Bộ Nội vụ vừa trình Chính phủ dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), với đề xuất quan trọng: giải thể cấp hành chính trung gian là huyện, quận, thành phố thuộc tỉnh và thị xã từ ngày 1/7/2025.
Theo tờ trình do Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà ký, dự luật lần này đưa ra mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã (mới). Ở khu vực đô thị, chính quyền địa phương sẽ gồm thành phố trực thuộc trung ương và các phường; ở nông thôn là tỉnh và xã; còn ở hải đảo là đặc khu.
Đáng chú ý, các đơn vị hành chính như huyện, quận, thị xã, thị trấn và thành phố thuộc tỉnh hoặc thuộc thành phố trực thuộc trung ương sẽ bị giải thể kể từ ngày 1/7/2025. Theo đó, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân ở các cấp hành chính bị giải thể sẽ chấm dứt hoạt động, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt được quy định rõ trong luật.
Việc chuyển đổi mô hình từ 3 cấp sang 2 cấp sẽ kéo theo hàng loạt thay đổi về nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức, con dấu và văn bản pháp lý. Bộ Nội vụ đề xuất Chính phủ được giao quyền quy định chi tiết việc phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp tỉnh và cấp xã trong thời gian chờ sửa đổi các luật, nghị quyết có liên quan.
Cả nước hiện có 696 đơn vị cấp huyện, bao gồm 508 huyện, 49 quận, 53 thị xã và 87 thành phố trực thuộc tỉnh. Trong đó, riêng TPHCM và Hải Phòng đang có thành phố trực thuộc thành phố – mô hình sẽ bị xóa bỏ theo dự luật lần này.
Cùng với việc bỏ cấp huyện, dự luật cũng đề xuất chấm dứt mô hình chính quyền đô thị đang được thí điểm tại Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng. Cụ thể, sẽ bãi bỏ hàng loạt nghị quyết của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại các địa phương này, bắt đầu từ ngày 1/5/2026. Đồng thời, các nội dung chuyển tiếp cũng đã được quy định chi tiết nhằm bảo đảm hoạt động không bị gián đoạn.
Trước đó, tại Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu rõ định hướng sắp xếp lại đơn vị hành chính trên quy mô cả nước. Theo đó, cấp tỉnh có thể giảm còn 34 đơn vị, bỏ cấp huyện và giảm khoảng 50% số xã. Tuy nhiên, Tổng Bí thư cũng nhấn mạnh rằng tỉ lệ này không phải “ấn định”, mà các địa phương có thể chủ động đề xuất giảm mạnh hơn nếu điều kiện thực tế cho phép, thậm chí đến 60-70%, miễn là bảo đảm quản lý hiệu quả, gần dân, sát dân và phục vụ nhân dân tốt hơn.
Dự luật sẽ được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 9, dự kiến diễn ra giữa năm nay. Nếu được thông qua, đây sẽ là cuộc cải tổ hành chính lớn nhất trong nhiều thập kỷ qua, thay đổi căn bản mô hình chính quyền địa phương trên cả nước.
