Tin tứcTranh luận với ý kiến đại biểu về việc Tòa án có nên chủ trì thực hiện thu thập chứng cứ hay không, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa - Đoàn ĐBQH TPHCM cho rằng, người dân không có hiểu biết sâu do vậy cần thiết quy định Tòa án thực hiện thu thập chứng cứ nhằm đảm bảo sự khách quan của vụ án, để ra phán quyết công bằng cho tất cả các bên.
Phân tích vì sao đặt vấn đề Tòa án nhân dân thực hiện thu thập chứng cứ, đại biểu Trương Trọng Nghĩa phân tích, Việt Nam theo hệ dân luật, trong hệ dân luật, Tòa và thẩm phán chủ trì trong việc đánh giá xem xét và cần thiết thì thu thập chứng cứ.
Hơn nữa, tên gọi Tòa án nhân dân có ở Việt Nam, trong khi ở các nước không có tên là Tòa án Nhân dân; điều kiện của Việt Nam có sự chênh lệch về khoảng cách giàu nghèo, khoảng cách về dân trí, về văn hóa, giữa thành thị và nông thôn. Do đó rất nhiều người dân không có điều kiện tranh tụng một cách đầy đủ và do những khoảng cách ấy, nếu khoán cho các bên sẽ rất thiệt thòi cho những người yếu thế.
Đại biểu cho rằng, Tòa án chủ trì việc thu thập chứng cứ không mâu thuẫn với các bên tự thu thập chứng cứ nhưng mỗi bên đều thu thập những chứng cứ có lợi cho mình và giấu đi những chứng cứ bất lợi cho mình. Vì vậy, Tòa án là tìm đến “ông Bao công” để ra phán quyết công bằng cho các bên.
Đại biểu nhấn mạnh sửa luật là để thuận lợi hơn cho người dân, để bảo vệ quyền lợi của người dân tốt hơn hay để thuận lợi hơn cho tòa án?
Tranh luận về vấn đề đồng ý bỏ thu thập chứng cứ tại tòa, đại biểu Nguyễn Thanh Sang - Đoàn ĐBQH TPHCM nhận thấy, quy định Tòa án không có nghĩa vụ thu thập chứng cứ. Đại biểu cho rằng, quy định không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Đại biểu nêu rõ các lí do sau: Thứ nhất, điều kiện kinh tế - xã hội nước ta chưa cho phép điều này.
Thứ hai, trình độ dân trí, ý thức pháp luật và hiểu biết pháp luật, nhất là người lao động hiện nay còn nhiều hạn chế.
Thứ ba, cơ chế luật sư, người bào chữa chưa đáp ứng hết yêu cầu của người dân. Theo báo cáo của Tòa án, hiện nay chỉ có 8,15% các vụ có người bào chữa, người bảo vệ quyền lợi
Thứ tư, việc để người dân tự thu thập chứng cứ trong các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, đặc biệt là thu thập chứng cứ từ cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, cá nhân, là một thách thức với người dân, vì người dân không đủ điều kiện, năng lực, cơ chế yêu cầu cơ quan nhà nước.
Đại biểu Nguyễn Thanh Sang chia sẻ thêm, cơ quan Nhà nước không tự cung cấp chứng cứ nếu không có cơ quan Nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
Về cung cấp chứng cứ và chứng minh trong vụ án hình sự, hành chính, vụ việc dân sự, đại biểu Mai Văn Hải - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa cho rằng, nếu chỉ yêu cầu, hướng dẫn đương sự cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến các vụ việc hành chính, dân sự thì đây là gánh nặng cho người dân trong việc thu thập tài liệu, nhất là các tài liệu liên quan đến các vụ việc hành chính, các tài liệu liên quan đến vụ việc dân sự.
Nếu quy định chỉ yêu cầu đương sự cung cấp thông tin, tài liệu thì sẽ có nhiều vụ việc đương sự cung cấp không đầy đủ tài liệu, chứng cứ, nhất là các tại liệu thuộc các cơ quan quản lý, dẫn đến kết quả xét xử sẽ bị sai lệch.
Theo đại biểu Mai Văn Hải nên nghiên cứu quy định có trách nhiệm của đương sự và trách nhiệm của Toà án trong việc thu thập tài liệu, chứng cứ vụ việc hành chính, dân sự.
Với quan điểm trái ngược, đại biểu Mai Khanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình cho rằng, việc quy định cho Toà án thu thập chứng cứ từ Pháp lệnh năm 1989 đến nay là một tồn tại chưa giải quyết được...
Thực tế hiện nay, khi các đương sự gửi đơn đến Toà án, đa phần việc thu thập chứng cứ đều dựa vào Toà án. Chính vì vậy đã nảy sinh ra một số hệ luỵ như tình trạng nghi ngờ việc thu thập chứng cứ của thẩm phán; khiến cho cá nhân và tổ chức "quên" nhiệm vụ cung cấp chứng cứ cho các đương sự, người dân.
Chính vì vậy, dẫn tới các cơ quan, đơn vị trên lấy lý do khi Toà án yêu cầu mới cung cấp chứng cứ cho người dân. Đại biểu nhấn mạnh, hiện nay là thời điểm phù hợp và cần thiết để thay đổi vấn đề này.
Nếu tiếp tục quy định như hiện nay thì việc phấn đấu hướng đến nền tư pháp văn minh, phục vụ người dân sẽ dồn lên Toà án mà bỏ qua vai trò của các cơ quan khác nắm giữ chứng cứ trong việc cung cấp cho người dân.
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình tiếp thu các ý kiến của đại biểu, đề nghị Quốc hội có hội nghị chuyên sâu để tiếp tục giải trình, tranh luận vì nhiều vấn đề quan trọng còn ý kiến khác nhau…Ông Bình cho biết về việc giải thích áp dụng pháp luật là trách nhiệm, không phải quyền của thẩm phán.
