trước hết là công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Nhưng dù do nguyên nhân nào thì điều quyết định nhất trong việc nâng cao chất lượng đảng viên vẫn là do ý thức trách nhiệm, sự tu dưỡng rèn luyện phấn đấu vươn lên của một bộ phận đảng viên trong điều kiện mới còn thấp. Rõ ràng trong điều kiện hiện nay, nếu bản thân người đảng viên không tự giác, tích cực rèn luyện, học tập thì dù tổ chức đảng có giáo dục, quản lý; dù có cơ chế chính sách pháp lý có chặt chẽ đến mấy những đảng viên mang nặng chủ nghĩa cá nhân vẫn có thể vi phạm kỷ luật đảng dưới dạng này hay dạng khác.
Do đó để nâng cao chất lượng đảng viên cần quan tâm triển khai thực hiện:
- Cần đổi mới, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đảng viên. Đổi mới nội dung, phương thức sinh hoạt chi bộ một cách thiết thực, hiệu quả.
- Coi trọng công tác quản lý đảng viên và kịp thời rà soát, sàng lọc, kiên quyết đưa những đảng viên suy thoái ra khỏi Đảng. Tại Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII, Đảng ta nhấn mạnh: “Kiên quyết đưa đảng viên không đủ tư cách ra khỏi Đảng; kịp thời chấn chỉnh đối với đảng viên không hoàn thành nhiệm vụ, đảng viên không thực hiện đúng quy định về chuyển sinh hoạt đảng; đảng viên vi phạm kỷ luật đảng, pháp luật nhà nước; đảng viên thiếu gương mẫu, uy tín thấp”.
- Đổi mới các cơ chế, biện pháp để chủ động phát hiện sớm, phòng ngừa, ngăn chặn từ xa những vi phạm của đảng viên. Thực hiện nghiêm minh việc kỷ luật đảng đối với đảng viên vi phạm.
- Tập trung nâng cao chất lượng công tác kết nạp đảng viên. Nhất thiết không được hạ thấp chất lượng người vào Đảng. Coi trọng chất lượng nhưng không có nghĩa là xem nhẹ số lượng. Trên cơ sở coi trọng chất lượng phải tính đến số lượng đảng viên cần thiết để đáp ứng quy mô và thực hiện vai trò lãnh đạo của Đảng trên mọi lĩnh vực, địa bàn nhưng nhất quyết không được hạ thấp tiêu chuẩn.
- Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Chủ động phát hiện sớm để phòng ngừa, ngăn chặn khuyết điểm, vi phạm của tổ chức đảng và đảng viên. Xử lý nghiêm minh những tổ chức đảng và đảng viên vi phạm kỷ luật đảng. Không thể để xảy ra tình trạng tiêu cực tham nhũng đến mức phải xử lý hình sự mà chi bộ, tổ chức Đảng ở đó vẫn cho là không hay, không biết!
- Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cho tổ chức cơ sở đảng, trước hết là bí thư đảng uỷ, bí thư chi bộ nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ công tác trong tình hình mới.
- Tăng cường khảo sát, nghiên cứu thành lập các tổ chức cơ sở đảng trong các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu vực ngoài quốc doanh để thu hút, phát triển đảng. Rà soát, bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của một số loại hình tổ chức cơ sở đảng; thực hiện tốt quy chế làm việc của cấp uỷ cơ sở.
Với những yêu cầu đặt ra về công tác xây dựng Đảng mà hội nghị Trung ương 5 khóa XIII của Đảng đã chỉ ra nguyên nhân, biện pháp khắc phục cần phải được triển khai kịp thời, đồng bộ, nghiêm minh để công tác xây dựng Đảng, quản lý phát triển đảng đạt hiệu quả cao nhất, tích cực nhất.
