Tổng Bí thư nhấn mạnh, tiếng nói của đại biểu Quốc hội không chỉ là ý kiến cá nhân, mà còn là tiếng nói của cử tri, của thực tiễn đời sống, kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh; là tiếng nói của những người làm luật. Ông mong muốn từng ý kiến đóng góp phải đi thẳng vào những vấn đề căn cốt nhất của thể chế và phương thức tổ chức thực thi quyền lực nhà nước.
Gợi mở một số nội dung góp ý về thể chế và pháp luật, Tổng Bí thư đề nghị đại biểu tập trung làm rõ vì sao có những đạo luật, nghị định, thông tư ban hành rất công phu nhưng cán bộ cơ sở không dám làm, doanh nghiệp loay hoay, người dân đi lại nhiều lần mà không được giải quyết. Ông yêu cầu chỉ rõ chỗ nào chồng chéo, cách hiểu khác nhau giữa các bộ, ngành, nơi nào trao quyền nhưng lại buộc người thi hành chịu trách nhiệm vượt quá khả năng kiểm soát.
Tổng Bí thư khẳng định hệ thống pháp luật phải “dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện”, văn bản phải ngắn gọn, rõ nghĩa, không để lại khoảng mờ cho sự lạm dụng hay né tránh. Chính sách ban hành phải đo được tác động, kiểm soát được rủi ro và tạo thuận lợi, chứ không sinh thêm thủ tục. “Một đạo luật tốt không phải là đạo luật viết hay, mà là đạo luật đi được vào cuộc sống”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Tổng Bí thư đặt vấn đề: “Đã làm đủ chưa để mỗi quyền lực đều được ràng buộc trong khuôn khổ pháp luật, vận hành đúng thẩm quyền, đúng lợi ích của nhân dân?”. Ông yêu cầu làm rõ tình trạng người dân phải “xin” những thứ lẽ ra họ được “hưởng”, cho rằng đó là biểu hiện Nhà nước pháp quyền chưa hoàn chỉnh.
Tổng Bí thư nhấn mạnh: “Xây dựng Nhà nước pháp quyền là xây dựng một Nhà nước mạnh nhưng không lạm quyền; có kỷ cương nhưng không xa dân; hành động quyết liệt nhưng vẫn nhân văn, có đối thoại”.
Về phân cấp, phân quyền và tổ chức bộ máy, Tổng Bí thư yêu cầu xác định rõ phân cấp cái gì, cho ai, đi kèm điều kiện và cơ chế giám sát. “Giao quyền phải đi cùng nguồn lực, nhân lực, công cụ và vùng an toàn pháp lý để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”, ông nói.
Liên quan mô hình chính quyền hai cấp, Tổng Bí thư đề nghị thiết kế sao cho người dân không bị xa chính quyền, không bị đứt gãy dịch vụ công, “đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin – cho ngoài thực tế”.
Tổng Bí thư cũng đề nghị làm rõ cơ chế để Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện nhưng không làm thay; Chính phủ quản lý theo pháp luật, dám chịu trách nhiệm; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể thực sự là cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân.
Ông yêu cầu đổi mới tư duy quản trị quốc gia theo hướng kiến tạo, phục vụ, minh bạch, liêm chính, kỷ cương, dữ liệu tin cậy và hạ tầng số hiện đại, hướng tới bộ máy tinh gọn, hiệu quả, không vận hành theo cơ chế “xin – cho”.

