Tin tứcMột trong những điểm thu hút nhiều ý kiến nhất là đề xuất áp dụng thuế theo thu nhập (doanh thu trừ chi phí) với hộ và cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 500 triệu đồng/năm đến 3 tỉ đồng/năm, mức thuế suất 15%, tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ theo Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025. Theo hướng tiếp cận này, người nộp thuế có thu nhập ít sẽ nộp ít, không có thu nhập sẽ không phải nộp thuế.
Với nhóm hộ kinh doanh không xác định được chi phí – vốn chiếm tỷ lệ lớn, đặc biệt là tiểu thương tại các chợ truyền thống – Bộ Tài chính dự kiến tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, tùy ngành nghề, áp dụng với phần doanh thu vượt 500 triệu đồng/năm. Tính đến tháng 10/2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên.
Nếu áp dụng ngưỡng doanh thu miễn thuế 500 triệu đồng, ước tính 2,3 triệu hộ, tương đương 90% tổng số hộ, sẽ không phải nộp thuế. Tuy vậy, nhiều ý kiến đánh giá ngưỡng 500 triệu đồng vẫn chưa phản ánh đúng thực tế kinh doanh nhỏ lẻ, nhất là các ngành có chi phí cao hoặc không thể chứng minh chi phí.
Các chuyên gia kinh tế và đại diện doanh nghiệp cho rằng phần lớn tiểu thương có doanh thu phổ biến từ 1,5 – 3 tỉ đồng/năm nhưng gần như không có khả năng chứng minh chi phí đầu vào. Bà Trần Thị Cẩm Hồng, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ và Tư vấn Thuế VIFATAX, nhận xét mức doanh thu 500 triệu đồng "không đủ dư địa" để hộ kinh doanh đảm bảo có lãi.
Do doanh thu lớn nhưng biên lợi nhuận thấp, nếu không xác định được chi phí, hộ kinh doanh dễ phải nộp 15% trên toàn bộ doanh thu – tình huống “lãi thành lỗ”. Đa số hộ còn có 2–3 lao động trong gia đình nhưng không được giảm trừ gia cảnh như người làm công ăn lương, dẫn đến chênh lệch trong nghĩa vụ thuế.
Để giảm áp lực, bà Hồng đề xuất chỉ thu thuế đối với phần doanh thu vượt 500 triệu đồng với mức thuế suất tỷ lệ 0,5–5% tùy ngành nghề. Ví dụ, với hộ phân phối hàng hóa có doanh thu 510 triệu đồng/năm, chỉ nên thu thuế cho 10 triệu đồng vượt ngưỡng với thuế suất 0,5%.
Từ góc độ thực tiễn, nhiều hộ kinh doanh tại TPHCM cho rằng mức doanh thu 1 tỉ đồng/năm mới phản ánh đúng quy mô kinh doanh nhỏ. Chị Hạnh – chủ quán bún bò – cho biết mỗi ngày doanh thu 3–4 triệu đồng, tương đương 1–1,2 tỉ đồng/năm. Tuy nhiên chi phí nguyên liệu tăng, mặt bằng thuê gần 20 triệu đồng/tháng cùng các chi phí khác khiến lợi nhuận chỉ còn 200–240 triệu đồng/năm, chia cho hai vợ chồng mỗi người chỉ khoảng 100 triệu đồng/năm, thấp hơn nhiều mức giảm trừ gia cảnh dành cho người làm công ăn lương. Theo chị, mức 500 triệu đồng/năm là quá thấp và cần nâng lên 1 tỉ đồng/năm.
Tại nghị trường Quốc hội, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) phân tích rõ sự bất hợp lý giữa doanh thu và thu nhập thực tế khi áp ngưỡng 500 triệu đồng. Ông nêu ví dụ bán sữa: một hộp nhập 900.000 đồng, bán 1 triệu đồng, lãi 100.000 đồng. Nếu bán 200 hộp/năm, doanh thu đạt 200 triệu đồng nhưng lợi nhuận chỉ 20 triệu đồng. Với mức giảm trừ gia cảnh 186 triệu đồng/năm cho một cá nhân, và 260 triệu đồng khi có một người phụ thuộc, người bán hàng muốn đạt mức thu nhập tương đương phải có doanh thu 2,6 tỉ đồng/năm.
Từ phân tích này, ông Cường đề nghị nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế đối với nhóm đại lý – bán buôn vốn có chi phí đầu vào lớn – lên 1,5 tỉ đồng/năm. Với nhóm dịch vụ có chi phí thấp hơn, ngưỡng tối thiểu 500 triệu đồng/năm là hợp lý. Với các ngành sản xuất – kinh doanh khác, mức khởi điểm ít nhất 1 tỉ đồng/năm sẽ phản ánh đúng bản chất thu nhập và tạo công bằng giữa các nhóm đối tượng.
Những kiến nghị này đang được Bộ Tài chính tiếp thu để hoàn thiện dự án luật, hướng đến mục tiêu đảm bảo công bằng, phù hợp thực tiễn và không tạo gánh nặng cho hộ kinh doanh nhỏ lẻ./.
