Tin tứcPhó Thủ tướng nêu rõ, Quốc hội đã thống nhất chủ trương tách giải phóng mặt bằng phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thành một dự án riêng để chủ động và kịp thời triển khai. Việc này được giao cho Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng các địa phương tổ chức thực hiện.
Chỉ đạo của Bộ Chính trị, Đảng ủy Chính phủ và Thường trực Chính phủ là trong tháng 8/2025 phải triển khai được công tác giải phóng mặt bằng, trong đó có cả vấn đề tái định cư, như là bước khởi động dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
"Thời gian không còn nhiều, các bộ, ngành và địa phương phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết về tiến độ, công việc, đồng thời báo cáo rõ những khó khăn còn tồn tại để kịp thời xử lý", Phó Thủ tướng nói và nhấn mạnh các địa phương là lực lượng chủ lực trong thực hiện dự án giải phóng mặt bằng.
Tuy nhiên, để địa phương làm được, cần bảo đảm đầy đủ điều kiện pháp lý và kỹ thuật, đặc biệt là các nội dung thuộc thẩm quyền của Trung ương như chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa, quy hoạch hạ tầng... "nếu thấy còn vướng thì phải báo cáo ngay để tháo gỡ".
Bộ Xây dựng, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và các bộ, ngành liên quan cần hướng dẫn, làm rõ các thủ tục liên quan đến đền bù, tái định cư, bố trí khu dân cư mới… để bảo đảm quá trình vận động, di dời người dân được thuận lợi, đồng thuận.
Đã bàn giao hồ sơ để địa phương triển khai giải phóng mặt bằng
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, theo Nghị quyết 172 của Quốc hội, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có chiều dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TPHCM), đi qua 20 tỉnh, thành phố. Sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, số địa phương còn lại là 15.
Quy mô dự án gồm 23 ga, trong đó có 5 ga hàng hóa. Nhu cầu sử dụng đất sơ bộ khoảng 10.827 ha. Dự kiến khoảng 120.836 hộ dân phải tái định cư.
Các địa phương nơi dự án đi qua phải khẩn trương lập kế hoạch chi tiết, chủ động ứng vốn ngân sách địa phương để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, lập Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng trước ngày 1/7/2025.
Tính đến ngày 12/6/2025, UBND các tỉnh, thành phố đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị phụ trách giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, mới có 1/20 địa phương (Ninh Bình) lập Ban chỉ đạo giải phóng mặt bằng; 5/20 địa phương (Vĩnh Phúc, Phú Yên, Hà Tĩnh, Thanh Hóa và Ninh Bình) hoàn thành rà soát sơ bộ nhu cầu tái định cư; 1/20 địa phương (TP Huế) lập kế hoạch triển khai.
Theo kế hoạch, các địa phương được yêu cầu hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư cơ bản trước tháng 12/2026 để bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chủ trì thực hiện tiểu dự án di dời các công trình điện từ 110kV trở lên, hoàn thành trước tháng 12/2026…
Xác định chính xác diện tích đất, phương án tái định cư cụ thể
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà giao Bộ Xây dựng làm việc trực tiếp với từng địa phương để rà soát thực địa, đặc biệt lưu ý những tuyến đi qua vùng lõi rừng tự nhiên, di sản văn hóa, khu vực quốc phòng - an ninh hay vùng có dân cư đông đúc. Dù mới ở bước xác định hướng tuyến trên bản đồ, các địa phương phải chủ động nắm bắt nhu cầu, xác định chính xác diện tích đất, phương án tái định cư, để lập phương án cụ thể.
Phó Thủ tướng cũng lưu ý, cùng với việc Chính phủ thực hiện điều chỉnh quy hoạch tổng thể, các địa phương phải đồng thời tiến hành điều chỉnh quy hoạch tỉnh, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết quanh các nhà ga nhằm tối ưu hóa kết nối giao thông, thương mại, dịch vụ, tạo không gian phát triển đô thị hiện đại, đa tầng, tích hợp.
Về nguồn lực tài chính, Phó Thủ tướng khẳng định, dự án giải phóng mặt bằng và tái định cư phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một dự án độc lập, sử dụng ngân sách Trung ương. Bộ Tài chính phải có hướng dẫn cụ thể, gửi 15 tỉnh, thành phố có liên quan để triển khai.
Trong bối cảnh chưa hoàn chỉnh hồ sơ chi tiết, các địa phương được phép tạm thời gửi đề xuất phần tái định cư trước để được cấp vốn, đồng thời chủ động ứng vốn triển khai. Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng phối hợp chặt chẽ, tiếp nhận đề xuất từ các địa phương, không để xảy ra tình trạng "đùn đẩy trách nhiệm" giữa các bộ.
Đối với các địa phương, Phó Thủ tướng nêu rõ, toàn bộ trách nhiệm tổ chức thực hiện phải giao cho cấp tỉnh, với sự tham gia trực tiếp của các sở, ngành. Mỗi tỉnh phải thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và tổ giúp việc, trực tiếp điều hành triển khai dự án. Trong quá trình thực hiện, tỉnh có thể phân cấp cho xã làm việc cụ thể, nhưng phải chịu trách nhiệm trước Trung ương.
Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương khẩn trương thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ được giao; đặc biệt là hoàn thiện hồ sơ, chuẩn bị đủ điều kiện để khởi động, khởi công, động thổ một số hạng mục, công trình thuộc dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam.
