Tin tứcĐộng thái này xuất phát từ tình trạng mức sinh giảm mạnh, đẩy Việt Nam đối diện nguy cơ dân số già hóa nhanh chóng.
Theo báo cáo từ Bộ Y tế, năm 2024, mức sinh trung bình tại Việt Nam ước đạt 1,91 con/phụ nữ – thấp nhất trong lịch sử. Xu hướng này dự kiến tiếp tục giảm, đẩy nhiều địa phương rơi vào tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực và mất cân bằng cơ cấu dân số.
Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số, cho biết Bộ Y tế đang khẩn trương rà soát các chính sách dân số hiện hành và xây dựng dự thảo Luật Dân số với các giải pháp khắc phục. Trong đó, điểm nhấn quan trọng là đề xuất bãi bỏ quy định xử phạt công chức, đảng viên sinh con thứ 3.
“Quy định này đã lỗi thời, không còn phù hợp với thực tế hiện nay. Chúng tôi muốn các cặp vợ chồng có quyền chủ động hơn trong việc sinh con, đặc biệt trong bối cảnh mức sinh thay thế đang giảm mạnh,” ông Dũng nhấn mạnh.
Hiện nay, theo Pháp lệnh 08/2008 và các văn bản hướng dẫn, công chức, đảng viên sinh con thứ 3 có thể bị xử lý kỷ luật. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, quy định này không còn phù hợp với mục tiêu dân số quốc gia. Bộ Y tế cho rằng việc duy trì các ràng buộc này không chỉ hạn chế quyền lợi của các gia đình mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng giảm sinh.
Đề xuất mới nhấn mạnh việc xóa bỏ hình thức kỷ luật, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh thêm con để đảm bảo duy trì mức sinh thay thế – mức sinh tối thiểu để dân số không suy giảm.
Dự thảo Luật Dân số của Bộ Y tế đưa ra các nhóm chính sách quan trọng nhằm duy trì mức sinh thay thế, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với tình trạng già hóa dân số, phân bố dân số hợp lý và nâng cao sức khỏe dân số.
Việc bãi bỏ quy định xử phạt không chỉ giúp giải phóng áp lực pháp lý đối với công chức, đảng viên, mà còn mở ra cơ hội để thay đổi nhận thức xã hội về vấn đề sinh con.
Ông Dũng cho biết: “Nếu đề xuất được thông qua, các cặp vợ chồng sẽ không còn lo lắng về quy định hạn chế số con. Điều này sẽ khuyến khích họ chủ động hơn trong việc lập kế hoạch gia đình, cải thiện xu hướng giảm sinh hiện nay.”
Trước đó, tại một hội thảo góp ý Luật Dân số, nhiều chuyên gia cũng đồng tình rằng quy định xử phạt sinh con thứ 3 là không còn phù hợp. Một số ý kiến cho rằng, việc khuyến khích sinh con nên được đẩy mạnh hơn, thông qua các chính sách hỗ trợ như giảm thuế, tăng trợ cấp trẻ em và chăm sóc sức khỏe sinh sản.
Dù được đánh giá cao, đề xuất này cũng đối mặt với không ít thách thức. Nhiều ý kiến lo ngại việc bỏ quy định xử phạt có thể dẫn đến tình trạng tăng nhanh dân số ở một số địa phương vốn đã đông dân. Tuy nhiên, Bộ Y tế khẳng định các chính sách đi kèm, như giảm mất cân bằng giới tính khi sinh và phân bố dân số hợp lý, sẽ góp phần kiểm soát vấn đề này.
Đề xuất không xử phạt công chức, đảng viên sinh con thứ 3 không chỉ nhằm giải quyết bài toán giảm sinh mà còn hướng tới mục tiêu xa hơn: tạo một cơ cấu dân số ổn định, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.
