Tin tứcNgày 19/5, tại phiên thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, nhiều đại biểu Quốc hội đã đề cập đến việc thành lập tòa án chuyên biệt tại các trung tâm tài chính quốc tế, đặc biệt tại TPHCM và Đà Nẵng.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Thị Thủy cho biết, Bộ Chính trị đã có kết luận giao Tòa án nhân dân tối cao nghiên cứu việc thành lập tòa án chuyên biệt đặt tại các trung tâm tài chính quốc tế. Đồng thời, Bộ Chính trị cũng đồng ý cho phép áp dụng một số nguyên tắc của hệ thống thông luật (common law) – vốn là nền tảng của các hệ thống tư pháp tại nhiều trung tâm tài chính quốc tế trên thế giới – vào việc giải quyết tranh chấp tại các trung tâm này.
Tuy nhiên, theo bà Thủy, do dự thảo luật cần gửi đến các đại biểu trước ngày 29/4 nên nội dung thể chế hóa các chỉ đạo mới từ Bộ Chính trị chưa kịp đưa vào văn bản. Do đó, bà kiến nghị cần bổ sung các quy định liên quan đến tòa chuyên biệt này ngay trong lần sửa đổi luật lần này.
Phân tích lý do cần thiết phải thành lập tòa án chuyên biệt, bà Thủy dẫn chứng từ các trung tâm tài chính quốc tế đã thành công như Dubai và Kazakhstan. Các nơi này đều xây dựng tòa án riêng biệt, sử dụng tiếng Anh trong xét xử, áp dụng hệ thống thông luật và có cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập, minh bạch. Dubai, chẳng hạn, hiện thu hút hàng nghìn doanh nghiệp tài chính quốc tế hoạt động ổn định nhờ thiết kế hệ thống tư pháp riêng biệt, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Theo bà Thủy, yếu tố quyết định sự thành công của các trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là ưu đãi thuế hay hạ tầng hiện đại, mà nằm ở hệ thống pháp lý ổn định và khả năng bảo vệ đầu tư, giải quyết tranh chấp hiệu quả. “Không nhà đầu tư nào để lại 1 USD nếu không tin tưởng vào hệ thống pháp luật của nơi họ rót vốn,” bà nhấn mạnh.
Trên cơ sở đó, bà Thủy kiến nghị bổ sung bốn nội dung vào dự thảo luật:
Thứ nhất, bổ sung quy định về tòa án chuyên biệt trực thuộc trung tâm tài chính quốc tế, hoạt động song song với các cấp tòa hiện hành.
Thứ hai, giao Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng nguyên tắc của hệ thống thông luật trong xét xử các vụ tranh chấp tại trung tâm tài chính.
Thứ ba, bổ sung quy định mở về tiêu chuẩn thẩm phán làm việc tại tòa án chuyên biệt, phù hợp với đặc thù xét xử quốc tế và đa ngôn ngữ.
Thứ tư, không quy định cụ thể thẩm quyền của tòa chuyên biệt trong luật, mà để Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định nhằm linh hoạt theo thực tiễn và yêu cầu phát triển.
Kết luận phiên thảo luận, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết đã có chỉ đạo giao Đảng ủy Tòa án nhân dân tối cao nghiên cứu, xây dựng đề án về việc thành lập tòa chuyên biệt tại trung tâm tài chính quốc tế. Ông cho rằng đây là vấn đề lớn, rất mới, nhưng cấp thiết trong quá trình xây dựng hệ sinh thái pháp lý phù hợp với yêu cầu hội nhập và thu hút đầu tư chất lượng cao.
Theo ông Trí, Tòa án nhân dân tối cao sẽ tiếp thu các ý kiến, xây dựng quy định nguyên tắc trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân sửa đổi, đồng thời giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định cụ thể về việc thành lập, phạm vi, địa bàn và thẩm quyền của tòa án chuyên biệt. Đồng thời, ngành tòa án sẽ triển khai đào tạo đội ngũ thẩm phán đáp ứng yêu cầu xét xử tranh chấp phức tạp liên quan đến đầu tư, tài chính, theo chuẩn mực quốc tế.
"Chúng tôi xác định đây là nhiệm vụ mới, nhưng phải làm ngay để kịp trình cấp có thẩm quyền, nhằm đón đầu các trung tâm tài chính quốc tế đang được triển khai tại TPHCM và Đà Nẵng", ông Trí nói.
Việc thành lập các tòa án chuyên biệt tại trung tâm tài chính quốc tế không chỉ mang ý nghĩa về mặt pháp lý, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về môi trường đầu tư minh bạch, hiện đại và phù hợp với thông lệ quốc tế mà Việt Nam đang xây dựng.
