Hội thảo Quốc tế về Biển Đông lần thứ 9 với chủ đề: “Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực” do Học viện Ngoại giao Việt Nam, Quỹ Hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Hội Luật gia Việt Nam tổ chức khai mạc vào sáng 27/11 tại TPHCM.
Các đại biểu chụp hình tại hội thảo.
Phát biểu khai mạc, Phó Giáo sư Nguyễn Vũ Tùng, Giám đốc Học viện Ngoại giao Việt Nam cho rằng Biển Đông vẫn là "một trong những bài toán khó hiểu, khó lường đối với giới nghiên cứu và học giả quốc tế" và "điểm nóng hội tụ" của nhiều lớp mâu thuẫn, cạnh tranh địa chiến lược của thế giới.” Từ sau Phán quyết của Tòa Trọng tài, tình hình Biển Đông có nhiều chuyển biến tích cực, tuy nhiên nhìn trong tổng thể và dài hạn hơn, bất an và lo ngại vẫn đè nặng bởi nỗi lo trước nguy cơ "vô trật tự và xung đột.”
Từ góc độ hệ thống, trật tự trên biển bị xói mòn do luật pháp quốc tế vẫn chưa được tôn trọng đầy đủ. Xét từ góc độ khu vực, những nỗ lực nhằm quản lý tranh chấp vẫn mang tính “đối phó” và “chắp vá”. Một nghịch lý còn tồn tại là mặc dù có nhiều sáng kiến hợp tác nhưng kết quả thực chất lại hết sức hạn chế, do thiếu hụt “lòng tin chiến lược”.
Trước những diễn biến ngày càng phức tạp ở Biển Đông, ông Nguyễn Vũ Tùng kêu gọi các nhà khoa học phân tích kỹ lưỡng và đề xuất những giải pháp toàn diện, lâu dài bền vững, và những cách tiếp cận thiết thực để quản lý tranh chấp, giảm thiểu căng thẳng, tận dụng cơ hội hợp tác và giải quyết vấn đề triệt để hơn:
"Hy vọng Hội thảo năm nay sẽ tiếp tục là diễn đàn để các học giả, những nhà nghiên cứu tâm huyết thảo luận sâu về tất cả các khía cạnh liên quan để giúp cộng đồng khu vực cũng như quốc tế hiểu rõ bản chất của tranh chấp Biển Đông, đồng thời làm sáng tỏ các thách thức mà khu vực này đang phải đối mặt. Những chủ đề đặt ra tại Hội thảo như quan hệ giữa các cường quốc và trật tự dựa trên luật lệ, đánh giá cán cân sức mạnh, kiểm điểm các hoạt động trên biển, các vấn đề pháp lý sau phán quyết, phát triển bền vững và triển vọng của Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông phản ánh nhu cầu cần giải mã và đánh giá chính xác những chuyển biến mới trong tình hình Biển Đông", ông Nguyễn Vũ Tùng cho biết.
Cũng trong phiên khai mạc, Thẩm phán Vladimir Vladimirovich Golitsyn, Nguyên Chánh án Tòa án Quốc tế về Luật biển đã có bài phát biểu quan trọng về vai trò và đóng góp của Tòa án và Trọng tài trong các tranh chấp biển, về những thách thức của Tòa án Quốc tế trong việc giải quyết tranh chấp biển. Ông Vladimir Vladimirovich Golitsyn đánh giá: vai trò của các cơ quan tài phán quốc tế không nên bị đánh giá thấp bởi sự hình thành của các Tòa là một nhân tố quan trọng trong việc phát triển nguyên tắc thượng tôn luật pháp quốc tế và quản trị biển. Khả năng đóng góp của các cơ quan tài phán vào hoà bình và ổn định sẽ phụ thuộc vào lập trường của nhiều bên trong hệ thống giải quyết tranh chấp này.
Sau khai mạc, Hội thảo bước vào phiên đầu tiên, đánh giá các diễn biến tại Biển Đông trong năm vừa qua.
